Conditions of Freedom of Speech of Scholars
DOI:
https://doi.org/10.34767/FE.2020.02.02Słowa kluczowe:
wolność słowa, ogólne uwarunkowania zewnętrzne, szczególne uwarunkowania zewnętrzne, ogólne uwarunkowania wewnętrzne, szczególne uwarunkowania wewnętrzneAbstrakt
Artykuł porusza kwestię wolności słowa uczonych z perspektywy formalnych warunków, koniecznych do jej urzeczywistnienia. Zaproponowany został tetragon: (1) zewnętrzne warunki ogólne, wyznaczone przez prawo państwowe; (2) zewnętrzne warunki szczególne, w ramach których umieszczono oczekiwania, co do społecznej roli uczonych oraz ramy narzucane przez same uczelnie; (3) wewnętrzne warunki ogólne, a więc wstępną zdolność samych uczonych do samodzielnego i krytycznego myślenia i wreszcie (4) wewnętrzne warunki szczególne, więc praktyczną implementację krytycyzmu i autonomii wraz z warstwą problemową w tym zakresie.
Bibliografia
Act of 20 July 2018 – Law on Higher Education.
Ajdukiewicz K., Co to jest wolność nauki?, „Zagadnienia Naukoznawstwa”, 1983, 3.
Bocheński J. M., Sto zabobonów. Krótki filozoficzny słownik zabobonów, Philed, Kraków 1992.
Borzym S., Lata 1864-1895. Florian Znaniecki, [in:] Zarys dziejów filozofii polskiej. 1815-1918, PWN, Warszawa 1983.
Chmielecki P., Granice etycznej odpowiedzialności uczonych za wypowiadane sądy [manuskrypt].
Chmielecki P., Meandry poprawności politycznej w nauce, [in:] Wokół problemów seksualności. Wykłady filozoficzno-teologiczne KTS WBST, (eds.) P. Chmielecki, M. Wichary, Vocatio, Warszawa 2020.
Chmielecki P., Wolność słowa pracowników naukowych w obliczu wizji uniwersytetu jako „świątyni prawdy”. Studium teoretyczno-empiryczne, „Rynek-Społeczeństwo-Kultura”, 2013, 3.
Derrida J., The university without condition, [in:], Jacques Derrida and the Humanities: A Critical Reader, (ed.) T. Cohen, Cambridge University Press, Albany 2009.
Dewey J., Demokracja i wychowanie. Wprowadzenie do filozofii wychowania, tłum. Z. Doroszowa, Ossolineum Wrocław 1972.
Durkheim É., O podziale pracy społecznej, tłum. K. Wakar, PWN, Warszawa 2011.
Dylus A., Problematyka etyki nauki u przedstawicieli Szkoły Lwowsko-Warszawskiej, Wydawnictwo ATK, Warszawa 1987.
Fromm E., Zdrowe społeczeństwo, tłum. A. Tanalska-Dulęba, PIW, Warszawa 1996.
Habermas J., Dogmatyzm, rozum i decyzja – teoria i praktyka w cywilizacji naukowej, [in:] J. Habermas, Teoria i praktyka. Wybór pism, tłum. M. Łukasiewicz, Z. Krasnodębski, PIW, Warszawa 1983.
Habermas J., Praktyczne następstwa postępu naukowo-technicznego, [in:] J. Habermas, Teoria i praktyka. Wybór pism, tłum. M. Łukasiewicz, Z. Krasnodębski, Warszawa 1983.
Hübner P., Cenzura w nauce – Stanisław Ossowski, [in:] P. Hübner. Zwierciadło nauki. Mała encyklopedia polskiej nauki akademickiej, Wydawnictwo PAU, Kraków 2013.
MacIntyre A., Trzy antagonistyczne wersje dociekań moralnych. Etyka, Genealogia i Tradycja, tłum. M. Filipczuk, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.
Magna Carta Universitatum of 18 September 1988.
Monteskiusz, O duchu praw, tłum. T. Boy-Żeleński, Hachette, Warszawa 2009.
Neyman E., Wywiad z profesorem Pierre’em Bourdieu, „Kultura i Społeczeństwo”, 1989, 3-4.
Nietzsche F., Z genealogii moralności, tłum. J. Dudek, E. Kiresztura-Wojciechowska, Wydawnictwo Vis-à-Vis, Kraków 2017.
Nowak P., Hodowanie troglodytów. Uwagi o szkolnictwie wyższym i kulturze umysłowej człowieka współczesnego, Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, Warszawa 2014.
Przyszłość uniwersytetu. Debata z udziałem W. Boleckiego, T. Gadacza, M. Kowalskiej, J. Migasińskiego i P. Nowaka, „Kronos”, 2011, 1.
Spinoza B., Traktat teologiczno-polityczny, Hachette, Warszawa 2009.
Szwabowski O., Nekrofilna produkcja akademicka i pieśni partyzantów. Autoetnografia pracy akademickiej i dydaktycznej w czasach zombie-kapitalizmu, Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2019.
The Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997.
Twardowski K., Jak studiować filozofię?, [in:] K. Twardowski, Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych, WSiP, Warszawa 1992.
Twardowski K., O dostojeństwie Uniwersytetu, Uniwersytet Poznański, Poznań 1933; reprinted in: „Kronos”, 2011, 1
Twardowski K., O jasnym i niejasnym stylu filozoficznym, „Ruch Filozoficzny”, 2011, 4 (oryg. 1919).
Twardowski K., O pojęciu wychowania, [in:] K. Twardowski, Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych, WSiP, Warszawa 1992.
Twardowski K., Przedmiot nauczania i przedmiot poszczególnych nauk, [in:] K. Twardowski, Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych, WSiP, Warszawa 1992.
Tyburski W., Etos uczonego w Szkole Lwowsko-Warszawskiej, [in:] Polska filozofia analityczna. W kręgu Szkoły Lwowsko-Warszawskiej. Księga poświęcona pamięci Ryszarda Jadczaka, (eds.) R. Wiśniewski, W. Tyburski, UMK, Toruń 1999.
Tyburski W., Wachowiak A., Wiśniewski R., Historia filozofii i etyki do współczesności. Źródła i komentarze, Dom Organizatora, Toruń 2002.
Witkowski L., Ku integralności edukacji i humanistyki II. Postulaty – postacie – pojęcia – próby. Odpowiedź na księgę jubileuszową, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2009.
Znaniecki F., Społeczna rola uczonego, [in:] F. Znaniecki, Społeczne role uczonych, PWN, Warszawa 1984.
Zybertowicz A., III RP. Kulisy systemu, Słowa i Myśli, Warszawa 2013.
Żuk P., Wstęp. Od uniwersytetu w Bolonii do makdonaldyzacji szkolnictwa wyższego, [in:] Wiedza. Ideologia. Władza. O społecznej funkcji uniwersytetu w społeczeństwie rynkowym, P. Żuk (ed.), Scholar, Warszawa 2012
