Dom podrzutków. Z dziejów opieki nad dzieckiem w Bydgoszczy

Autor

  • Gizela Chmielewska

DOI:

https://doi.org/10.34767/KB.2023.44.04

Słowa kluczowe:

Bydgoszcz, plac Kościeleckich, Miejskie Schronisko dla Niemowląt, dr Antoni Nowiński, dr Franciszek Nowicki, podrzutki, niezamężne służące, Szpital św. Floriana

Abstrakt

W swojej ponad stuletniej historii budynek przy placu Koś cieleckich 6 w Bydgoszczy miał wielu gospodarzy. Od 1904 do 1925 r. funkcjonował tu niemiecki Zakład Leczniczy dla Niemowląt, należący do Ojczyźnianego Związku Kobiet. W odrodzonej Polsce, od września 1926 r. działało tu Miejskie Schronisko dla Niemowląt. Projekt funkcjonowania placówki przygotował dr Antoni Nowiński, mający za sobą lata praktyki pediatrycznej i społecznej w Kijowie. On też został jej pierwszym kierownikiem. Do Schroniska przyjmowano dzieci niezamężnych służących i robotnic, często porzuconych na ulicy – do 2 roku życia. W ciągu roku trafiało tu ponad sto maluchów, najczęściej zaniedbanych i chorych. Na parterze Schroniska znajdował się gabinet lekarza, kuchnia, pokój dla karmiących matek, sala dla chorych dzieci oraz trzy pokoje dla pielęgniarek. Placówka dysponowała podręczną apteką, a także laboratorium. W budynku było centralne ogrzewanie, zimna i ciepła woda, system wentylacyjny. Pierwsze piętro w całości zostało przeznaczone dla niemowląt. Na poddaszu znajdowały się pokoje dla służby. W skład personelu Schroniska wchodził lekarz, jego zastępczynią była siostra przełożona. Pracowało tu siedem sióstr szarytek. Miały one do pomocy trzy uczennice w wieku od 17 do 18 lat oraz dwie służące. W placówce pracowały trzy mamki, dwie praczki, kucharka i jedna osoba w tzw. kuchni mlecznej oraz palacz. Dr Nowiński kierował placówką do września 1928 r. Po jego wyjeździe z Bydgoszczy stanowisko szefa Schroniska powierzono dr. Franciszkowi Nowickiemu. Po wybuchu II wojny światowej ośrodek istniał nadal, tyle że przyjmowano tu jedynie niemieckie dzieci. Dr Nowicki został zwolniony z pracy w Schronisku w styczniu 1940 r. Po wyzwoleniu, od 1945 r. budynek miał różne przeznaczenie, ale już nigdy nie stał się domem dla pokrzywdzonych przez los dzieci.

Bibliografia

Źródła archiwalne:

Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, USC Bydgoszcz, Księgi Zgonów 1925, 1926, 1927,1928, 1939.

Szpital Dziecięcy w Bydgoszczy, Archiwum, teczka osobowa dr Franciszka Nowickiego.

Prasa:

„Dziennik Bydgoski”, 1922, nr 63,73,199, 222; 1926, nr 227; 1927, 85.

„Gazeta Bydgoska”, 1925, nr 86.

Opracowania:

Boguszyński M., Od warsztatu balwierskiego do szpitala klinicznego. Z historii bydgoskiego lecznictwa. Bydgoszcz 2008.

Chmielewska G., Gniazdo zastępcze, Łomianki 2018.

Gromski M., Sprawa dziecka nieślubnego w związku z zadaniami opieki społecznej (referat wygłoszony w Wilnie 1927 r., „Opieka nad dzieckiem” 1927, nr 5.

Gromski M. Opieka nad matką bezdomną i jej dziećmi, „Opieka nad dzieckiem”, 1930, nr 7.

Historia Bydgoszczy, t. II, część pierwsza 1920 1939.

Grzybowski P., Marszałek K., Brzozowska J., Dom na szwederowskiej skarpie, Obrazki z historii bydgoskiego sierocińca w czasach od Henryka Dietza do Leona Stobrawy, Kraków 2019.

Korpalska W.K., Sześć wieków opieki zdrowotnej w Bydgoszczy, Toruń 2008.

Księga adresowa miasta Bydgoszczy 1933, oprac. i wyd. Władysław Weber.

Kucial-Frydryszak J., Służące do wszystkiego, Warszawa 2023.

Nowiński A., Z Miejskiego Schroniska dla Niemowląt. Czynnik psychiczny w rozwoju niemowląt, „Opieka nad dzieckiem” 1927, nr 5.

Nowiński A., Miejskie Schronisko dla Niemowląt (w pierwszą rocznicę powstania), „Opieka nad dzieckiem” 1928, nr 5.

Winter P., Architektura Miasta w służbie potrzebujących – przytułki, szpitale, ochronki w XIX wieku i na początku XX wieku, Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury, Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy 2020.

Wysocka A., Chwila przed wielką zmianą. Architektoniczny obraz Bydgoszczy w latach 1910–1918, Tabularium Historiae, t. IX, 2021

Pobrania

Opublikowane

2023-12-12

Numer

Dział

Studia i szkice

Jak cytować

Dom podrzutków. Z dziejów opieki nad dzieckiem w Bydgoszczy. (2023). Kronika Bydgoska, 44, 73-92. https://doi.org/10.34767/KB.2023.44.04