Echa wydarzeń bydgoskich 3 i 4 września 1939 r. w Solcu Kujawskim i okolicy
DOI:
https://doi.org/10.34767/KB.2023.44.05Słowa kluczowe:
dywersja, eksterminacja, wzajemne przebaczenie, Solec KujawskiAbstrakt
Od marca 1939 r. trwała polsko-niemiecka wojna propagandowa. Niemcy twierdzili, że znajdująca się pod polskim panowaniem mniejszość niemiecka cierpi katusze, Polacy uważali natomiast, iż polscy Niemcy angażują się w antypolskie działania dywersyjne, za co może spotkać ich kara. Po wybuchu II wojny światowej podjęto ze strony polskiej szereg retorsji wobec mniejszości niemieckiej, aż do eliminacji fi zycznej niektórych jednostek i grup. Widownią takich właśnie wydarzeń stało się miasto Bydgoszcz i jej najbliższe okolice. Problematyka bydgoskiej krwawej niedzieli jest już dosyć szeroko znana brakuje natomiast opracowań odnoszących się do najbliższych okolic, w tym tzw. niziny nadwiślańskiej ciągnącej się od Łęgnowa i na miasteczku Solec Kujawski kończąc. Działalność dywersyjna polskich Niemców w świetle dzisiejszego stanu badań, nawet niektórych polskich historyków jest mało prawdopodobna, natomiast po
wkroczeniu Wehrmachtu do Polski władze nazistowskie podjęły akcję odwetową w wyniku której w drodze eksterminacji na Pomorzu Gdańskim śmierć poniosło około 30 tysięcy polskich patriotów
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Sąd Specjalny w Bydgoszczy
Archiwum Federalne w Bayreuth, Ost-Dokumentation, sygn. 7/7 s. 37–122.
Akten zum Deutschen auswärtigen Politik, serie D (1937–1941) VII, dok. 172.
Opracowania
Chinciński T., Forpoczta Hitlera. Niemiecka dywersja w Polsce w 1939 roku, Gdańsk–
Warszawa 2010, s. 262–263.
Cichońska K., Zmiany demograficzne w powiecie bydgoskim w okresie międzywojennym w świetle spisów statystycznych, praca magisterska opracowana pod kierunkiem prof. Z. Biegańskiego, Bydgoszcz 2005, s. 31 i 53.
Grochowski R., Jeszcze o wojskowych aspektach bydgoskiej „krwawej niedzieli”. W odpowiedzi na polemiki T. Chincińskiego i P. Olstowskiego, „Kronika Bydgoska” 2008, t. XXIX, s. 522.
Jastrzębski W., Mniejszość niemiecka w Polsce we wrześniu 1939 roku, Toruń 2010.
Jastrzębski W., Major Żychoń i bydgoska Ekspozytura Wywiadu, wyd. I, Bydgoszcz 1994, wyd. II, Bydgoszcz 2021.
Jastrzębski, Bydgoska krwawa niedziela 3–4 września 1939 roku, Toruń 2022, s. 145 i inne.
Kosiński P., Relacje żołnierzy Wojska Polskiego o niemieckiej dywersji na Pomorzu, [w:] Bydgoszcz 3–4 września 1939. Dokumenty i studia pod red. T. Chincińskiego i P. Machcewicza, Warszawa 2008, s. 545.
Lista ofiar II wojny światowej z terenów Solca Kujawskiego i okolic, „Zeszyty historyczne Towa rzystwa Miłośników Solca Kujawskiego” 2009, nr 8, s. 33–46.
Mazanowska I., Ceran T., Selbstschutz na Pomorzu Gdańskim i Kujawach (Selbstschutz Westpreussen), [w:] W cieniu Einsatzgruppen. Volksdeutscher Selbstschutz w okupowanej Polsce 1939–1945, pod red. I. Mazanowskiej, T. Cerana i M. Przegiętki, Warszawa 2021, s. 39.
Rabant T., Dokumenty niemieckiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 1939 r., [w:] Bydgoszcz 3–4 września 1939. Dokumenty i studia pod red. T. Chincińskiego i P. Machcewicza, Warszawa 2008, s. 488–489.
Rudolf P., Z historii Solca Kujawskiego i okolicznych wsi, Solec Kujawski 2003, s. 142 i inne.
Rudolf P., Deutsches Schicksal in Schulitz und den umliegenden Dörfern während der Schreckenstage im September 1939, „Weichselland” 40, 1941, s. 54.
Serwański E., Dywersja niemiecka i zbrodnie hitlerowskie w Bydgoszczy na tle wydarzeń w dniu 3 IX 1939, Poznań 1981, s. 139–140.
Solec Kujawski w okresie okupacji hitlerowskiej, „Zeszyty historyczne Towarzystwa Miłośników Solca Kujawskiego”, 2009, zeszyt nr 8.
Zakrzewski A., Wspomnienia. Wrzesień 1939, Warszawa 1958.
Zarzycki E., Działalność hitlerowskiego Sądu Specjalnego w Bydgoszczy w sprawach o wypadki z września 1939 r., Bydgoszcz–Poznań 1976.
