Pamięć o powstaniu styczniowym na łamach „Dziennika Bydgoskiego” w latach 1920-1939
DOI:
https://doi.org/10.34767/KB.2024.45.14Słowa kluczowe:
powstanie styczniowe, Bydgoszcz, „Dziennik Bydgoski” rocznice, pamięćAbstrakt
Pamięć o powstaniu styczniowym i jego uczestnikach zajmowała szczególne miejsce w polityce władz cywilnych i wojskowych II Rzeczypospolitej. Jednym z głównych twórców tej polityki był Józef Piłsudski, syn powstańca, wychowany w duchu szacunku dla walk powstańczych. Wśród podejmowanych działań do najważniejszych należały: opieka nad weteranami i upamiętnianie poległych, każdego roku obchodzono rocznice wybuchu powstania, najbardziej uroczyste były te w 1933 i 1938 roku. O czynach powstańców nie zapominano również w Bydgoszczy, choć w omawianym okresie styczeń był szczególnym miesiącem dla jej mieszkańców z innego powodu. To właśnie w styczniu 1920 roku miasto powróciło oficjalnie do macierzy i upamiętnienie tego wydarzenia wysuwało się, zwłaszcza w pierwszych latach, na pierwszy plan. Niemniej szybko uświadomiono mieszkańcom, że należy pamiętać o obydwu rocznicach i odpowiednio je honorować. Artykuły upamiętniające powstanie styczniowe na łamach „Dziennika Bydgoskiego” pojawiały się z różnym natężeniem. Najwięcej informacji pojawiło się przy okazji obchodów 70-lecia i 75-lecia wybuchu powstania. Stosunkowo niewiele uwagi natomiast poświęcano powstańcom pochodzącym z Bydgoszczy i okolic, spoczywającym na miejscowym cmentarzach, czy też żyjącym wówczas jeszcze w Bydgoszczy.
Bibliografia
Artykuły prasowe:
Bartoszewicz K., Wielkopolska w roku 1863. Z listów Pauliny Wilkońskiej, cz. 1 -5 ; „Dziennik Bydgoski” 1925, nr 17, s. 8; nr 18, s. 4; nr 19, s. 5; nr 20, s. 5; nr 21, s. 3.
Bohaterowie 1863 roku z szeregów katolickiego duchowieństwa, „Dziennik Bydgoski” 1933, nr 18, s. 2.
Boruń S., Rok 1863, „Dziennik Bydgoski” 1933, nr 18, s. 2.
Bzyl H ., W krwawym polu białe ptaszę... Kobiety w szeregach powstańczych w r. 1863, „Dziennik Bydgoski” 1938, nr 18, s.7.
Czerkawski W., Ojczyźnie hołd weteranów 1863 roku, „Dziennik Bydgoski” 1939, nr 19, s. 11.
Daszkiewicz J.L., Modlitwa za poległych Powstańców, „Dziennik Bydgoski” 1921, nr 17, s. 8.
Do obywateli miasta Bydgoszczy. Program obchodu 15-tej rocznicy oswobodzenia Bydgoszczy, „Dziennik Bydgoski” 1935, nr18 s. 6.
Dubiecki M ., Teodora Z Narbuttów Monczuńska (wspomnienie pośmiertne), „Bluszcz” 1925, nr 25, s. 676.
H.B.K., Prawdy ważne po 75 latach, „Dziennik Bydgoski” 1938, nr 17, s. 1-2.
Igielski W., W rocznicę styczniową, „Dziennik Bydgoski” 1922, nr 18, s. 1.
Jedyny żyjący w Bydgoszcz bohater powstania 1863 roku, „Dziennik Bydgoski” 1933, nr 18, s. 12.
Jenerał Dowbor Muśnicki, „Dziennik Bydgoski” 1920, nr 17, s. 1.
Kłyszyński A., Śp. por Stanisław Tittenbrun, weteran 1863, „Kurier Bydgoski” 1934, nr 168, s. 5.
Kobietom - Polkom. Cele ich i zadania dawniej i dziś, „Dziennik Bydgoski” 1922, nr 18, s. 2.
Krasiński W , Powstańcze słowo i czyn (w 75-tą rocznicę Powstania Styczniowego), „Dziennik Bydgoski” 1938, nr 18, s. 11.
Kronika żałobna, Śp. Stanisław Tittenbrun, „Dziennik Bydgoski” 1934, nr 167, s. 7.
Ku pamięci krwawych szlaków. W rocznicę powstania styczniowego, „Dziennik Bydgoski” 1930, nr 17, s. 5.
Kulwieć A., Przed siedemdziesięciu laty. 1863 r.-1933r., „Dziennik Bydgoski” 1933, nr 18, s. 1-2.
Nowakowski S., Bydgoszcz w pamiętnym roku 1863. Dostawa broni dla powstańców. Walka pruskich strażników z flisakami, „Dziennik Bydgoski” 1933, nr 35, s. 13.
Nowakowski S., Na kanwie dziejów powstania 1863. Moskale w Inowrocławiu, „Dziennik Bydgoski” 1933, nr 29, s. 16.
Nowakowski S., Na kanwie dziejów powstania 1863. Powstańcy w lasach łabiszyńskich, „Dziennik Bydgoski” 1933, nr 114, s.7.
Nowakowski S., Bydgoszcz w pamiętnym roku 1863. Zapiski kronikarskie z objaśnieniami, „Dziennik Bydgoski” 1933, nr 18, s. 13.
Oddanie miasta Bydgoszczy w ręce polskie, „Dziennik Bydgoski” (wydanie specjalne), 1920, nr 16, s. 1.
Pomnik ks. Stanisława Brzóski, „Dziennik Bydgoski” 1933, nr 18, s. 6.
Program „Święta Bydgoszczy”, „Dziennik Bydgoski” 1921, nr 14, s. 2.
Program przyjęcia wojsk polskich, „Dziennik Bydgoski” 1920, nr 14, s. 1.
Przemówienie prezydenta miasta p. Maciaszka przy przejęciu wojsk polskich, „Dziennik Bydgoski” 1920, nr 18, s. 1.
Tuchołkowa S., W podwójną rocznicę, „Dziennik Bydgoski” 1921, nr 15, s. 2.
Uczcijmy weteranów, „Dziennik Bydgoski” 1933, nr 18, s. 15.
Urbanyi Z., Podwójna rocznica „Dziennik Bydgoski” 1923, nr 16, s. 1.
Uroczystości 15. rocznicy, „Dziennik Bydgoski” 1935, nr 18, s. 6.
Uroczystości w całym kraju, „Dziennik Bydgoski” 1938, nr 19, s. 2.
Uroczysty obchód rocznicy powstania styczniowego w Poznaniu, „Dziennik Bydgoski” 1938, nr 19, s. 2.
Uroczysty wieczór w drugą rocznicę odzyskania Bydgoszczy z rąk pruskich, „Dziennik Bydgoski” 1922, nr 19, s. 2.
W 15-lecie wolnej Bydgoszczy, „Dziennik Bydgoski” 1935, nr 17, s. 11.
W 75-tą rocznicę Powstania Styczniowego, „Dziennik Bydgoski” 1938, nr 19, s. 2.
W 75-tą rocznicę powstania styczniowego, „Dziennik Bydgoski” 1935, nr 16, s. 1.
W Polsce żyje 53 weteranów powstania z 1863 r., „Dziennik Bydgoski” 1938, nr 17, s. 7.
Wagner M ., Obchód rocznicy powstania styczniowego, „Dziennik Bydgoski” 1922, nr 18, s. 2.
Wkroczenie wojsk polskich do Bydgoszczy, „Dziennik Bydgoski” 1920, nr 17, s. 1.
Wojtowicz Z., Romantyzm 1863, „Dziennik Bydgoski” 1924, nr 19, s. 3.
Z życia towarzystw, „Dziennik Bydgoski” 1933, 18, s. 16.
Zbierzchowski H., W rocznicę styczniową (1863-1936), „Dziennik Bydgoski” 1936, nr 17, s. 7.
Ze wspomnień historycznych. Udział Wielkopolski w powstaniu 1863, BD, 1930, nr 17, s. 5.
Wspomnienia
Pamiętnik Natalia Sulerzyńskiego, h. posła ziemi pruskiej na sejm berliński, t. 3, Kraków 1871.
Wilkońska P., Moje wspomnienia o życiu towarzyskiem na prowincyi w Kongresówce, t. 1-2, Poznań 1875, PDF: PO LO N A : http://polona.pl/item /39725810, http://polona.pl/item/39725811
Literatura
Bagiński Z., Stanisław Nowakowski - dziennikarz, redaktor, działacz społeczny i polityczny międzywojennej Bydgoszczy, „Kronika Bydgoska” 2014, t. 35, s. 5 1 7-540.
Barańska A., Udział i rola kobiet w powstaniu styczniowym „Przegląd Nauk Historycznych” 2022, nr 1, s. 125-171.
Bartoszewicz K., Echa wielkopolskie o roku 1863 w listach P. Wilkońskiej, „Rzeczpospolita” 1924, nr 18.
Bruchnalska M., Ciche Bohaterki, Miejsce Piastowe 1933. PDF: https://polona.pl/preview/454fd617-b966-4ad 9-9141-137b45e63647
Drozdowski K., Bydgoszcz 1920. Wojsko w niepodległym mieście, „Kronika Bydgoska” 2018, t. 39, s. 123-131.
Drozdowski K., Zrzucić kajdany! Powrót Bydgoszczy do Macierzy w 1920 r., Bydgoszcz 2019.
Dunin-Wąsowicz K., Kult tradycji i opieka nad weteranami powstania 1863 roku w okresie międzywojennym, „Przegląd Historyczny” 1991, t. 82, s. 269-276.
