W służbie Jego Cesarskiej Mości. Józefa Sziigyi Trajtlera bośniacko-hercegowińska rzeczywistość kolejowa
DOI:
https://doi.org/10.34767/KB.2022.43.03Słowa kluczowe:
Józef Szugyi Trajtler, kolej, Bośnia i Hercegowina, Cesarstwo Austro-WęgierAbstrakt
Józef Sziigyi Trajtler, węgierski inżynier, w wyniku splotu różnych okoliczności ostatnie lata swojego życia związał z Bydgoszczą. Zanim dotarł nad Brdę, pracował przez blisko dwie dekady w Bośni i Hercegowinie (BiH) w sektorze kolejowym, wnosząc swój niebagatelny wkład w lokalny rozwój gospodarczy. Rozwój kolei w BiH związany był z okupacją, a potem aneksją prowincji przez Cesarstwo Austro-Węgier. Nie bez znaczenia były także niekiedy sprzeczne interesy gospodarcze Wiednia i Budapesztu, stąd niektóre niezbędne inwestycje w tym zakresie nigdy nie doczekały się realizacji. Ponadto, nadrzędnym interesem monarchii podczas rozbudowy infrastruktury kolejowej były aspekty strategiczne/militame. Do wybuchu I wojny światowej w BiH zbudowano około 1600 km linii kolejowych, z których duża część budowana była w niezmiernie trudnych warunkach naturalnych, wymagających zastosowania odważnych rozwiązań inżynieryjnych. Niestety, duża część tego wysiłku została zaprzepaszczona w wyniku późniejszych, burzliwych wydarzeń historycznych.
Bibliografia
Zapiski Izabeli Dębickiej (z domu Trajtler), Biblioteka Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Pracownia Pamięci Bydgoszczan i Regionu, Spuścizna Haliny Stasiak (brak sygnatury).
Andrić I, Most na Drinie, b.m.w., 2007.
Bazylczuk E., Pietrzak M., Sowińska H., Józef Sziigyi Trajtler. Węgier z urodzenia - bydgoszczanin z wyboru, Bydgoszcz 2013.
Christensen P.H., Germany and the Ottoman Railways. Art. Empire, and Infrastnicture, New Haven and London 2017.
Ciemniewski J., System delegcicki na tle ewolucji ustroju politycznego Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii, Wrocław 1988.
Gibas-Krzak D., Bośnia i Hercegowina: determinanty dziejów. Pomiędzy Serbami. Chorwatami a supremacją Muzułmanów, Częstochowa 2016.
Giza A., Bośnia i Hercegowina w dobie tureckiego i austriackiego panowania (1800-1914), Szczecin 2002.
Cray Ch., What Caused the Yugoslm Economic Disaster, „What next?” 2003, no. 27.
Gregorczyk D.J., Polscy urzędnicy w administracji Bośni i Hercegowiny w latach 1879-1914, „Rocznik Administracji i Prawa: Teoria i Praktyka” 2010, nr 10, s. 83-98.
Hadżibegović I., Bosanskohercegovaćki gradovi na razmedu 19. i 20. stoljeća, Sarajevo 2004.
Imamović M., Pravni polożaj i unutraśnjo-politicki razvitak BiH od 1878. do 1914., Sarajevo 2007.
Juzbaśić Dż. (red.), Politikci iprivreda i Bośni i Hercegovinipod austrougarskom upravom, Sarajevo 2002.
Juzbaśić Dż., Neke karakteristike privrednog razvitka Bosne i Hercegovine u periodu od 1878. do 1914. godine, Sarajevo 2002.
Kopyś T., Polityka zagraniczna Węgier w latach 1867-1945, Kraków 2018.
Krajewska T., Teodora z Kosmowskich Krajewska. Pamiętnik, przyg. do druku B. Czajecka, Kraków 1989.
Kujović M., Prepiska oko orzgradnje żeljeznice u Graćanici 1895.-1898., „Graćanićki glasnik” 2009, nr 14, s. 59-65.
Lis T.J, Działalność pierwszego polskiego konsulatu honorowego w Sarajewie, [w:] W kręgu dyplomacji i polityki. W 100-lecie nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polską i Jugosławią, red. B. Dimitrijević, P. Wawryszuk, A. Zaćmiński, Bydgoszcz 2020, s. 42-56.
Lis T.J., Polscy urzędnicy wyższego szczebla w Bośni i Hercegowinie w latach 1878-1918. Studium prozopogrcificzne, Kraków 2020.
Lydall H., Yugoslavia in Crisis, Oxford: Clarendon Press 1989.
Mirković M., Ekonomska historija Jugoslawije, Zagreb 1958.
Nametak M., Reginie Change and its Influence on Bosnian Economy After the First World War, „Historijska traganja” 2018, nr 17, s. 81-92.
Orśolić T., Sudjelovanje dalmatinskihpostrojbi u zaposjedanju Bosne i Hercegovine 1878. „Radovi Zavoda za povijesne znanosti HAZU u Zadra” 2000, nr 42, s. 287-308.
Perlińska A., Związek Fabrykantów w Bydgoszczy (1920-1939), „Kronika Bydgoska” 1994, t. 15, s. 61-72.
Skakić M„ Bosna i Hercegovina u austrougarskojpolitici izgradnje zeljeznica prema istoku, Sarajevo 1922.
Skowroński M„ Zakłady i warsztaty kolejowe w Bydgoszczy w okresie międzywojennym (1920-1939), „Kronika Bydgoska” 1986, t. VII, s. 256-267.
Śtrumbl Ś.Ż., Arhirski izvori u Arhivu Republikę Slovenije, koji se odnose na historiju źełjeznica u Bośni i Hercegovini, „Arhivska praksa” 2017, nr 20, s. 415-432.
SugarP.F., Industrialization of Bośnia and Hercegovina. 1878-1918, Seatle 1963.
Vervaet S., Sonie Historians from farmer Yugoslavia on the Austrohungarian period in Bośnia andHerzegovina (1878-1918). A Reality oflmperialism versus the Golden Years of the Double Eagle?, „Kakanien Revisited” 2014, nr 18/07, s. 1-5.
Zacharias M. J., Komunizm, federacja, nacjonalizmy. System władzy w Jugosławii 1943-1991. Powstanie -przekształcenia - rozkład, Warszawa 2004. „Bosanski glasnik” roczniki 1903-1918, Sarajevo.
