Uczniowie Gimnazjum Lubelskiego w walkach powstańczych 1863 r. na terenie Wielkopolski
DOI:
https://doi.org/10.34767/KB.2021.42.02Słowa kluczowe:
Guberniya Grammar School and High School in Lublin, Józef Skłodowski, Maurycy Salutryński, Aleksander Józefowicz, Julian Wieniawski (Jordan), Antoni Skotnicki, Gustaw Wasilewski, Ludwik Mierosławski, Jerzy Schilder-Schuldner, Kazimierz Mielęcki, Jan Borkowski, Emil de Sayn-Wittgenstein, Edmund Taczanowski, Władysław Daniłowski, Władysław Rawicz, Marcin Lelewel-Borelowski, Mieczysław RomanowskiAbstrakt
In the years before the outbreak of the January Uprising, Lublin had witnessed many open demonstrations of national feelings. People organized patriotic manifestations to show their solidarity with the population of the entire Kingdom of Poland. School youth were the most active participants of these activities. Despite the imposition of martial law in October 1861 and the curfew, Lublin middle schoolers posted leaflets at night, calling for change of Russian to Polish signboards, disclosing names of spies and informers. They manifested, against the ban, the signs of national mourning and distributed prohibited publications. The tests of patriotic maturity of the Lublin middle schoolers were the events related to the national uprising in 1863. Graduates and students of the Lublin school participated in gatherings of freedom fighters and took part in battles and actions in the Kingdom of Poland. From among a hundred of alumni of the mentioned school there were many outstanding commanders and officers of guerilla groups. There are not many people in Bydgoszcz and in Kujawsko-Pomorskie Voivodeship who know such names as Maurycy Salutryński, Aleksander Józefowicz, Julian Wieniawski (Jordan), Antoni Skotnicki and Gustaw Wasilewski, whose fight for independence was reported during the period of national uprisings in the area of Wielkopolska.
Bibliografia
Aweide O., Zapiski o polskim powstaniu 1863, cz. III, Warszawa 1866.
Barowicz A., Marcin „Lelewel” Borelowski, Rzeszów 1913.
Baudouin de Courtenay J., Rok 1863 a Szkoła Główna Warszawska, Moskwa 1916.
Berg M., Zapiski o polskich spiskach i powstaniach, cz. V, Warszawa 1906.
Białynia-Chołodecki J., Księga Pamiątkowa w czterdziestą rocznicę powstania 1863/1864, Lwów 1904.
Białynia-Chołodecki J., Pamiętnik Powstania Styczniowego w pięćdziesiątą rocznicę wypadków, Lwów 1913.
Bibliografia Literatury Polskiej Nowy Korbut, Literatura pozytywizmu i młodej Polski, t. 16, cz. 1, red. Z. Szweykowski i J. Maciejewski, Warszawa 1980.
Bieleń Z., Gawroński L., Gzella A.L., Nad grobami bohaterów 1863 r., Lublin 2005.
Bieleń Z., Gawroński L., Gzella A.L., Ta walka była ofiarą… W 145 rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego, Lublin 2008.
Bieleń Z., Zwycięzca spod Żyrzyna. Generał Michał Heydenreich-Kruk (1831-1886), Lublin 2006.
Borkowski J.Ł, Wspomnienie o kampanii krzywosądeckiej, [w:] Spiskowcy i partyzanci 1863 r., red. S. Kieniewicz, Warszawa 1967.
Borowski S., Szkoła Główna Warszawska 1862-1869. Wydział Prawa i administracji, Warszawa 1937.
Caban W., Michalska-Bracha L., Polscy zesłańcy na Syberii Zachodniej w latach 60.-90. XIX wieku. Między mitem a rzeczywistością, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku”, 17 (2017), s. 23-41.
Callier E., Trzy ustępy z powstania polskiego 1863-1864, Poznań 1868.
Chmielewski A., Moje wspomnienia z powstania 1863 roku w powiecie konińskim, Grodzisk 1913.
Czubiński A, Powstanie styczniowe w woj. kaliskim, „Studia i materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza”, 8 (1963), z. 2, s. 49-71.
Czubiński A., Powstanie 1863/64 na Ziemi Kaliskiej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Historia”, 6 (1964), s. 125-230.
Czubiński A., Powstanie 1863-1864 roku we wschodniej Wielkopolsce, Poznań 1993.
Daniłowicz W., Notatki do pamiętników, Kraków 1908.
Deskur B., Dla moich wnuków, [w:] Powstanie styczniowe na Lubelszczyźnie. Pamiętniki, red. T. Mencel, Lublin 1966.
Dokumenty Komitetu Centralnego Narodowego i Rządu Narodowego 1862-1864, Wrocław-Warszawa-Kraków 1968.
Drapiński S, Poczta powstańców 1863 roku, [w:] „Polska Zbrojna”, r. 8, nr 10, 10 stycznia 1928, s. 9
Dubiecki M., Młodzież Polska w Uniwersytecie Kijowskim przed rokiem 1863, Kijów 1909.
Dunin-Wąsowicz K., Marcin Borelowski „Lelewel”, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio F, Historia”, 48 (1993), s. 263-269.
Gawarecki Z., Bitwa pod Ignacewem i Odwrót z pod Kleczewa, Lwów 1905.
Gawroński L., Wieniawski Józef, [w:] Słownik biograficzny miasta Lublina, t. 3, red. T. Radzik, A. A. Witusik, i J. Ziółek, Lublin 2009, s. 332-333.
Gawroński L., Wstydził się, że pisał, „Kurier Lubelski”, 1993, nr. 1, s. 5.
Giller A., Polska w walce. Zbiór wspomnień i pamiętników naszego wyjarzmienia, Kraków 1875.
Gliszczyński H., Mielęcki-Taczanowski, [w:] W czterdziestą rocznicę Powstania Styczniowego 1863-1903, Lwów 1903, s. 122-128.
Grabiec J., Powstanie styczniowe, Warszawa-Kraków 1920.
Grabiec J., Rok 1863, Poznań 1929.
Grabiec J., Rok 1863. W pięćdziesiątą rocznicę, Poznań 1913.
Grzeszczak. M., Kleczew w czasie powstania styczniowego, Poznań 2010.
Gulczyński J., Bitwa pod Ignacewem i dzieje upamiętniania miejsca starcia, „Kronika Wielkopolski”, 31 (2003), nr 4, s. 36-49.
Halicz E., Polska Szkoła Wojskowa w Genui i Cuneo (1861-1862), „Biuletyn Wojskowej Akademii Politycznej. Seria Historyczna”, 5 (1959), s. 110-128.
Halicz E., Polska Sztuka Wojenna w okresie Powstania Styczniowego, Warszawa 1954.
Jabłonkowski W., Pamiętniki z lat 1851-1893, Wrocław - Warszawa - Kraków 1967.
Janke Z. W, Brygada generała Edmunda Taczanowskiego i jej ostatnie boje, Przegląd historyczny 58/2, (1967), s. 267-294.
Janowski J.K., Pamiętniki o powstaniu styczniowym, t. 1, (styczeń-maj 1863 r.), Lwów 1923.
Janowski J.K., Pamiętniki o powstaniu styczniowym, t. 2, Warszawa 1925.
Janowski J.K., Pamiętniki o powstaniu styczniowym. Czasy przedpowstaniowe 1854-1864, t. 3. Warszawa 1931.
Kalembka S., Ostatnie bitwy partii Mielęckiego w 1864 r., „Prace Komisji Historii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego. Seria C”, 11 (1971), s. 27-50.
Kalembka S., Siedmiodniowa kompania kujawska Ludwika Mierosławskiego w lutym 1863 roku, „Zapiski Historyczne poświęcone Historii Pomorza i krajów Bałtyckich”, 47 (1982), z. 1, s. 253-257.
Kalembka S, Dwa epizody z walk partii Mieleckiego w 1863 - Ciepliny i Dobrosłowo, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Historia”, 21 (1986), s. 33-53.
Kamiński M. K, Skład personalny terenowych placówek organizacji cywilnej w powstaniu styczniowym, „Przegląd Historyczny”, 62 (1971), z. 4, s. 659-681.
Kaproń A., Komitet Wsparć Weteranów 1863 R. w Lublinie, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F”, 52/53 (1997/1998), s. 115-127.
Kaproń A., O Henryku Wiercieńskim, Szczecin 2009.
Karbowiak A, Młodzież polska akademicka za granicą 1795-1910, Kraków 1910.
Karbowski W., Polska Szkoła Wojskowa we Włoszech (1861-1862), „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, 8 (1962), s. 3-82.
Karwat J., Kampania zbrojna pułkownika Kazimierza Mielęckiego, [w:] Powstanie Styczniowe 1863-1864. Walka i uczestnicy. Represje i wygnanie. Historiografia i tradycja, red. W. Caban, W. Śliwowska, Kielce 2005, s. 21–30.
Kieniewicz S., Akademia Medyko-Chirurgiczna i Szkoła Główna (1857-1869), [w:] Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1807-1915, red. S. Kieniewicz, Warszawa 1981, s. 338-339.
Kieniewicz S., Powstanie styczniowe, Warszawa 1983.
Kieniewicz S., Szkoła Główna wobec wybuchu powstania styczniowego, [w:] Polska w świecie. Szkice z dziejów kultury polskiej, red. J. Dowiat, Warszawa 1972, s. 313-321.
Kolumna Z., Pamiątka dla rodzin polskich, t. 2, Kraków 1868.
Kołodziejczyk A., Władysław Rawicz – naczelnik cywilny województwa podlaskiego, [w:] Powstanie styczniowe na Południowym Podlasiu, red. A. Kołodziejczyk, Węgrów – Warszawa 1994.
Kopernicki F., Pamiętnik z powstania styczniowego, Warszawa 1959.
Kraushar A., Siedmiolecie Szkoły Głównej Warszawskiej, 1862-1869, Warszawa-Kraków 1883.
Lasocki W., Wspomnienia z mojego życia, t. I, oprac. M. Janik, F. Kopera, Kraków 1933.
Limanowski B, Szermierze wolności, Kraków 1911.
Limanowski B., Ludwik Mierosławski, naczelnik powstania poznańskiego w 1840 r. i bohater spod Miłosławia i Wrześni, Kórnik 1913.
Lista maturzystów szkół lubelskich, zaczynając od 1858 roku, [w:] Pamiętnik zjazdu b. wychowawców Szkół Lubelskich, Lublin 1926, s. 51-72.
Łuczyński F., Pamiątka roku mego pamiętnego 1863, [w:] Spiskowcy i partyzanci 1863 r., red. S. Kieniewicz, Warszawa 1967, s. 285-286.
Łukaszewski J., Pamiętnik z lat 1862-1864, Warszawa 1973.
Maliszewski E., Organizacja powstania styczniowego, Warszawa 1905.
Maliszewski J., Władysław Rawicz w powstaniu styczniowym na Podlasiu, Warszawa 1935.
Markiewicz A., Kobiety i rodziny powstańców styczniowych zesłanych w głąb Rosji, Warszawa 2018.
Mencel T., Walenty Lewandowski i początki powstania styczniowego na Podlasiu, „Rocznik Lubelski”, 6 (1963), s. 71-120.
Michalska-Bracha L., Wojciech Biechoński i lwowscy weterani 1863 r., [w:] Powstanie styczniowe. 150 rocznica, red. A. Dąbrowski, J. Osiecki, Kielce 2013, s. 46-51.
Michalska-Bracha L., Między pamięcią a historiografią Lwowskie debaty o powstaniu styczniowym (1864-1939), Kielce 2011.
Mickiewicz W., Emigracja polska 1860-1890, Kraków 1908.
Morawski K., Polacy i sprawa Italii w latach 1830-1866, Warszawa 1937 (Rozprawy Historycznego Towarzystwa Warszawskiego, t. XVIII).
Niebelski E., Zmierzch powstania styczniowego w Lubelskiem i na Podlasiu (1864-1872), Lublin 1993.
Niemojewski J., Leon Frankowski, komisarz cywilny i organizator wojskowy województwa lubelskiego w 1862-1863, Warszawa 1937.
Nowakowski S., Bydgoszcz w pamiętnym roku 1863, Bydgoszcz 1938.
Nowiński F., Polacy na Uniwersytecie Petersburskim w latach 1832-1884, Wrocław 1986.
Okoniewski S, Wspomnienia powstańca z roku 1863. Pogląd na wyniki naszych powstań w latach 1831, 1846, 1848 i 1863. Poznań 1913.
Oxiński J., Wspomnienia z powstania polskiego 1863-1864, oprac. E. Halicz, Warszawa 1965.
Pamiętnik Mierosławskiego (1861-1863), wyd. J. Frejlich, Warszawa 1924.
Polak B., Wielkopolanie w powstaniu styczniowym 1863-1864, Poznań 1982.
Pomarański S., Wydział Spraw Wewnętrznych Rządu Narodowego w powstaniu styczniowym w świetle zeznania Rafała Krajewskiego, „Przegląd Historyczny”, 24 (1924), s. 120-132.
Powstanie Styczniowe w pamiętnikach Kazimierza Szczanieckiego, Kraków 1963.
Powstanie styczniowe w regionie częstochowskim województwie kaliskim (1863-1864), red. Naukowa M. Trąbski, N. Morawiec, R.W. Szwed, Częstochowa 2014.
Ramotowska F., Narodziny Tajemnego Państwa Polskiego 1859-1862, Warszawa 1990.
Ramotowska F., Skotnicki Antoni, Polski słownik biograficzny, t. 38, Warszawa – Kraków, 1997-1998, s. 299.
Rogiński R., Kartki z pamiętnika (1861-1863), [w:] Powstanie styczniowe na Lubelszczyźnie. Pamiętniki, red. T. Mencel, Lublin 1966, s. 29-32; 19.
Rogiński R., Powstaniec 1863 r. Zeznania i wspomnienia, red. S. Kieniewicz, Warszawa 1983.
Rogiński R., Z pamiętnika Romana 1859-1863, red. A. Kraushar, Kraków 1898.
Rogowicz B., Pamiętnik kawalerzysty oddziału Taczanowskiego, [w:] Spiskowcy i partyzanci 1863 roku, red. S. Kieniewicz, Warszawa 1967, s. 536-537.
Ruczaj Z., Bohaterowie styczniowi - o wypadkach z Powstania Styczniowego 1863 roku na Ziemi Podlaskiej z okazji rocznicy 150-lecia wybuchu Powstania, „Drohiczyński Przegląd Naukowy”, 5 (2013), s. 251-264.
Rzadkowska H, Marian Langiewicz, Warszawa 1967.
Sadurski I. Ignacy Drewnowski - uczestnik walk powstańczych w 1863 roku na Lubelszczyźnie i w Sandomierskiem, „Rocznik Lubelski”, 44 (2018), s. 99-110.
Sadurski I., „Szkoła Buntowników” Gimnazjaliści lubelscy w manifestacjach 1861 roku, cz. 1, „Kwarta. Pismo historyczno-społeczne”, 10 (2014), s. 8-23.
Sokulski J., Deskur Bronisław, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 5, Kraków 1939, s. 130-131.
Sowińska G., Zamojszczyzna w powstaniu styczniowym, [w:] „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin. Sectio F”, 48 (1993), s. 113-114.
Staszewski J., Bitwa pod Pyzdrami (29 kwietnia 1863 roku), [w:] Rocznik Związków Weteranów Powstań Narodowych R. P. 1914/19 w Poznaniu, Poznań 1935, s. 38-43.
Staszewski J., Generał Edmund Taczanowski, Poznań 1936.
Syroczyński L., Rok więzienia 1864/1865 w pamiętnikach Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, [w:] Warszawa w pamiętnikach powstania styczniowego, oprac. K. Dunin-Wąsowicz, Warszawa 1963.
Syroczyński L., Z przed 50 lat. Wspomnienie b. studenta kijowskiego Uniwersytetu Leona Syroczyńskiego, profesora szkoły politechnicznej we Lwowie, Lwów 1914.
Szwed R., Powstanie styczniowe w radomszczańskiem, Radomsko 1987.
Śladkowski W., Kazimierz Gregorowicz. Naczelnik cywilny województwa lubelskiego w 1863 r. i orędownik unii polsko-ukraińskiej, Warszawa 2020.
Śliwiński A., Powstanie styczniowe, Warszawa 1919.
Tabiś J, Polacy na uniwersytecie kijowskim 1834-1863, Kraków 1974.
Tomczyk J., Ludność Łukowa i powiatu łukowskiego w powstaniu styczniowym, [w:] Z przeszłości Ziemi Łukowskiej, red. R. Orłowski, J.R. Szaflik, Lublin 1959.
Tomczyk J., Organizacja cywilno-wojskowa powstania styczniowego w Lubelskim i na Podlasiu, „Rocznik Lubelski”,6 (1963), s. 7-70.
Wieniawski J., Kartki z mego pamiętnika, t. I, Warszawa 1911.
Wieniawski J., Kartki z mego pamiętnika, t. II, Warszawa 1911.
Wiercieński H., Pamiętniki, Lublin 1973.
Wierzbiński M. R., Ludwik Mierosławski. Portret, Poznań 1916.
Wodzowie powstania styczniowego. Edmund Taczanowski, „Żołnierz Polski”, r. III, nr 61, 23 października 1921 r., s. 6.
Wyprawa Trzemeszeńska 1863. Ze swoich wspomnień opisał Ks. Władysław Chotkowski, Poznań 1913.
Wyskota Zakrzewski P., Pamiętnik wielkopolskiego powstańca z roku 1863, Poznań 1934.
Z dziejów powstania styczniowego na Kujawach i ziemi Dobrzyńskiej, pod red. S. Kalembki, Warszawa 1989.
Zakrzewski W., Historyczno-humorystyczne obrazki z roku 1863, t. 1, Poznań 1892.
Zarys powstania styczniowego opracowany w warszawskiej Cytadeli, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1985, s. 459; Rok Więzienia 1864/1865. W X Pawilonie Warszawskiej Cytadeli. Z Pamiętnika, Lwów 1907.
Ze złotej księgi bohaterów: Józef Męciński rtm. z 1863 r., „Żołnierz Polski”, r. III, nr 57, 25 września 1925 r., s. 3.
Zieliński S., Bitwy i potyczki 1863-1864, Rapperswil 1913.
Zjednoczenie emigracji polskiej (1866-1870). Lewica na emigracji, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972.
Zlasnowski J., Wspomnienia z Polskiej Szkoły Podchorążych we Włoszech (w Genui i Cueno), „Tygodnik Ilustrowany”, nr 4, 1917, s. 52.
Żychowski M., Generał klęski, Warszawa 1965.
Żychowski M., Ludwik Mierosławski 1814-1878, Warszawa 1963.
