Biblioteka Miejska w Bydgoszczy w pierwszych latach niepodległości – polonizacja kadry i księgozbioru
DOI:
https://doi.org/10.34767/KB.2021.42.10Słowa kluczowe:
Municipal Library, Bydgoszcz, Polonization, personnel, book collectionAbstrakt
In the twenty-year interwar period, the Municipal Library was one of the most important Polish institutions in Bydgoszcz, contributing significantly to scientific and cultural development of the city. Its employees initiated many social and political initiatives, and the library rooms served as seats of several organizations. The article refers to the source of this success, since it illustrates transitions of the library in the first years of independence, when it had changed from a Germanization tool to a Polishness center. The chronological range of this article encompasses three years of library operation; starting from 1920, when it was taken over by the Polish management, until 1922, the year that marked completion of German personnel replacement with Polish staff. In that period, the library collection was expanded by Polish books and adjusted to the fast changing national profile of the city, in which the Poles were the dominating population. The article describes many problems that the library management had to tackle in the beginning of its Polonization. Some of the challenges included insufficient funds, lack of qualified Polish personnel and a weak publishing market. Other interesting issues reported in the article focused on cooperation between various regions of the newly restored country, information flow, relations between the local elites and central authorities, international relations inside one institution, and the attitude of society, which dedication allowed to pursue many ambitious goals, despite scarce funds.
Bibliografia
Banaszak M., Edward Becker, [w:] Słownik polskich teologów katolickich, T. 5: 1918-1981, A-J, red. L. Grzebień, Warszawa 1983, s. 88-89.
Bełza W., Bełza Stanisław, PSB, T. 1, Kraków 1935, s. 412-413.
Bełza W., O bydgoskiej bibljotece pobernardyńskiej, „Kurjer Warszawski”, Wydanie wieczorne, R. 112, Nr 11, 11 stycznia 1932, s. 7-8.
Bieńkowska B., Maruszak E., Książka na przestrzeni dziejów, Warszawa 2005.
Błażejewski S., Kronenberg Leopold Dominik, BSB, T. 2, Bydgoszcz 1995 s. 86-88.
Chlewicka A., Ofiarodawcy Biblioteki Miejskiej w Bydgoszczy w latach 1920-1939, praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. F. Mincera, Bydgoszcz 2001, [druk autorski].
Chlewicka A., Prezydenci Bydgoszczy okresu międzywojennego darczyńcami Biblioteki Miejskiej w Bydgoszczy, „Kronika Bydgoska”, T. 18: 1996, s. 214-218.
Chlewicka A., Witold Bełza (1886-1955). Życie i działalność, „Kronika Bydgoska”, T. 23: 2001, Bydgoszcz 2002, s. 285-301.
Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, T. 4: Pomorze, oprac. A. Kawecka-Gryczowa i K. Korotajowa, Wrocław-Kraków 1962.
Durka J., Wybrane problemy z działalności wydawniczej Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych w dwudziestoleci u międzywojennym, [w:] Działalność instytucji wydawniczych na rzecz oświaty i edukacji w XX i pierwszych latach XXI wieku, red. I. Michalska i G. Michalski, Łódź 2014, s. 45-57.
Jędrzejowska A., Pelczarowa M., Polskie piśmiennictwo w gdańskich oficynach drukarskich (XVI-XVIII w), [w:] Szkice z dziejów Pomorza, T. 2: Pomorze nowożytne, red. G. Labuda, S. Hoszowski, Warszawa 1959, s. 118-133.
Korzon K., Ludwik Bernacki. Bibliolog i edytor, Ossolineum, Wrocław 1974.
Kuszajówna J., Korzeniowski Józef, Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa-Łódź 1972, s. 444-445.
Kutta J., Bełza Witold Stanisław Kazimierz, BSB, red. J. Kutty, T. 2, Bydgoszcz 1995, s. 30-31.
Kutta J., Brandowski Teodor Wilhelm, BSB, T. 3, Bydgoszcz 1996, s. 48-49.
Kutta J., Brandowski Stanisław, BSB, T. 3, Bydgoszcz 1996, s. 47.
Kutta J., Klein Jan, BSB, T. 1, Bydgoszcz 1994, s. 65.
Kutta J., Łabendziński Stanisław, BSB, T. 1, Bydgoszcz 1994, s. 73-74.
Kutta J., Maciaszek Jan, BSB, T. 2, Bydgoszcz 1995, s. 94-96.
Kutta J., Putz Narcyz, BSB, T. 2, Bydgoszcz 1995, s. 120-121.
Kutta J., Skarbek-Malczewski Tadeusz, BSB, T. 4, Bydgoszcz 1997, s. 94-95.
Kutta J., Śliwiński Bernard Stanisław, BSB, T. 2, Bydgoszcz 1995, s. 139-142.
Kutta J., Wierzbicka Maria Irena, BSB, T. 4, Bydgoszcz 1997, s. 120.
Kutta J., Wierzbicki Melchior Józef, BSB, T. 1, Bydgoszcz 1994, s. 114-116.
Lipska H., Biesiadecki Franciszek Ksawery, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa-Łódź 1972, s. 69-70.
Łopatecki K., Uwagi nad „Commentarius brevis rerum Polonicarum a morte Sigismundi Augusti Poloniae Regis” Jana Dymitra Solikowskiego, [w:] Z dziejów staropolskiego pamiętnikarstwa. Przekroje i zbliżenia, red. P. Borek, Kraków 2012, s. 91-102.
Maternicki J., Aleksander Kraushar, PSB, T. 15, Wrocław-Kraków 970, s. 241-244.
Matyasik J., Biblia na przestrzeni wieków. Najstarsze polskie przekłady Pisma Świętego w zbiorach Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bydgoszczy, „Kronika Bydgoska”, T. 38: 2017, s. 461-481.
Matyasik J., Bibliotheca Bernardina – cymelia i unikaty księgozbioru bydgoskich bernardynów, „Universitas Gedanensis”, T. 52: 2016, s. 7-34.
Matyasik J., Polonika XV-XVII w. ze zbiorów Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bydgoszczy. Katalog, Bydgoszcz 2015.
Matyasik J., Rola Biblioteki Miejskiej w repolonizacji Bydgoszczy w dwudziestoleciu międzywojennym, [w:] Miejsca pamięci w przestrzeni miasta w XIX i XX wieku, w cyklu Architektura Miast VI. Zbiór studiów, Bydgoszcz 2019, s. 245-258.
Matyasik J., Sala Królewska „Bernardina” – 80 lat ekspozycji stałej Książnicy bydgoskiej, „Bibliotekarz Kujawsko-Pomorski”, Nr 2 (47): 2016, s. 9-21.
Matyasik J., Udział WiMBP w Bydgoszczy w obchodach Setnej Rocznicy Powrotu Pomorza i Kujaw do Macierzy, „Bibliotekarz Kujawsko-Pomorski”, Nr 1 (54): 2020, s. 36-44.
Matyasik J., Wkład Biblioteki Miejskiej w rozwój kulturalno-naukowy Bydgoszczy w dwudziestoleciu międzywojennym, [w:] Studia z dziejów książki, bibliotek i prasy. Przegląd badań za lata 2016-2018, red. D. Spychała i in., Bydgoszcz 2019, s. 194-215.
Michalska M, Działalność Towarzystwa Ludoznawczego we Lwowie w latach I wojny światowej i w okresie dwudziestolecie międzywojennego, „Lud”, T. 102: 218, s. 101-122.
Ogrodziński W., Brandowski Roch Alfred, PSB, T. 2, Kraków 1936, s. 386.
Olkiewicz J., Od A do Z, czyli, O encyklopediach i encyklopedystach, Warszawa 1988.
Pietrzak J., Leon Płotka, PSB, T. 26, Wrocław-Łódź 1981, s. 814-815.
Pietrzycki J., Z Pomorza, „Rzeczpospolita”, R. 1: 1920, nr 118, s. 5-6.
Pokorzyńska E., Z dziejów Introligatorni Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. dr. Witolda Bełzy w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2013.
Poręba S., Łukaszkiewicz Julian Antoni, PSB, T. 18, Wrocław-Kraków 1973, s. 553-554.
Romaniuk M., Aronsohn Lewin Louis, BSB, T. 1, Bydgoszcz 1994, s. 19-20.
Rył J., Losy biblioteki Bernardynów w Bydgoszczy po kasacie klasztoru w świetle odnalezionych dokumentów, „Studia Gnesnensia”, T. 7: 1982/3, s. 337-348.
Rymsza-Zalewska D. D., Stefan Demby: znany i nieznany, Warszawa 2003.
Sprawozdanie Bibljoteki Miejskiej w Bydgoszczy 1920-1927, Bydgoszcz 1928.
Stogowska A.M., Wpisany w epokę Gustaw Zieliński 1809-1881, Płock 1996, s. 189-195.
Talbierska J., Grafika XVII wieku w Polsce. Funkcje, ośrodki, artyści, dzieła, Warszawa 2011.
Węglerska A., Bydgoska książnica. Zarys dziejów, [w:] Od inkunabułów do e-booków. Bydgoska książnica 1903-2013, Bydgoszcz 2013, s. 5-31.
Więcek A., Bartłomiej Strachowski, [w:] Ludzie dawnego Wrocławia, Wrocław 1958, s. 48-53.
Zakrzewski L., Dołęgowie Zakrzewscy: szkic genealogiczny, „Notatki Płockie”, 41/2-167: 1996, s. 14-18.
