Droga Damazego na tron biskupa nicejczyków (Piotrowy) w Rzymie
DOI:
https://doi.org/10.34767/TH.2021.10.02Słowa kluczowe:
Kościół, biskup, Rzym, papież, Damazy, UrsynAbstrakt
Papież Damazy był z pochodzenia Hiszpanem. Jego rywalem był diakon Ursyn, który został także wybrany na biskupa. Damazy, następca papieża Liberiusza, proklamował jako podstawę swego autorytetu następstwo po św. Piotrze. Damazy zwalczał w Kościele zachodnim arianizm (homeizm). Dążył do uniezależnienia się od sądowej świeckiej jurysdykcji nad wspólnotami kościelnymi i nad papieżem. W Rzymie budował nowe kościoły.
Bibliografia
(S.) Pietro, w: Dizionario dei personaggi dell’antica Roma. Una guida completa e precisa per conoscere tutii coloro che hanno avuto un ruolo nel mondo Romano, dalla fondazione della città al crollo dell’Impero, wyd. D. Bowder, Roma 2001, s. 223
Altaner B., Stuiber A., Patrologia. Życie, pisma i nauka Ojców Kościoła, Warszawa 1990
Arianizm, w: Encyklopedia Kościelna, red. F.L. Cross, E.A. Livingstone, t. 1, Warszawa 2004, s. 128‒130
Ariusz, w: Encyklopedia Kościelna, red. F.L. Cross, E.A. Livingstone, t. 1, Warszawa 2004, s. 130‒131
Brown P., Augustyn z Hippony, tłum. W. Radwański, Warszawa 1993
Clark G., Christianity and Roman Society, Cambridge 2004
Clévenot M., Die Christen und die Staatsmacht, Geschichte des Christentums im II. und III. Jahrhundret, Freiburg 1988
Costante I, w: Dizionario dei personaggi dell’antica Roma. Una guida completa e precisa per conoscere tutii coloro che hanno avuto un ruolo nel mondo Romano, dalla fondazione della città al crollo dell’Impero, wyd. D. Bowder, Roma 2001, s. 91-92
Costantino I (il Grande), w: Dizionario dei personaggi dell’antica Roma. Una guida completa e precisa per conoscere tutii coloro che hanno avuto un ruolo nel mondo Romano, dalla fondazione della città al crollo dell’Impero, wyd. D. Bowder, Roma 2001, s. 92-94
Costantino II, w: Dizionario dei personaggi dell’antica Roma. Una guida completa e precisa per conoscere tutii coloro che hanno avuto un ruolo nel mondo Romano, dalla fondazione della città al crollo dell’Impero, wyd. D. Bowder, Roma 2001, s. 94
Costanzo II, w: Dizionario dei personaggi dell’antica Roma. Una guida completa e precisa per conoscere tutii coloro che hanno avuto un ruolo nel mondo Romano, dalla fondazione della città al crollo dell’Impero, wyd. D. Bowder, Roma 2001, s. 95-97
Czuj J., Żywot świętego Augustyna, Warszawa 1952
Dassmann E., Kirchengeschichte II/1. Konstantinische Wende und spätantike Reichskirche, Kohlhammer Studienbücher Theologie, Band 11, 1, Stuttgart ‒ Berlin ‒ Köln 1996
Davis R., Introduction, w: The Book of Pontiffs (Liber Pontificalis). The ancient biographies of the first ninety Roman bishops to AD 715, ed. R. Davis, Translations Texts for Historians 6, Liverpool 2000, s. XI‒LXIII
Demandt A., Die Spätantike. Römische Geschichte von Diocletian bis Justinian 284‒565 n. Ch., München 198
Dizionario dei personaggi dell’antica Roma. Una guida completa e precisa per conoscere tutii coloro che hanno avuto un ruolo nel mondo Romano, dalla fondazione della città al crollo dell’Impero, wyd. D. Bowder, Roma 2001
Encyklopedia Kościelna, red. F.L. Cross, E.A. Livingstone, t. 1, Warszawa 2004
Farmer D., Oxford Dictionary of Saints, Oxford 1997
Ferrua A., Epigrammata Damasiana, Roma 1942
Filarska B., Typy bazylik, w: Encyklopedia katolicka, t. 2, Lublin 1989
Fros H., Sowa F., Księga imion i świętych, Kraków 1997, t. 2, col. 6-7
Giovanni L. De, Chiesa e Stato nel codice Teodosiano. Saggio sul libro XVI, Napoli 1980
Giulio, w: Dizionario dei personaggi dell’antica Roma. Una guida completa e precisa per conoscere tutii coloro che hanno avuto un ruolo nel mondo Romano, dalla fondazione della città al crollo dell’Impero, wyd. D. Bowder, Roma 2001, s. 152
Haehling von Lanzenauer R., Die Religionszugehörigkeit der hohen Amsträger des Römischen Reiches seit Constantins I. Alleinherrschaft bis zum Ende der Theodosianischen Dynastie (324‒450 bzw. 445 n. Ch.), Bonn 1978
Hanson R.P.C., The Search for the Christian Doctrine of God. The Arian Controversy 318‒381, Edinburgh 1988
Hunt D., The Church as a public institution, w: Cameron A., Garnsey P., The Cambridge Ancient History, vol. VIII: The Late empire A. D. 337-425, Cambridge 2008
Kelly J.N.D, Encyklopedia papieży, tłum. T. Szafrański, Warszawa 1997
Kelly J.N.D, Początki doktryny chrześcijańskiej, tłum. J. Mrukówna, Warszawa 1988
Kelly J.N.D., Damazy I, w: Kelly J.N.D, Encyklopedia papieży, tłum. T. Szafrański, Warszawa 1997, s. 52-54
Kelly J.N.D., Feliks II, św., w: Kelly J.N.D, Encyklopedia papieży, tłum. T. Szafrański, Warszawa 1997, s. 51-52
Kelly J.N.D., Hieronim. Życie, pisma, spory, tłum. R. Wiśniewski, Warszawa 2003
Kelly J.N.D., Liberiusz, w: Kelly J.N.D, Encyklopedia papieży, tłum. T. Szafrański, Warszawa 1997, s. 49-51
Kelly J.N.D., Ursyn, w: Kelly J.N.D, Encyklopedia papieży, tłum. T. Szafrański, Warszawa 1997, s. 54-55
Klein R., Constantius II. Und die christliche Kirche, Darmstadt 1977
Kulisz J., Mostowska-Baliszewska A., Spór o Jezusa Chrystusa w ciągu dziejów, Warszawa 1998
Liberio, w: Dizionario dei personaggi dell’antica Roma. Una guida completa e precisa per conoscere tutii coloro che hanno avuto un ruolo nel mondo Romano, dalla fondazione della città al crollo dell’Impero, wyd. D. Bowder, Roma 2001, s. 165-166
Liberiusz, w: Szymusiak J.M., Starowieyski M., Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, Poznań 1971, s. 266
Livingstone E.A., Arius, w: Oxford concise Dictionary of the Christian Church, Oxford - New York 1996, s. 34
Livingstone E.A., Constanine the Great, w: Oxford concise Dictionary of the Christian Church, Oxford ‒ New York 1996, s. 127-128
Livingstone E.A., Damasus, w: Oxford concise Dictionary of the Christian Church, Oxford ‒ New York 1996, s. 141
Livingstone E.A., Julius I, w: Oxford concise Dictionary of the Christian Church, Oxford ‒ New York 1996, s. 283
Livingstone E.A., Liberius, w: Oxford concise Dictionary of the Christian Church, Oxford ‒ New York 1996, s. 303
Livingstone E.A., Oxford concise Dictionary of the Christian Church, Oxford ‒ New York 1996
Luft A., Bazylika, w: Encyklopedia katolicka, t. 2, Lublin 1989, col. 149-150
Marrou H.I., Od prześladowań za Dioklecjana do śmierci Grzegorza Wielkiego (303‒604), w: Daniélou J., Marrou H.I., Historia Kościoła. Od początków do roku 600, tłum. M. Tarnowska, Warszawa 1986, s. 177-348
Marrou H.I., Zmierzch Rzymu czy późna starożytność? (III-VI wiek), tłum. M. Węcowski, Warszawa 1997
Martin J., Spätantike und Völkerwanderung, München 1987
O’Donnell J.J., Augustine; his time and lives, w: The Cambridge Companion to Augustine, ed. E. Stump, N. Kretzmann, Cambridge 2006, s. 8-25
Ożóg M., Pietras H., Komentarz, w: Liber Pontificalis, I–XCVI (usque ad annum 772), SCL 9, tłum. P. Szewczyk, M. Jesiotr, oprac. M. Ożóg,
H. Pietras, Kraków 2014, ŹMT 74
Paolino di Milano, Vita di S. Ambrogio, introduzione, testo critico e note a cura di M. Pellegrino, Roma 1961
Schatz K., Prymat papieski od początków do współczesności, tłum. E. Marszał, J. Zakrzewski, Kraków 2004
Seiler E.M., Konstantios II. bei Libanios. Eine kritische Untersuchung des überlieferten Herrscherbildes, Frankfurt am Main 1998
Seppelt F.K., Löffler K., Dzieje papieży. Od początków Kościoła do czasów dzisiejszych, uzupełnił do rzeczy polskich T. Silnicki, t. 1, tłum. J. Kozolubski, Poznań 2003
Simonetti M., La crisi ariana nel IV secolo, Roma 1975
Spychała D., Cesarze rzymscy a arianizm od Konstantyna Wielkiego do Teodozjusza Wielkiego (312‒395 r.), Xenia Posnaniensia, Monografia 7, Poznań 2007
Spychała D., Chrześcijanie a ,,kult cesarza” za panowania Konstantyna Wielkiego i jego synów w latach 306–361, w: Świat Starożytny. Jego polscy badacze, red. L. Mrozewicz, K. Balbuza, Poznań 2011, s. 469-487
Spychała D., Constantin Ier et ses successeurs a l’égard des religions traditionneles et du christianisme. Questions choisies, w: Within the Circle, red. K. Twardowska, M. Salamon, S. Sprawski, Kraków 2014, s. 263-273
Spychała D., Feliks II (antypapież?) wobec postanowień soboru nicejskiego, w: Servitium Klio. In honorem Professoris Alberti Kotowski, red. M.G.
Zieliński, Z. Biegański, Bydgoszcz 2021, s. 453-462
Spychała D., Jerzy z Kapadocji, antynicejski biskup Aleksandrii. Realizator polityki religijnej Konstancjusza II i bibliofil, w: Kluczek A.A., Rogosz N., Bartnik A., W kręgu ikon władzy, ludzi oraz idei świata starożytnego, Katowice 2014, s. 205-225
Spychała D., Lucyfer, biskup Caralis i jego stosunek do konfliktów doktrynalnych w Kościele IV wieku, Universitas Gedanensis, T. 51: 2016, s. 127-141
Spychała D., Nawrócenie św. Augustyna a jego stosunek do kultury antycznej, Studia Europaea Gnesnensia, 2011, nr 3, s. 235-252
Spychała D., Początki życia monastycznego, reguły zakonne i biblioteki w Galii oraz Italii w IV i na początku V w. Wybrane zagadnienia, w: Studia z dziejów książki, prasy i bibliotek. Przegląd badań za lata 2010-2013, red. Z. Kropidłowski, D. Spychała, Bydgoszcz 2014, s. 5-50
Spychała D., Postawa Hilarego z Poitiers wobec konfliktu dogmatycznego w Kościele w latach 355-361, w: Florilegium. Studia ofiarowane profesorowi A. Krawczukowi z okazji dziewięćdziesiątej piątej rocznicy urodzin, red. E. Dąbrowa, T. Grabowski, M. Piegdoń, Kraków 2017, s. 389-399
Spychała D., Przemiany religijne i kulturowe w zachodnich prowincjach Cesarstwa Rzymskiego od roku 306 do śmierci św. Augustyna, t. 1–2, Bydgoszcz 2016
Spychała D., Saint Paul et Macedonius ou la lutte pour le trône de l’évêque de Constantinople sous le règne de Studia Lesco Mrozewicz ab amicis et discipulis dedicata, ed. S. Ruciński, K. Balbuza, K. Królczyk, Poznań 2011, 375-390
Spychała D., Walka stronnictw o tron biskupi w Rzymie w drugiej połowie IV wieku, czyli od papieża św. Juliusza przez Liberiusza do św. Damazego, Studia Europaea Gnesnensia, T. 5: 2012, s. 213-238
Spychała D., Wybór Ambrożego Aureliusza na biskupa Mediolanu: cud czy celowe działanie Walentyniana I?, Studia Europaea
Gnesnensia, 2014, nr 9, s. 75-93
Śrutwa J., Feliks II, antypapież, w: Encyklopedia katolicka, t. 5, Lublin 1989, col. 108
Steinmann J., Hieronymus. Ausleger der Bibel. Weg und Werk eines Kirchenvaters, Leipzig 1971
Stockmeier P., Glaube und Religion in der frühen Kirche, Freiburg ‒ Basel ‒ Wien 1973
Szymusiak J.M., Starowieyski M., Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, Poznań 1971
Tyburowski K., Wkład Damazego w umacnianie władzy papiestwa, VoxP 46‒47, s. 211-222
Wipszycka E., Kościół w świecie późnego antyku, Warszawa 1994
