Autonomia województwa śląskiego (1922–1939) i jej wpływ na kształtowanie społecznej tożsamości regionu przemysłowego
DOI:
https://doi.org/10.34767/TH.2023.13.08Słowa kluczowe:
autonomia, tożsamość, naród, region, Górny ŚląskAbstrakt
Najmniejsze pod względem terytorium województwo w II Rzeczypospolitej – śląskie, w okresie międzywojennym obdarzone zostało autonomią. Związane to było z polsko-niemiecką walką plebiscytową o Górny Śląsk. Na podstawie przepisów autonomicznych (tzw. statut organiczny z 15 lipca 1920 r.) powołano Sejm Śląski, który miał możliwość tworzenia w niektórych dziedzinach prawa innego niż ogólnopolskie. Także system władzy wykonawczej kształtował się w województwie śląskim odmiennie. Autonomia siłą rzeczy wpływała na pogłębianie się odrębności regionu, jakkolwiek proces izolowania się nie przebiegał tu tak szybko i nie był tak głęboki, jak przewidywali to przeciwni cy autonomii. Województwo śląskie zresztą nie tylko separowało się od reszty Polski, ale i wewnątrz jego granic zachodził interesujący proces kształtowania odrębnych tożsamości na Górnym Śląsku oraz na tzw. Śląsku Cieszyńskim.
Bibliografia
Ciągwa J., Śląska ustawa z 29 marca 1926 roku o celibacie nauczycielek, w: Verus amicus rara avis est: studia poświęcone pamięci Wojciecha Organiściaka, Katowice 2020, s. 87–95
Długajczyk E., Sanacja śląska 1926–1939. Zarys dziejów politycznych, Katowice 1983
Dobrowolski P., Ugrupowania i kierunki separatystyczne na Górnym Śląsku i w Cieszyńskiem w latach 1918–1939, Warszawa‒Kraków 1972
Drozdowski M.M., Refleksje o autonomii śląskiej, „Niepodległość i Pamięć”, 2012, nr 1–4, s. 75–90
Falęcki T., Regionalizm powstańców śląskich (do 1939 roku), w: Regionalizm a separatyzm. Tradycja i współczesność. Śląsk na tle innych obszarów, red. M.W. Wanatowicz, Katowice 1995, s. 46–64
Fic M., Jan Kustos (1893–1932) separatysta czy autonomista górnośląski?, Katowice 2010
Glimos-Nadgórska A., Polskie szkolnictwo powszechne województwa śląskiego (1922–1939), Katowice 2000
Glimos-Nadgórska A., Szkolnictwo i oświata pozaszkolna, w: Województwo śląskie (1922–1939), Katowice 1996, s. 469–502
Górnicki L., Prawo jako czynnik integracji państwa w latach II Rzeczypospolitej, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, Wrocław 2011, nr 3375, Prawo CCCXIII, s. 111–145
Grosch W., Deutsche und polnische Propaganda während der Volksabstimmung in Oberschlesien, 1919–1921, Dortmund 2002
Grygajtis K., Polskie idee federacyjne i ich realizacja w XIX i XX wieku, Częstochowa 2001
Hitze g., Carl Ulitzka (1873–1953) oder Oberschlesien zwischen den Weltkriegen, Düsseldorf 2002
Kopeć E., „My” i „oni” na polskim Śląsku (1918–1939), Katowice 1986 Krychowski A., Śląscy prawnicy o autonomii śląskiej w Drugiej Rzeczypospolitej, „Wrocławsko-Lwowskie Zeszyty Prawnicze”, 2019, nr 10, s. 23–34
Lesiński B., O trudnościach unifikacji prawa sądowego, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, T. 31: 1979, z. 1, s. 106–108
Majcherkiewicz T., Kształtowanie polskiej regionalnej elity administracyjnej a wyzwania reintegracji Górnego Śląska w latach 1918–1939, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Sociologica”, 2008, z. 54, s. 92–128
Marcoń W., Unifikacja województwa śląskiego z II Rzecząpospolitą, Toruń 2007
Pisuliński J., Koncepcje federacyjne w II Rzeczypospolitej, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, T. 56: 2021, s. 99–117
Skrzypek M., Śląsk Cieszyński w latach 1920‒1922. Wrastanie w Polskę, Bielsko-Biała 2017
Wanatowicz M.W., Ludność napływowa na Górnym Śląsku w latach 1922–1939, Katowice 1982
Wanatowicz M.W., Tożsamość Śląska w oglądzie historycznym, w: Dynamika śląskiej tożsamości, red. J. Janeczek, M.S. Szczepański, Katowice 2006, s. 35–54
Wanatowicz M.W., Wojewoda śląski Michał Grażyński i jego obóz polityczny wobec ludności labilnej narodowo, w: Michał Grażyński. Wojewoda na pograniczu, red. K. Nowak, Cieszyn 2000, s. 71–86
Wanatowicz M.W., Wpływ odrodzenia się państwa polskiego na postawy narodowe społeczeństwa Górnego Śląska w latach 1918–1919, w: Od Wiosny Ludów do powstań śląskich, red. W. Wrzesiński, Bytom 1998, s. 154–173
Z problemów integracji społeczno-politycznej na Górnym Śląsku przed II wojną światową, red. W. Zieliński, Katowice 1980
