Dylemat kary śmierci — rozważania na gruncie historycznym i kulturowym
DOI:
https://doi.org/10.34767/DP.2024.02.04Słowa kluczowe:
kara śmierci, retencjonizm, abolicjonizm, kara kryminalna, prawo karne, prawa człowiekaAbstrakt
Problematyka kary śmierci stanowi grunt nieprzerwanego i nierzadko budzącego skrajne emocje konfliktu pomiędzy abolicjonistami i retencjonistami, w którym po dziś dzień nie udało się osiągnąć jednolitego, międzynarodowego standardu. Istota i zasadność kary śmierci jest kwestią posiadającą wyjątkową wartość i wagę w kontekście społeczno — moralnym, dlatego też, by skutecznie podkreślić wielopłaszczyznowość i złożoność dotyczących jej aspektów, w artykule wnikliwie opisana została kara kryminalna, jako zagadnienie ogólne, ponadto nakreślona została historia powstania kary ostatecznej, oraz zobrazowane zostało tło wydarzeń, na drodze których ukształtował się współczesny polski system prawnokarny. Artykuł ma na celu syntetyczne uporządkowanie aktualnego stanu wiedzy, dotyczące wybranych zagadnień dotykających problematyki kary śmierci. Niniejszy tekst bazuje na licznym dorobku współcześnie dostępnej literatury naukowej, a także nawiązuje do najczęściej padających w dyskursie publicznym argumentów przytaczanych zarówno przez zwolenników, jak i stojących w ich opozycji przeciwników kary ostatecznej.
Bibliografia
Balicki R., Zniesienie kary śmierci w Polsce, [w:] Aktualne wyzwania ochrony wolności i praw jednostki, red. Jarosz-Żukowska S., Wrocław 2014.
Bartula P., Kara śmierci - powracający dylemat, Kraków 1998.
Beccaria C., O przestępstwach i karach, Warszawa 1959.
Cesare Beccaria (1738-1794). Sylwetka i dzieło, red. S. Salmonowicz, Toruń 1995.
Chudy W., Przeciwko karze śmierci. Argumenty filozoficzne, „Ethos”, 1989, R. 2 nr 5.
Court Acknowledges Wrongful Execution of 14-Year Old George Stinney, https://eji.org/news/george-stinney-exonerated/ [dostęp: 10.06.2024].
Dębicka M., Uniwersalizm kary śmierci, [w:] Śmierć w wielu odsłonach. Problemy wybrane, red. E. Żywucka-Kozłowska, A. Opalska, M. Treder, Olsztyn 2017.
Doroszczak J., Egzekucja a jej humanitarne wykonanie, „Edukacja Humanistyczna” 2021, nr 45.
Doroszczak J., Kara główna i kara dożywotniego pozbawienia wolności jako jej alternatywa, a prawo do ochrony życia - rozważania dialektyczne na przykładzie prawa polskiego i systemów prawnych innych państwa, Sosnowiec 2022.
Grześkowiak A., Kara śmierci w polskim prawie karnym, Toruń 1978.
In 1944, George Stinney was young, black and sentenced to die, https://www.postandcourier.com/news/special_reports/in-1944-george-stinney-was-young-black-and-sentenced-to-die/article_a87181dc-2924-11e8-b4e0-4f958aa5ba1c.html [dostęp: 10.06.2024].
Jurczyk M.B., Historia rozwoju kary śmierci na przestrzeni wieków w wybranych koncepcjach filozoficznych, „Studenckie Zeszyty Naukowe” 2016, nr 19.
Kara śmierci: Historia, prawo, etyka, red. A. Mazurek, Lublin 2006.
Karnacewicz W., Instytucja kary śmierci od starożytności po średniowiecze - wybrane kraje i kodyfikacje, „Kortowski Przegląd Prawniczy” 2017, nr 2.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 02.04.1997 r. (Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483).
Lang M., Kara śmierci a prawa człowieka, „Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych. Miscellanea” 2015, nr 5.
Mazur O., Niesłuszne skazania w Polsce w opinii prokuratorów i policjantów, „Palestra. Pismo Adwokatury Polskiej” 2012, nr 3-4.
Michałowska G., Problemy ochrony praw człowieka w Afryce, Warszawa 2008 r.
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 16.12.1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167).
Migdał M., Kara śmierci a prawa człowieka, „Studia Prawnicze KUL” 2019, nr 2.
Mitera M., Zubik M., Kara śmierci w świetle doświadczeń współczesnych systemów prawnych, Warszawa 1998 r.
Mogielnicka E.D., Wykonywanie kary śmierci w czasach Polski Rzeczpospolitej Ludowej - analiza wybranych przykładów, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2023, nr 22.
Morawiecki po śmierci 8-letniego Kamila poleci Ziobrze zaostrzyć kary, https://www.rp.pl/polityka/art38453541-morawiecki-po-smierci-8-letniego-kamila-poleci-ziobrze-zaostrzyc-kary [dostęp: 10.06.2024].
Myszka M., Nastolatek na krześle elektrycznym, https://www.kryminatorium.pl/nastolatek-na-krzesle-elektrycznym-107-kryminatorium/ [dostęp: 10.06.2024].
Naukowcy ustalili, że XIV-wieczna zaraza pochłonęła mniej ofiar niż sądzono, https://www.uj.edu.pl/wiadomosci/-/journal_content/56_INSTANCE_d82lKZvhit4m/10172/149827358 [dostęp: 10.06.2024].
Niesłusznie spędził w więzieniu 18 lat. Historia Tomasza Komendy wstrząsnęła Polską, https://www.rp.pl/prawo-karne/art39878301-nieslusznie-spedzil-w-wiezieniu-18-lat-historia-tomasza-komendy-wstrzasnela-polska [dostęp: 10.06.2024].
Orzeszyna K., Skwarzyński M., Tabaszewski R., Prawo międzynarodowe praw człowieka, Warszawa 2020.
Partyk A., Jan Widacki: Wielu skazanych to osoby niewinne, https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/wielu-skazanych-to-osoby-niewinne-wywiad-z-prof-janem-widackim,505736.html [dostęp: 10.06.2024].
Pędracki M., Przepisy prawne najstarszych „kodeksów” mezopotamskich ustanawiające kary dla ludzi wolnych, „Analecta” 1997, nr 6 (2).
Poparcie dla kary śmierci spada. Coraz mniej Polaków chce jej przywrócenia [sondaż Newsweeka], https://www.newsweek.pl/polska/spoleczenstwo/przywrocenie-kary-smierci-w-polsce-czy-polacy-to-popieraja/xl9g7d0 [dostęp: 10.06.2024].
Postanowienie SN z 16.04.1935 r., 2K 804/35, ZOSNIK 1935, nr 1, poz. 300.
Raport o karze śmierci w 2022: liczba udokumentowanych egzekucji najwyższa od 5 lat (https://www.amnesty.org.pl/raport-o-karze-smierci-w-2022-liczba-udokumentowanych-egzekucji-najwyzsza-od-5-lat/ [dostęp: 10.06.2024].
Ryba J., Zduniak K., Kara śmierci - rys historyczny i współczesne poglądy, „Kortowski Przegląd Prawniczy” 2016, nr 4.
Sitek E., Czekałem na was 18 lat, https://gazeta.policja.pl/997/archiwum-1/2019/numer-167-luty-2019/169605,Czekalem-na-was-18-lat.html [dostęp: 31.03.2025].
Snarski T., Kościół katolicki wobec kary śmierci. Między prawem a filozofią i teologią, Warszawa 2022.
Stankiewicz J., Prawnomiędzynarodowe uregulowania kary śmierci na świecie, Studia Gdańskie. „Wizje i rzeczywistość” 2013, nr 10.
State by State, Death Penalty Information Center, https://deathpenaltyinfo.org/states-landing [dostęp: 10.06.2024].
Ustawa z 06.06.1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. 2024.0.17 t.j.).
Ustawa z dnia 19.04.1969 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. 1969.13.98).
W których krajach nadal obowiązuje kara śmierci? https://forsal.pl/swiat/artykuly/8566002,w-ktorych-krajach-nadal-obowiazuje-kara-smierci.html [dostęp: 10.06.2024].
W Alabamie przeprowadzono pierwszą w historii egzekucję nową metodą https://tvn24.pl/swiat/usa-alabama-pierwsza-w-historii-egzekucja-nowa-metoda-przez-podanie-azotu-kenneth-eugene-smith-nie-zyje-st7739409 [dostęp: 10.06.2024].
Warylewski J., Kara: podstawy filozoficzne i historyczne, Gdańsk 2007.
Wybrane problemy kary i karalności, red. A. Wedeł-Domaradzka, A. Purat, Bydgoszcz 2016.
Zaprutko-Janicka A., Ostatnia egzekucja wykonana w Polsce. Tak umierał człowiek, po którego zgonie zniesiono karę śmierci, https://wielkahistoria.pl/ostatnia-egzekucja-wykonana-w-polsce-tak-umieral-czlowiek-po-ktorego-zgonie-zniesiono-kare-smierci/ [dostęp: 10.06.2024].
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Licencja ta umożliwia ponownym użytkownikom rozpowszechnianie, remiksowanie, dostosowywanie i tworzenie materiałów na dowolnym nośniku lub w dowolnym formacie, pod warunkiem wskazania twórcy. Licencja pozwala na wykorzystanie komercyjne.
