Postfoucaultowskie ujęcia gouvernementalité: perspektywa badawcza i strategie analityczne w badaniach społecznych
DOI:
https://doi.org/10.34767/FE.2019.01.04Keywords:
gouvernementalité, post-Foucauldian methodology, analytical strategies, ethnography, dispositifAbstract
What is considered in the article are the post-Foucauldian studies of the gouvernementalité and their methodologies as viewed in two aspects: the research perspective and analytical strategies. Consequently, the article consists of two main parts. In the first part, the gouvernementalité is discussed as a characteristic research perspective, which assumes a close relation between power transformation and knowledge development. Thus, the general aim of the studies in that perspective is pursuing the relations between the formations of knowledge, power, and subject. In the second part of the article, two analytical strategies, used in the empirical research of the gouvernementalité are indicated: the ethnographical one and the dispositive one. The researchers’ preferences for the categories of the analysis of the gouvernementalité practices are adopted as the basis for the distinction between the two. At the end of the article, the author puts forward her own proposal for a theoretical / analytical research model in the dispositif strategy.
References
Ball S., Foucault as Educator, Springer, Londyn 2017.
Bührmann A.D., The Emerging of the Enterprising Self and Its Contemporary Hegemonic Status: Some Fundamental Observations for an Analysis of the (Trans-) Formational Process of Modern Forms of Subjectivation, Forum Qualitative Sozialforschung /Forum: Qualitative Social Research 2006, nr 6, s. 1, http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:0114-fqs0501165.
Bührmann A.D., Schneider W., Vom Diskurs zum Dispositiv. Eine Einführung in die Dispositivanalyse, Bielefeld: transcript – Verlag 2008.
Cruikshank B., The Will to Empower: democratic citizens and other subjects, Cornell University Press, Ithaca and London 1999.
Czyżewski M., Polityki publiczne w optyce postfoucaultowskiej – zarys perspektywy badawczej, [w:] Analiza polityki publicznej. Podejścia teoretyczno-metodologiczne, red. A. Wojciuk, IBE, Warszawa 2013.
Dean M., Governmentality: power and rule in modern society, Sage, London 1999.
Foucault M., Archeologia wiedzy, PWN, Warszawa 1977.
Foucault M. i in., Le jeu de Michel Foucault, [w:] Dites etécris, t. III, Gallimard, Paris 1994.
Foucault M., Wola wiedzy. Historia seksualności, Czytelnik, Warszawa 1995.
Foucault M., Trzeba bronić społeczeństwa. Wykłady w Collége de France, 1976, KR, Warszawa 1998.
Foucault M., Bezpieczeństwo, terytorium, populacja, PWN, Warszawa 2010.
Foucault M., Narodziny biopolityki, PWN, Warszawa 2011.
Garland D., Governmentality and the Problem of Crime: Foucault, Criminology, Sociology, Theoretical Criminology 1997, nr 1.
Gille A.S., Die Ökonomisierung von Bildung und Bildungsprozessen aus dispositivanalytischer Sicht, [w:] Verortungen des Dispositiv-Begriffs Analytische Einsätze zu Raum, Bildung, Politik, red. J.C. Wengler, B. Hoffarth, Ł. Kumięga, Springer VS, Wiesbaden 2013.
Governmentality studies in education, red. M. Peters, A.C. Besley, M. Olssen, S. Maurer, S. Weber, Sense, Rotterdam-Boston-Taipei 2009.
Governmentality: current issues and future challenges, red. U. Bröckling, S. Krasmann, T. Lemke, Routledge, New York 2011.
Hicks S., Zrozumieć postmodernizm. Sceptycyzm i socjalizm od Rousseau do Foucaulta, Wydawnictwo UKW, Bydgoszcz 2016.
Jessop B., Constituting Another Foucault Effect. Foucault on States and Statecraft, [w:] Governmentality: current issues and future challenges, red. U. Bröckling, S. Krasmann, T. Lemke, Routledge, New York 2011.
Lemke T., Foucault, rządomyślność, krytyka, „Recykling Idei” 2007, nr 9.
Lemke T., Eine Kritik der politischen Vernunft. Foucaults Analyse der modernen Gouvernementalität, Argument, Hamburg 1997.
Maeße J., Hamann J., Die Universität als Dispositiv. Die gesellschaftliche Einbettung von Bildung und Wissenschaft aus diskurstheoretischer Perspektive, „Zeitschrift für Diskursforschung” 2016, nr 1.
McKee K., Post-Foucauldian governmentality: what does it offer critical social policy analysis?, „Critical Social Policy” 2009, nr 29.
Nowicka M., Urządzenie, zastosowanie, układ… – kategoria dispositif u Michela Foucaulta, jej tłumaczenia i ich implikacje dla postfoucaultowskich analiz władzy, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2011, nr 7, s. 2.
Nowicka M., O użyteczności kategorii dyspozytywu w badaniach społecznych, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2016, nr 1.
Ostrowicka H., Urządzanie młodzieży. Studium analityczno-krytyczne, Impuls, Kraków 2012 (2015 wyd. II).
Ostrowicka H., Przemyśleć z Michelem Foucaultem edukacyjne dyskursy o młodzieży. Dyspozytyw i urządzanie, Impuls, Kraków 2015 (2017 wyd. II).
Ostrowicka H., Władza dyskursu, czyli użytek z pojęcia młodzieży, [w:] Dyskursy władzy, red. D. Gruntkowska, J. Moroz, J. Świrko-Pilipczuk, O. Szwabowski, WN Katedra, Gdańsk 2017.
Pedagogizacja życia społecznego, red. M. Czyżewski, E. Marynowicz-Hetka, G. Woroniecka, „Societas/Communitas” 2013, nr 2.
Raffnsøe S., Gudmand-Høyer M., Thaning M.S., Foucault’s dispositive: The perspicacity of dispositive analytics in organizational research, „Organization” 2014, Sept. nr 17.
Re-Reading Education Policies. A Handbook Studying the Policy Agenda of the 21st Century, red. M. Simons, M. Olssen, M.A. Peters, Sense Publishers, Rotterdam 2009.
Rose N., Governing the Soul: The Shaping of the Private Self, Routledge, London-New York 1990.
Rose N., Miller P., Political Power beyond the State: Problematics of Government, „British Journal of Sociology” 1992, nr 43, s. 2.
Sieber S., Macht und Medien. Zur Diskursanalyse des Politischen, Bielefeld: transcript 2014.
Stenson K., Governing the Local: Sovereignty, Social governance and Community Safety, „Social Work & Society” 2008, nr 1.
Stenson K., Beyond Histories of the Present, „Economy and Society” 1998, nr 27.
Stenson K., Watt P., Governmentality and ‘the Death of the Social’?: A Discourse Analysis of Local Government Texts in South-east England, „Urban Studies” 1999, nr 1.
Studies of Discourse and Governmentality: New perspectives and methods, red. P. McIlvenny, J. Zhukova Klausen, L. Bang Lindegaard, John Benjamins Publishing Company, Amsterdam-Philadelphia 2016.
Truschkat I., Kompetenzdiskurs und Bewerbungsgespräche. Eine Dispositivanalyse (neuer) Rationalitäten sozialer Differenzierung, VS, Wiesbaden 2008.
Van Dyk S., Angermüller J., Diskursanalyse meets Gouvernementalitätsforschung. Zur Einführung, [w:] Diskursanalyse meets Gouvernementalitätsforschung. Perspektiven auf das Verhältnis von Subjekt, Sprache, Macht und Wissen, red. J. Angermüller, S. van Dyk, Campus, Frankfurt-New York 2010.
