Postawy polskich duchownych wobec zjawiska śladów dołkowych na murach kościołów gotyckich

Abstrakt

W artykule podjęto próbę naświetlenia kwestii, czy polskie duchowieństwo mogło w jakimś stopniu godzić się na praktykę wykonywania śladów dołkowych na murach świątyń. Ponieważ nie jest znana jednoznaczna geneza śladów, ale ich liczba jest tak wielka, iż wydaje się nieprawdopodobne, aby powstały one w sposób niezauważony, część badaczy sądzi, iż przynajmniej
niektórzy duchowni musieli – chociaż milcząco – aprobować praktykę, która przyczyniła się do powstania otworów. Wydaje się, iż duchowieństwo niższego szczebla mogło być podatne na pewne praktyki funkcjonujące wśród wiernych, a oficjalnie zakazane przez Kościół i w jakimś zakresie je aprobować. Zapewne hierarchowie kościelni nie zgodziliby się na działania skutkujące powstaniem otworów w świątynnych elewacjach. Nastawienie kleru parafialnego do tych kwestii mogło być natomiast ambiwalentne. W tekście zaprezentowano przykłady wskazujące niejednokrotnie na niski poziom wykształceniu plebanów i wikariuszy w okresie, gdy ślady powstały. Ich powierzchowna edukacja skutkowała dychotomią w stosunku do tych praktyk, których zakazywały oficjalne czynniki kościelne. Na tej podstawie można przypuszczać, że istnieje duża doza prawdopodobieństwa, iż część duchownych godziła się na praktykowanie działań pozaliturgicznych, a nawet sprzecznych z oficjalną liturgią Kościoła, w tym na tworzenie śladów.