Furor heroicus w pradziejach i starożytności
DOI:
https://doi.org/10.34767/TH.2022.11.02Słowa kluczowe:
furor heroicus, wojownicy, pradzieje, starożytnośćAbstrakt
Artykuł poświęcony jest analizie pojęcia furor heroicus, które oznaczało dawniej wściekłość, furię, szał, zapalczywość i gwałtowność, przypisane do odważnych i mężnych bohaterów mitycznych. W odróżnieniu od kultury nowożytnej, racjonalną taktykę i strategię walki uzupełniały w pradziejach i starożytności przesłanki światopoglądowe, bowiem charakterystyczną cechą kultur typu magicznego i religijnego był wpływ magii i religii na sferę praktyczno-użytkową. Określone wartości praktyczno-komunikacyjne podporządkowane były odpowiednim wartościom sakralnym, nieuchwytnym praktycznie i przeniesionym do sfery nadprzyrodzonej . Po przyjęciu tego założenia metodologicznego, artykuł prezentuje przejawy sakralnej zapalczywości wojowników obdarzonych magiczną mocą w epoce kamienia, heroicznym żarem walki w epoce brązu oraz szałem bitewnym w epoce żelaza.
Bibliografia
Źródła
Polibiusz, Dzieje, tłum. S. Hammer, t. I, Wrocław, 2005
Saga o Egilu, tłum. A. Załuska-Strömberg, Poznań 1974
Tain czyli uprowadzenie stad z Cuailnge, tłum. E. Bryll i M. Goraj, Warszawa 1983
Literatura
Botheroyd S.P., Słownik mitologii celtyckiej, tłum. P. Latko, Katowice 1998
Buchowski M., Magia i rytuał, Warszawa 1993
Eliade M., Historia wierzeń i idei religijnych, tłum. S. Tokarski, t. I, Warszawa 1988
Eliade M., Kowale i alchemicy, tłum. A. Leder, Warszawa 1993
Eliade M., Od Zalmoksisa do Czyngis-chana, tłum. K. Kocjan, Warszawa 2002
Eliade M., Szamanizm i archaiczne techniki ekstazy, tłum. K. Kocjan, Warszawa 1994
Jantzen D. i in., A Bronze Age battlefield? Weapons and trauma in the Tollense Valley, north-eastern Germany, „Antiquity” 2011, nr 85
Jażdżewski K., Pradzieje Europy Środkowej, Wrocław – Warszawa – Kraków 1981
Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 1990
Kowalski A.P., Witczak K.T., Rytuał ciałopalenia w kontekście indoeuropejskich wyobrażeń na temat śmierci, w: Popiół i kość, red. J. Wrzesiński, Sobótka – Wrocław 2002
Kozłowski J.K., Świat przed rewolucją neolityczną, Kraków 2003
Kruk K., Milisauskas S., Rozkwit i upadek społeczeństw rolniczych neolitu, Kraków 1999
Labuda G., Posłowie do Sagi o Egilu, synu Grima Łysego, w: Saga o Egilu, tłum. A. Załuska-Strömberg, Poznań 1974
Leeuw G. van der, Fenomenologia religii, tłum. J. Prokopiuk, Warszawa 1997
Mauss M., Socjologia i antropologia, tłum. M. Król, J. Szacki, K. Pomian, Warszawa 1973
Samson V., Die Berserker. Die Tierkrieger der Nordens von der Vendel- bis zur Wikingerzeit, Ergänzungsbände zum Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, vol. 121, Berlin – Boston 2020
Sennett R., Ciało i kamień. Człowiek i miasto w cywilizacji Zachodu, tłum. M. Konikowska, Gdańsk 1996
Słupecki L.P., Mitologia skandynawska w epoce wikingów, Kraków 2011
Słupecki L.P., Wojownicy i wilkołaki, Warszawa 2011
Szyjewski A., Etnologia religii, Kraków 2001
Szyjewski A., Religia Słowian, Kraków 2003
Walendowska B., Mana, w: Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, red. Z. Staszczak, Warszawa – Poznań 1987
Woźny J., Rytualne aspekty pochówków zbiorowych w pradziejach, w: Epidemie, klęski, wojny, red. W. Dzieduszycki J. Wrzesiński, Poznań 2008
