Stosunki wojskowe Łotwy i Polski w latach 1921‒1939
DOI:
https://doi.org/10.34767/TH.2022.12.06Słowa kluczowe:
Łotwa, Polska, okres międzywojenny, siły zbrojne, współpraca wojskowaAbstrakt
W okresie międzywojennym jednym z krajów sąsiadujących z Polską była Łotwa (wspólna granica ponad 100 km), z którą łączyły ją stosunkowo ścisłe relacje polityczne i gospodarcze. Jednak osobliwą rolę w owych relacjach odgrywała współpraca wojskowa, w znacznym stopniu wpływająca na relacje ogólne. Badania dotyczące tej problematyki są niezadowalające, zatem naszkicowano różnorakie kierunki owej współpracy, zaznaczając główne jej formy, przebieg oraz rezultaty. Wojskowe więzi Łotwy i Polski w okresie międzywojennym (1919-1939) były budowane w wielu obszarach (szczególnie dobrze przedstawiała się współpraca wywiadów, marynarek wojennych czy kawalerii) i na ogół były zdecydowanie lepsze niż relacje polityczne. Jednak w znacznej mierze zależały od stosunków politycznych, a te ostatnie miały charakter ostrożny, przede wszystkim ze strony łotewskiej, która nigdy do końca nie wyzbyła się podejrzeń, że Polska może dokonać zmian w swojej polityce zagranicznej. Wobec tego okresy, kiedy w stosunkach łotewsko-polskich panowało niedowierzanie lub wręcz sytuacja konfliktowa (np. w 1931 i 1935 r.), odbijały się na relacjach wojskowych. Jednak należy przyznać, że utrzymywanie wzajemnych kontaktów było bardzo korzystne dla obu stron, chociaż te stosunki nigdy nie stały się tak stabilne, jak wymagałyby tego względy bezpieczeństwa całego regionu. Szczególnie opłacalne były one dla strony łotewskiej, ponieważ umożliwiały chociażby naukę oficerów w polskich uczelniach wojskowych.
Bibliografia
Andersons E., Latvijas bruņotie spēki un to priekšvēsture, Čikāga 1983
Deszczyński M., Import sprzętu wojskowego przez Polskę w latach 1921‒1939 (wprowadzenie do zagadnienia), „Kwartalnik Historyczny”, R. CXIX: 2012, nr 3, s. 507‒540
Dievs. Tēvija. Pulks. Jātnieku pulks, Sast. A. Liepiņš, B.v., 1980
Dubicki T., Majzner R., Wywiad na Niemcy oczami kierownika Referatu „Zachód” Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego 1932‒1939, „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, R. 23: 2022, nr 3, s. 211‒241
Gajownik T., Działalność informacyjna attaches wojskowych II Rzeczypospolitej w krajach bałtyckich. Siły zbrojne Finlandii, Estonii i Łotwy w okresie międzywojennym, Poznań 2019
Jēkabsons Ē., Klaipēdas jautājums un Latvija 1923. Gada, „Latvijas Vēstures Institūta Žurnāls” 2002, nr 4, s. 56–89
Jēkabsons Ē., Kryzys w stosunkach łotewsko-polskich w roku 1931 i jego rozwiązanie, „Prace Bałtystyczne”, 2016, nr 6, s. 121‒147
Jēkabsons Ē., Latvia’s position concerning the Vilnius question in the 1920’s and 1930’s. Lietuvos diplomatija XX amžiuje, Vilnius–Vaga 1999, s. 71–82
Jēkabsons Ē., Latvijas un Polijas galveno paramilitāro organizāciju sadarbība 20.–30. gados, „Latvijas Vēsture”, 1995, nr 4, s. 18–26
Jēkabsons Ē., Latvijos požiūris i 1923 m. Klaipedos ivykius, Acta Historica Universitatis Klaipedensis, T. IX: Klaipedos kraštas 1920–1924 m. archyviniuose dokumentuose, Klaipeda 2003, s. 79–96
Jēkabsons Ē., Łotewsko-polska współpraca wojskowa w maju–sierpniu 1920 roku, w: Księga jubileuszowa Muzeum Wojska 1968–1998, Białystok 1999, s. 139–148
Jēkabsons Ē., Piesardzīgā draudzība: Latvijas un Polijas attiecības 1919. un 1920. Gada, Rīga 2007
Jēkabsons Ē., Polijas armijas virsnieku stažēšanās Latvijas bruņotajos spēkos 20. gadsimta 30. Gados, „Latvijas Arhīvi”, 2012, nr 4, s. 144–178
Jēkabsons Ē., Powstanie niepodległej Łotwy, jej położenie w regionie oraz stosunki z Polską w latach 1918–1920, w: Rok 1918. Odrodzona Polska w nowej Europie, red. A. Ajnenkiel, Warszawa 1999, s. 166–180
Jēkabsons Ē., Problem Wilna a Łotwa: jesień 1920 roku, w: Łotwa–Polska. Materiały konferencji międzynarodowej, red. J. Sozański, Ryga 1995, s. 68–97
Jēkabsons Ē., Stosunek Łotwy do Polski w okresie Bitwy Warszawskiej w 1920 roku, w: Rok 1920. Z perspektywy osiemdziesięciolecia, red. A. Ajnenkiel, Warszawa 2001, s. 168‒184
Jēkabsons Ē., Zarys współpracy łotewskiego i polskiego wojskowego wywiadu 1919–1939, w: Studia i materiały do historii wojskowości, t. XLIV, Białystok 2007, s. 279–302
Kęsik J., Z działalności Komitetów Koordynacyjnych w latach 1936‒1939, „Res Historica”, 2013, nr 35, s. 107‒128
Konstantkiewicz A., Broń strzelecka Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa 1986
Leczyk M., Polska i sąsiedzi. Stosunki wojskowe 1921–1939, Białystok 1997
Łossowski P., Łotwa nasz sąsiad: Stosunki polsko-łotewskie w latach 1918‒1939, Warszawa 1990
Łossowski P., Polska w Europie i świecie 1918–1939, Warszawa 1990
Majzner R., Attachaty Wojskowe Drugiej Rzeczypospolitej 1919‒1945. Strukturalno-organizacyjne aspekty funkcjonowania, Częstochowa 2014
Paduszek K., „Dwójkarska” przeszłość Stanisława Zaćwilichowskiego, „Niepodległość i Pamięć”, 2007, nr 25, s. 67‒87
Pawlak J., Polskie eskadry w latach 1918–1939, Warszawa 1989
Pepłoński A., Wywiad polski na ZSRR, Warszawa 1996
Počs K., Sanitārā kordona valgos, Rīga 1971
Polski słownik biograficzny, t. 53, Wrocław–Kraków 2020
Pullat R., Stosunki polsko-fińskie w okresie międzywojennym, Warszawa 1998
Ščerbinskis V., Latvijas un Somijas militārās attiecības. 1918–1940, „Latvijas Kara muzeja gadagramata”, Rīga 2000, s. 86‒100
Skrzypek A., Stosunki polsko-łotewskie 1918–1939, Gdańsk 1997
