Летопись рода Бутовских: источниковедческие возможности изучения позиций дворянства Левобережной Украины накануне Великих реформ

Abstrakt

Korzystając z Kroniki rodziny Butowskich jako źródła historycznego, w artykule dokonano analizy potencjału elity ukraińskiej w czasie Wielkich Reform, a także miejsca w tym procesie nawróconych Żydów. Żydzi nawróceni, jak na przykład M. Posen, po zmianie wiary potrafili osiągnąć wysoką pozycję społeczną, otrzymywali tytuł szlachecki, brali udział w opracowaniu wielu ważnych projektów reform w Imperium Rosyjskim. Na kształtowanie się historiograficznego obrazu M. Posena znaczący wpływ miała walka ideologiczna w czasie przygotowań do Reformy 1861 roku oraz subiektywne oceny jego pozycji społecznej dokonywane przez „liberalnych biurokratów”, które zdominowały historiografię. Taki obraz M. Posena i pozycji lewobrzeżnej ukraińskiej szlachty w okresie Wielkich Reform jest stronniczy i niezrozumiały. Celem badań było ukazanie postawy szlachty powiatowej w okresie Wielkich Reform na podstawie Kroniki rodziny Butowskich opracowanej przez generała A. Butowskiego. W artykule wykorzystano różne podejścia do analizy interdyscyplinarnej: ujęcia mikrohistoryczne, metody hermeneutyczne itp. Nakreślono nie tylko krąg znajomych i stopień wpływu M. Posena, ale także stosunek szlachty powiatowej do poglądów nawróconego Żyda na temat modernizacji kraju. W dużej mierze udało się ustalić specyfikę relacji między reformatorem a miejscową szlachtą oraz codzienne praktyki ich komunikacji. Perspektywa artykułu, dzięki poszerzeniu kręgu źródeł, pozwala prześledzić powiązania między różnymi pokoleniami szlachty, sytuację Żyda nawróconego i przełamać tradycję historiograficzną w postrzeganiu różnych idei przez szlachtę na poziomie powiatu i Cesarstwa Rosyjskiego w okresie przygotowań do Wielkich Reform.