Problem „uchodźców klimatycznych” jako wyzwanie dla służb konsularnych
DOI:
https://doi.org/10.34767/DP.2024.01.05Słowa kluczowe:
prawo międzynarodowe publiczne , prawa człowieka, uchodźcy klimatyczni , zmiany klimatyczne , konsul , prawo konsularne , opieka konsularnaAbstrakt
W prezentowanym artykule, autor po raz kolejny już, stara się skierować uwagę Czytelnika na niedoceniany wciąż w prawie międzynarodowym problem tzw. „uchodźców klimatycznych”. Za pojęciem, które nie mieści się w klasycznych definicjach „uchodźcy”, stoją setki tysięcy, a być może już nawet miliony ludzi, których życie, zdrowie i majątek mogą zostać zabrane przez siły natury. Oryginalność podejścia prezentowanego w artykule polega na próbie rozważenia, czy stosownych rozwiązań prawnych, dających ochronę konsularną zagrożonej ludności, można poszukiwać na gruncie prawa międzynarodowego. Pilny i doniosły wymiar omawianych w artykule zagadnień podkreślają apele i stanowiska Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców oraz innych organizacji i instytucji zajmujących się tą problematyką. W kontekście „uchodźców klimatycznych” brakuje wciąż jakiegokolwiek wiążącego aktu prawnego, który spełniałby oczekiwania osób dotkniętych zmianami klimatu. Budzi to duży niepokój, ponieważ ponad wszelką wątpliwość sytuacja, w jakiej się znajdują ci ludzie, rodzi wiele obaw, o życie, zdrowie, bezpieczeństwo własne i osób najbliższych, itd. Wydaje się, że szansą na częściowe choćby rozwianie tych obaw jest pomoc jaką takim ludziom mogą zaoferować służby konsularne. Przede wszystkim ich doświadczenie, ale również umocowanie prawne, pozwalają na rozszerzenie funkcji opieki konsularnej na obywateli państw trzecich. Włączanie w tę funkcję uchodźców ma miejsce już teraz. Dlaczego więc nie miałoby wśród nich znaleźć się miejsce dla „uchodźców klimatycznych”?
Bibliografia
Arystoteles, Ustrój polityczny Aten (tłum. L. Piotrowicz), Warszawa 1973.
Berezowski C., Góralczyk W., Libera K., Prawo międzynarodowe publiczne pod redakcją Cezarego Berezowskiego, Warszawa 1970.
Bertoni K., Praktyka dyplomatyczna i konsularna, Część I, Kraków 1947Białocerkiewicz J., Prawo międzynarodowe publiczne. Zarys wykładu, Olsztyn 2005.
Burek W., Czynności konsularne na rzecz uchodźcy w świetle Europejskiej konwencji o funkcjach konsularnych, w: Czubik P., Burek W. (red.), Wybrane zagadnienia współczesnego prawa konsularnego (z perspektywy prawa i praktyki międzynarodowej oraz polskiej), Kraków 2014.
Cybichowski Z., Prawo międzynarodowe publiczne i prywatne, Warszawa 1932.
Czubik P., Międzynarodowe i krajowe prawo konsularne – refleksja w 50-lecie kodyfikacji wiedeńskiej dotycząca stanu badań dziedziny w ostatnich latach w Polsce, w: Czubik P., Burek W. (red.), Wybrane zagadnienia współczesnego prawa konsularnego (z perspektywy prawa i praktyki międzynarodowej oraz polskiej), Kraków 2014.
Daranowski P., Połatyńska J. (red.), Prawo międzynarodowe publiczne. Wybór orzecznictwa, Warszawa 2011.
Docherty B., Giannini T., Confronting a rising tide: A proposal for a climate refugee treaty, „Harvard Environmental Law Review”, Vol. 33(2), 2009.
de Vattel E., Prawo narodów, (tłum. B. Winiarski), Warszawa 1958.
Ehrlich L., Prawo międzynarodowe, Warszawa 1958.
Fiennes L., New Zealand’s Climate Refugee Visa, a Framework for Positive Change: Creating a regional framework of protections for climate migrants from the Pacific, University of Otago, Dunedin, October 2019.
Gawłowicz I., Prawo dyplomatyczna w orzecznictwie Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, Warszawa 2018.
Gąsiorowski M., Dyplomaci i konsulowie, Warszawa 1966Gelberg L., Zarys prawa międzynarodowego, Warszawa 1979.
Góralczyk W., Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa 1983.
Jubilut L. L., Muiños de Andrade C. S., de Lima Madureira A., Humanitarian visas: building on Brazil’s experience, „Forced Migration Review”, Issue 53, October 2016.
Kälin W., Schrepfer N., Protecting People Crossing Borders in the Context of Climate Change Normative Gaps and Possible Approaches, UNHCR, Geneva 2012.
Klafkowski A., Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 1964.
Krajewski P. W., Sprawiedliwość i odpowiedzialność międzygrupowa i międzypokoleniowa w ochronie środowiska naturalnego, „Studia prawnoustrojowe” 32(2016).
Kolańczyk K., Prawo rzymskie, wyd. 6, Warszawa 2021.
Kraler A., Katsiaficas C,, Wagner M., Climate Change and Migration. Legal and policy challenges and responses to environmentally induced migration, Policy Department for Citizens’ Rights and Constitutional Affairs Directorate-General for Internal Policies, PE 655.591, Brussels 2020.
Kumaniecki K. (oprac.), Słownik łacińsko-polski według słownika Hermana Mengego i Henryka Kopii, Warszawa 1964.
Makowski J., Prawo międzynarodowe, Warszawa 1922.
Makowski J., Organa państwa w stosunkach międzynarodowych. Zjazdy międzynarodowe. Umowa międzynarodowa, Warszawa 1957.
McAdam J., Climate Change, Forced Migration, and International Law, Oxford-New York 2012.
McAdam J., Seven reasons the UN Refugee Convention should not include ‘climate refugees’, „The Sydney Morning Herald” 6 June 2017, https://www.smh.com.au/opinion/seven-reasons-the-un-refugee-convention-should-not-include-climate-refugees-20170606-gwl8b4.html [dostęp: 16.10.2022].
Missirian A., Schlenker W., Asylum applications respond to temperature fluctuations, „Science”, 22 Dec 2017, Vol 358, Issue 6370, s. 1610–1614, https://www.science.org/doi/10.1126/science.aao0432 [dostęp: 31.10.2022].
Namysłowski W., Istota i charakter prawa konsularnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, 13, 1933, z. 3.
Namysłowski W., System prawa konsularnego, Warszawa 1949.
Nowicki M. A., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2021.
Oppenheim L., International Law. A Treatise, London 1920.
Osóbka P., Climate Change and the Convention Relating to the Status of Refugees of 28 July 1951, „Polish Review of International and European Law”, v. 10, n. 1, 21 Apr. 2021.
Osóbka P., Europejski Trybunał Praw Człowieka i Trybunał Sprawiedliwości UE wobec Konwencji dotyczącej statusu uchodźców z 1951 r., w: B. Gronowska, P. Sadowski (red.), 25-lecie wejścia w życie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w Polsce, Toruń 2022.
Osóbka P., International responsibility of states on climate change consequences in the frame of public international law, w: D. Zdziech (red.), Oceania – an important part of the Pacific, Kraków 2018.
Osóbka P., Odpowiedzialność międzynarodowa za deterytorializację klimatyczną państw nadbrzeżnych, wyspiarskich i archipelagowych, „Prawo i klimat”, Nr 1(1/2022), Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Warszawa 2022.
Osóbka P., Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z dnia 9 maja 1992 r. Komentarz, Bydgoszcz 2024.
Osóbka P., Zmiany klimatyczne – nowe wyzwania i zagrożenia dla instytucji państwa i obywatelstwa, „Państwo i prawo” 2019, z. 8(882), Warszawa 2019.
Pływaczewski W., Uchodźstwo klimatyczne na tle współczesnych zagrożeń cywilizacyjnych, w: Pływaczewski W., Ilnicki M. (red.), Ochrona praw człowieka w polityce migracyjnej Polski i Unii Europejskiej, Olsztyn 2016.
Pływaczewski W., Zębek E., Narodowska J., Odpowiedzialność za środowisko z perspektywy prawa, kryminologii i nauk przyrodniczych, Warszawa 2020.
Sandorski J., Opieka dyplomatyczna a międzynarodowa ochrona praw człowieka, Poznań 2006.
Sarna Z., Międzynarodowe publiczne prawo morskie w czasie pokoju i wojny, Część I, Kraków 1932.
Sawicki S., Prawo konsularne. Studium prawnomiędzynarodowe, Warszawa 2003.
Solomon M. K., Warner K., Protection of Persons Displaced as Results of Climate Change. Existing Tools and Emerging Frameworks, w: M. B. Gerrard, G. E. Warnier (ed.), Thre-atened Island Nations, Cambridge University Press 2013.
Staszewski W. S., Rozwój historyczny instytucji konsula honorowego, „Roczniki nauk prawnych”, Tom VII(1997).
Sutor J., Prawo dyplomatyczne i konsularne, Warszawa 2008.
Termiński B., Migracje, Uchodźstwo i Wysiedlenia Wewnętrzne w Świecie Doby Globalizacji: Studium Socjologiczno-Prawne, Regensburg 2016.
Wedeł-Domaradzka A., Jednostka a sprawiedliwość międzynarodowa – uwagi na tle „prawa do informacji o pomocy konsularnej” w sprawie Avena i inni obywatele Meksyku, w: P. Czubik, W. Burek (red.), Wybrane zagadnienia współczesnego prawa konsularnego (z perspektywy prawa i praktyki międzynarodowej oraz polskiej), Kraków 2014.
Winiarski B., Narodowość statków rzecznych i pierwsza konferencja prawa rzecznego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, 11, 1931, z. 1
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Licencja ta umożliwia ponownym użytkownikom rozpowszechnianie, remiksowanie, dostosowywanie i tworzenie materiałów na dowolnym nośniku lub w dowolnym formacie, pod warunkiem wskazania twórcy. Licencja pozwala na wykorzystanie komercyjne.