Kontradykcyjne wektory oddziaływania impresjonizmu rezonującego w muzyce francuskiej połowy XX wieku – postimpresjonistyczna „estetyka labiryntu”. Portrety kompozytorskie Charles’a Koechlina i Florenta Schmidta

Autor

  • Jolanta Szulakowska-Kulawik Akademia Muzyczna w Katowicach

DOI:

https://doi.org/10.34767/MHTE.2015.05.01

Abstrakt

Herein article has been entirely based on the French documentation and written as result of the author’s many years of research study in the field of French culture and music. The studies have brought to revealing more and more cards, which has occurred in terms of these two not particularly widely known composers in Poland: Charles Koechlin and Florent Schmitt. These two artists complemented and developed the Claude Debussy’ output. At times they redirected his composer’s interest into other spheres, thus getting influenced by other trends, producing slightly magic creations, fascinating with their sound and aesthetic conveyance. The core of this presentation is to precisely define the genesis of the two contrary creative worlds characteristic for the French postimpressionism of those two not widely known characters. The author also strives to sketch the opposition of these two creative standpoints, a line drawn in the form of expressionistic impressionism, coloured with the touch of German influence, and a line of classicist, typically Gallic, modally determined and paradoxically, contrapuntally; the common element for these two aesthetic spheres is their sensitivity to oriental infiltrations.

The author derives her conclusions from a deep analysis of the works composed by Koechlin and Schmitt. Both composers, despite their metamorphoses, at the same time likewise and differently fit well into the picture of romantic isolation: Charles Koechlin, devoted to „shadows of the past”, and Florent Schmitt – absorbed in the dramatic narration, while „social interaction” only partially determined their art. Axioms of tradition did not loose their meaning with those artists, but got evolved, revalued, even in their most contractive dimensions, even in the canon of the French everlasting classicism. In the final part, the author proposes to recognise Gerard Denizeau with the epithet „aesthetician of labyrinth”, which was used by the author to name the art of the second half of the twentieth century; this Gallic labyrinth of the postimpressionist art, built on contradictory assumptions, does not have a single, proper way out, and its multiple pathways remind of the courtly French style gardens with their principle of „game” and illusion. When looking at these processes in a universal way we can notice that the music is a part of the nature, that each power has its reversal, and reversals of both power are opposite. The above drawn picture also arguments that each direction has two reversals, that each action resonates in reaction, usually binary-oriented.

Bibliografia

Abraham Gisele, The Reaction against Romanticism 1890-1914, [w:] Martin Cooper (ed.), New Oxford History of Music. The Modern Age 1890-1960, Oxford – New York – Toronto 1974.

Ackère van Jean, L’âge d’or de la musique française, Omega, Bruxelles 1966.

Baranowski Tomasz, Florent Schmitt, [w:] Elżbieta Dziębowska (red.), Encyklopedia muzyczna PWM, t. S-Sł, PWM, Kraków 2007.

Borris Siegfried, Der Schlüssel zur Musik von Heute, econ verlag, Düsseldorf – Wien 1967.

Brelet Gisele, Musique contemporaine en France, [w:] Sous la direction de Roland Manuel, Encyclopédie de la Pleïade. Histoire d la musique, t. II, Du XVIIIe siècle’a nos jours, Gallimard, Paris 1963.

Butler Christopher, Early Modernism. Literature, Music and Painting in Europe 1900-1916, Oxford University Press, Oxford 1994.

Clark Christopher, The Sleepwalkers. How Europe went to War in 1914, Allen Lane ed., London 2012.

Collaer Paul, La musique moderne, Elsevier, Bruxelles 1963.

Cortot Alfred, La musique française de piano, Rieder, Paris 1981.

Cox David, Jacques Ibert, [w:] The New Grove Dictionary, t. 9, ed. by Stanley Sadie, Macmillan, London 2001.

Crespell Jean-Paul, Montmartre w czasach Picassa 1900-1910, przeł. Mieczysław Bibrowski, PIW, Warszawa 1987.

Crespelle Jean-Paul, Montparnasse w latach 1905-1930, przeł. Eligia Bąkowska, PIW, Warszawa 1989.

Davies Norman, Europa. Rozprawa historyka z historią, przeł. elżbieta tabakowska, Wyd. Znak, Kraków 2003.

Denizeau Gérard, Le Dialogue des arts. Architecture, peinture, sculpture, littérature, musique, Larousse, Paris 2008.

Dietschy Marcel, A Portrait of Claude Debussy, ed. and trans. William Ashbrook and Margaret G. Cobb, Oxford 1990.

Doumet Christian, Pincet Claude, Les musiciens françaises, Ouest France edition, Rennes 1982.

Duchesneau Michel, La musique franc̜aise pendant la Guerre 1914-1918: autour de la tentative de fusion de la Société Nationale de Musique et de la Société Musicale Independante, „Revue de Musicologie”, tome 82, no 1, SFM, Paris 1996.

Dufourcq Norbert, La musique franc̜aise, Larousse, Paris 1970.

Eksteins Modris, Kultura, [w:] Dwudziesty wiek 1900-1945, seria: Zarys historii Europy, red. Julian Jackson, przeł. Marek Urbański, Świat Książki, Warszawa 2011.

Eksteins Modris, Święto wiosny. Wielka wojna i narodziny nowego wieku, przeł. Krystyna Rabińska, PIW, Warszawa 1989.

Elias Norbert, O procesie cywilizacji. Analizy socjo- i psychogenetyczne, przeł. Tadeusz Zabłudowski i Kamil Markiewicz, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2011.

Epoki, kierunki w kulturze. Sztuka, literatura, muzyka, teatr i film, red. Bartłomiej Kaczorowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

Ewen David, The Complete Book of 20th Century Music, New and Revised edition, Prentice Hall, New york 1960.

Faure Michel, Musique et société du second empire aux années vingt. Autour de Saint-Saëns, Fauré, Debussy et Ravel, Flammarion, Paris 1985.

Fleury Michel, L’impressionisme et la musique, Fayard, Paris 1996.

Follet P. Robert, Albert Roussel. A Bio-Bibliography, Greenwood Press, Portsmouth 1988.

Fulcher Jane F., The Composer As Intellectual. Music and Ideology in France 1914-1940, Oxford University Press, Oxford 2008.

Głombik Czesław, Jacques Maritain wobec świata kultury, [w:] Zbigniew Kuderowicz (red.), Filozofia współczesna, tom 1, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990.

Goldbeck Frédérick, Des compositeurs au XXe siècle. France, Italie, Espagne, traduit par Gerard Brunschwig, Paris 1988.

Heistein Józef, Historia literatury francuskiej. Od początków do czasów najnowszych, Ossolineum, Wrocław 1997.

Hoérée Arthur, Florent Schmitt, [w:] The New Grove Dictionary of Music and Musicians, ed. by Stanley Sadie, t. 16, London – New York 1980.

Holloway Robin, Debussy and Wagner, ernst eulenburg Ltd., London 1979, http://www.allmusic.com/artist/charles-koechlin-mn0000171050/biography

Hurard-Viltard Eveline, Le Groupe des Six ou le matin d’un jour de fête, Meridiens/Klincksieck, Paris 1988.

Johnson Paul, Twórcy. Od Chaucera i Dürera do Picassa i Disneya, przeł. z ang. Anna i Jacek Maziarscy, Świat Książki, Warszawa 2008.

Kaelble Hartmut, Społeczna historia Europy. Od 1945 do współczesności, przeł. Jacek Antkowiak, wstęp do wyd. pol. Wojciech Burszta, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.

Kelley Donald R., Granice historii. Badanie przeszłości w XX wieku, przeł. Bartosz Hlebowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.

Landormy Paul, La musique française..., Gallimard, Paris 1943.

Meyer Leonard B., Style and Music. Theory, History and Ideology, the University of Chicago Press, Chicago – London 1996.

Michel Georges, Jacques Ibert, Larousse, Paris 1968.

Modzelewski Karol, Barbarzyńska Europa, Iskry, Warszawa 2004.

Mongrédien Jean, French Music from the Enlightenment to Romanticism 1789-1830, translated from the French by Sylvain Frémaux, Hal Leonard Publishing Corporation, Portland, Oregon 1996.

Orledge Robert, Charles Koechlin (1867-1950): His Life and Works, [w:] The New Grove Dictionary of Music and Musicians, t. 10, ed. by Stanley Sadie, Macmillan, London – New york 1980.

Pincherle Marc, Albert Roussel, [w:] sous la direction de Roland-Manuel, Encyclopédie de la Pléïade. Histoire de la musique, t. II: Du XVIIIe siècle’a nos jours, Gallimard, Paris 1963.

Pistone Danièlle, Wagnerian Images in French Correspondance from the Second Half of the 19 th Century, RILM Abstracts 2001.

Pittion Paul, La musique et son histoire. De Beethoven’a nos jours, t. 2, edition Ouvrièrs, Paris 1961.

Płużański tadeusz, Pierre Teilhard de Chardin – chrześcijański ewolucjonista, [w:] Filozofia współczesna, Wiedza Powszechna, Warszawa 1988.

Praz Mario, Mnemosyne. Rzecz o powinowactwie literatury i sztuk plastycznych, przeł. Wojciech Jekiel, słowo/obraz terytoria, Warszawa 1981.

Prokop Jan, Francja po rewolucji, [w:] Jacek Kowalski, Anna i Mirosław Loba, Jan Prokop, Dzieje kultury francuskiej, PWN, Warszawa 2005.

Rebatet Lucien, Une histoire de la musique. Des origines’a nos jours, Robert Laffont, Paris 1969.

Robert Frédéric, La musique franc̜aise au XXe siècle, Presses Universitaires de France, Paris 1963.

Rosen Charles, The Romantic Generation, Harvard University Press, Massachusettes 1998.

Rostand Claude, La musique franc̜aise contemporaine, Larousse, Paris 1957.

Roy Jean, Présences contemporaines. Musique française, Nouvelles editions Debresse, Paris 1962.

Sucharski Tadeusz, Henri Bergson, [w:] Michał Kuziak, Sławomir Rzepczyński, Dariusz Sikorski, Tadeusz Sucharski, tomasz tomasik, Słownik myśli filozoficznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Warszawa – Bielsko-Biała 2008.

Szulakowska-Kulawik Jolanta, Refleksy muzyki na wodzie – „akwatyczność” ujęć Maurice’a Ravela respons na protoimpresjonistyczne późne obrazy Ferenca Liszta, http://www.europeana.eu/portal/record/09404/id_oai_www_sbc_org_pl_34481.html

Tarnas Richard, Dzieje umysłowości zachodniej. Idee, które ukształtowały nasz świa topogląd, przeł. Michał Filipczuk, Janusz Ruszkowski, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 1991.

Taruskin Richard, Music in the Early Twentieth Century. The Oxford History of Western Music, vol. 4, Oxford University Press, Oxford 2010.

Tomkowski Jan, Dzieje literatury powszechnej, Wydawnictwo Świat Książki, Warszawa 2008.

Toynbee Jason, Music, Culture and Creativity, [w:] Martin Clayton, Trevor Herbert, Richard Middleton (ed.), The Cultural Study of Music. A Critical Introduction, Routlege, New York – London 2012.

Vuillermoz Émile, Histoire de la musique, Fayard, Paris 1973.

Walaciński Adam, hasło: Koechlin Charles, [w:] Elżbieta Dziębowska (red.), Encyklopedia muzyczna PWM, tom klł, PWM, Kraków 1997.

Pobrania

Opublikowane

2015-09-29

Jak cytować

Kontradykcyjne wektory oddziaływania impresjonizmu rezonującego w muzyce francuskiej połowy XX wieku – postimpresjonistyczna „estetyka labiryntu”. Portrety kompozytorskie Charles’a Koechlina i Florenta Schmidta. (2015). Muzyka. Historia. Teoria. Edukacja, 5, 11-37. https://doi.org/10.34767/MHTE.2015.05.01