Miejsce pieśni (piosenki ludowej) w świadomości i twórczości romantyków (zarys problematyki)
DOI:
https://doi.org/10.34767/MHTE.2019.01.01Abstrakt
Tematem powyższego artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie: jakie jest miejsce pieśni ludowej w świadomości oraz twórczości romantyków? Od razu wypada zaznaczyć, że autor nie rości sobie prawa do jednoznacznego i pełnego wyjaśnienia owej kwestii. Artykuł rozpoczyna się od omówienia związku muzyki i liryki w estetyce starożytnej Grecji – wskazując tym samym na źródło romantycznej koncepcji korespondencji sztuk. W dalszej kolejności autor skupia się na problematyce „upadku pieśni ludowej” wyrażonej w dziele Achima von Arnim pt. O pieśniach ludowych. W następnej cząstce rozważań omówiona zostaje teoria estetyki wokalnej oraz idea narodowości sztuki Herdera, który jako pierwszy postawił twórczość ludową na równi z kulturą wysoką oraz w sposób niezwykle interesujący wypowiedział się o relacji tekstu do muzyki w pieśni. (Podobny wątek podjął także Schopenhauer, co również zostaje przez autora artykułu wyeksponowane.) Artykuł zamyka podrozdział traktujący stricte o ekspansji pieśni ludowej. Autor zwraca w nim uwagę na to, jak ważne miejsce w hierarchii sztuk zajęła twórczość ludowa i w jaki sposób, odpowiednio zinterpretowana, stała się jednym z fundamentów romantycznej świadomości nie tylko literackiej, ale szerzej, kulturowej, czy wręcz kulturotwórczej.
Bibliografia
Danielewicz Jerzy, Wstęp do: Liryka starożytnej Grecji, zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1984.
Dobak Anna, Pieśń, [w:] T. Kostkiewiczowa (red.), Słownik literatury polskiego oświecenia, zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2002, s. 395.
Herder Johann Gottfried, Pieśni ludowe, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 1, opracowała Stefania Skwarczyńska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1965, s. 69-73.
Kleiner Juliusz, Romantyzm, [w:] tegoż, Z historii i teorii literatury, wybór i oprac. Artur Hutnikiewicz, PWN, Warszawa 1981, s. 175-205.
Lissa Zofia, Znaczenie filozofii J.G. Herdera dla romantyzmu muzycznego, [w:] tejże, Wybór pism estetycznych, wprowadzenie, wybór i opracowanie Zbigniew Skowron, Universitas, Kraków 2008, s. 141-156.
Łempicki Zygmunt, Świat książek i świat rzeczywisty. Przyczynek do ujęcia istoty romantyzmu, [w:] tegoż, Wybór pism, tom I. Renesans, Oświecenie, romantyzm i inne studia z historii kultury, PWN, Warszawa 1966, s. 329-368.
Münch Stefan, Raj utracony i odnaleziony. Rzecz o poglądach romantyków niemieckich na muzykę, „Annales Universitas Mariae Curie-Skłodowska”, Vol. II, 9, Sectio FF, Lublin 1984.
Piechota Marek, Pieśń, [w:] Józef Bachórz i Alina Kowalczykowa (red.), Słownik literatury polskiej XIX wieku, zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2002, s. 692-696.
Pociej Bohdan, Po co muzyce słowa?, „Ruch Muzyczny” 1994, nr 21.
Schopenhauer Artur, Przyczynek do metafizyki muzyki, [w:] tegoż, Świat jako wola i przedstawienie. Tom drugi, który zawiera uzupełnienia do czterech ksiąg tomu pierwszego, PWN, Warszawa 1995, s. 642-643.
Seweryn Agata, Poezja „nutami niesiona”. O muzycznej recepcji twórczości Juliusza Słowackiego, IBL PAN, Warszawa 2008.
Skarbowski Jerzy, Romantyczna genealogia koncepcji jedności sztuk, [w:] tegoż, „Taka pieśń jest siła, dzielność, taka pieśń jest nieśmiertelność!”. Rola muzyki w życiu i twórczości Adama Mickiewicza, Wyd. FALL, Kraków 2003, s. 10-16.
Stabryła Stanisław, Historia literatury starożytnej. Zarys, zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2002.
Tomaszewski Mieczysław, Wokół fenomenu pieśni romantycznej, [w:] tegoż, Studia nad pieśnią romantyczną. Od wyznania do wołania, Wydawnictwo Akademii Muzycznej, Kraków 1997, s. 13-21.
Walzel Oskar, Wzajemne naświetlanie się sztuk, [w:] Teoria badań literackich za granicą, oprac. Stefania Skwarczyńska, t. II, cz. I, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1974, s. 162-189.
Ryszard Wojciechowski, Ludowość, [w:] Józef Bachórz i Alina Kowalczykowa (red.), Słownik literatury polskiej XIX wieku, zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2002, s. 515-525.
Zgorzelski Czesław, Jak doszło do kariery piosenki w poezji romantycznej, [w:] tegoż, Zarysy i szkice literackie, PIW, Warszawa 1988, s. 24-56.