Projekt arteterapeutyczny: Neuroróżnorodni – RAZEM przez sztukę. Otwarta pracownia plastyczna dla młodzieży w spektrum autyzmu
DOI:
https://doi.org/10.34767/PP.2025.01.16Słowa kluczowe:
arteterapia, sztuka, twórczość plastyczna, neuroróżnorodność, osoby neuroatypowe/neuroodmienne, młodzież w spektrum autyzmu, neuroplemię, Stosowana Analiza Potrzeb (SAP)Abstrakt
Projekt arteterapeutyczny: Neuroróżnorodni – RAZEM przez sztukę. Otwarta pracownia plastyczna… Niniejszy tekst stanowi prezentację założeń edukacyjnego projektu o profilu arteterapeutycznym, którego zamysłem jest implementowanie idei społecznej neuroróżnorodności z uwzględnieniem metodyki Stosowanej Analizy Potrzeb. Projekt zakłada uruchomienie otwartej pracowni plastycznej dla neuroróżnorodnej młodzieży szkolnej, w szczególności dla osób w spektrum autyzmu. Zaprezentowano tu zarówno podstawy paradygmatyczne programu, jak i omówiono szczegóły jego wdrożenia w praktykę edukacyjną.
Bibliografia
Abrams D.A. i in. (2013). Underconnectivity between voice-selective cortex and reward circuitry in children with autism. PNAS, 110(29), 12060–12065. https://doi.org/10.1073/pnas.1302982110
Baron-Cohen S. (1997). Mindblindness: An Essay on Autism and Theory of Mind. Massechusetts: The MIT Press.
Council of Europe (b.r.). Modern languages in the council of Europe 1954–1997.
Fitzgerald M. (red.) (2013). Recent Advances in Autism Spectrum Disorders – Volume II. InTechOpen. https://doi.org/10.5772/50854
Grandin T. (2013). Piękne umysły. Jak ludzie myślący obrazami, wzorami i abstrakcjami postrzegają świat. Kraków: Copernicus Center Press.
Grandin T. i Moore D. (2022). Autyzm. Przewodnik. Kraków: Copernicus Center Press.
Jakś J., Ławicka J. i Oszczęda A. (2023). Spektrum autyzmu i Stosowana Analiza Potrzeb. Wrocław: Fundacja Prodeste.
Kandel E.R. (2023). Zaburzony umysł. Co nietypowe mózgi mówią o nas samych. Kraków: Copernicus Center Press.
Klus-Stańska D. (2018). Paradygmaty dydaktyki. Myśleć teorią o praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Krawczyk-Bocian A. (2025). Opowieść w praktyce edukacji. Bydgoszcz: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Ławicka J. (2019). Człowiek w spektrum autyzmu. Podręcznik pedagogiki empatycznej. Opole: Fundacja Prodeste.
Milton D., Waldock K. i Keates N. (2023). Autism and the ‘double empathy problem’. W: F. Mezzenzana i D. Peluso (eds.), Conversations on Empathy. Interdisciplinary Perspectives on Imagination and Radical Othering (s. 78–97). New York: Routledge.
Mottron L. (2025). Si l’autisme n’est pas une maladie, qu’est-ce ? : une refondation de la définition de l’autisme, de son étiologie et de sa place dans l’espèce humaine. Bruxelles: Mardaga éditions.
Mottron L. i Bzdok D. (2020). Autism spectrum heterogeneity: fact or artifact? Molecular Psychiatry, 25(12), 3178–3185. https://doi.org/10.1038/s41380-020-0748-y
Murray D., Lesser M. i Lawson W. (2005). Attention, monotropism and the diagnostic criteria for autism. SAGE Publications and The National Autistic Society, 9(2), 139–156. https://doi.org/10.1177/1362361305051398
Ochs E. i Solomon O. (2010). Autistic sociality. Ethos. Journal of the Society for Psychological Anthropology, 28(1), 69–92.
Pawlik S. (2022). Studium zaangażowania młodzieży ze spektrum autyzmu na rzecz poprawy własnej sytuacji edukacyjnej. Wychowanie w Rodzinie, 27(2), 299–313. https://doi.org/10.34616/wwr.2022.2.299.313
Pietras T. (2022). Wprowadzenie do pedagogiki osób ze spektrum ASD. W: T. Pietras i in., (red.) Spektrum autyzmu – od diagnozy i terapii do integracji i inkluzji (s. 101–129). Wrocław: Wydawnictwo Continuo.
Pietras T., Sipowicz K. i Nowak-Górska A. (2022). Wprowadzenie do arteterapii autyzmu. W: T. Pietras i in. (red.), Spektrum autyzmu – od diagnozy i terapii do integracji i inkluzji (101–129). Wrocław: Wydawnictwo Continuo. Prodeste.pl (b.r.). Stosowana Analiza Potrzeb. Zaczerpnięte 19 marca 2025 roku. Strona internetowa https://prodeste.pl/filozofia/sap/
Prokopiak A. (2020). Autonomia osób ze spektrum autyzmu. Predyktory psychospołeczne. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie.
Pushpanathan T. (2012). A Need For Needs Analysis. International Journal of Applied Research & Studies, 2(1), 2013/270.
Rasero J. i in. (2022). Autism excitation-inhibition imbalance linked to brain hyperconnectivity: An analysis based on 657 autistic subjects. Biological Psychiatry. Preprint. https://doi.org/10.1101/2022.07.14.500131
Seghatol-Eslami V.C. i in. (2020). Neuropsychologia, 137. https://doi.org/10.1016/j.neuropsychologia.2019.107303
Silberman S. (2017). Neuroplemiona. Dziedzictwo autyzmu i przyszłość neuroróżnorodności. Warszawa: Wydawnictwo Vivante.
Singer J. (2016). Neurodiversity: The Birth of an Idea. Kindle Edition.
Skirgiełło A. (2024). Autyzm w pytaniach i odpowiedziach. Wydawnictwo: Strefa Wsparcia Pedagoga, Rodzica i Ucznia.
Spikins P. (2013). The Stone Age Origins of Autism. W: M. Fitzgerald (red.), Recent Advances in Autism Spectrum Disorders – Volume II. InTechOpen. https://doi.org/10.5772/50854.
Spikins P. (2017). What Role Did Autism Play in Humen Evolution? Sapiens.org. Zaczerpnięte 30 marca 2025 roku. Strona internetowa https://www.sapiens.org/biology/autism-human-evolution
Szmidt K. (2020). Pedagogika twórczości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Szulc W. (2011). Arteterapia. Narodziny idei, ewolucja teorii, rozwój praktyki. Warszawa: Difin.
Wujcik R. (2022). Zastosowanie testów psychologicznych w diagnozie pacjentów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. W: T. Pietras i in. (red.), Spektrum autyzmu – od diagnozy i terapii do integracji i inkluzji (s. 101–129). Wrocław: Wydawnictwo Continuo.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
