Rozliczalność władzy politycznej jako element wzmocnienia demokracji i podwyższenia jej jakości: przykład Polski
DOI:
https://doi.org/10.34767/SIIP.2022.02.01Słowa kluczowe:
demokracja, polityka, transparentność, rozliczalność, partia polityczna, wyboryAbstrakt
Celem artykułu jest wskazanie odpowiednich niezbędnych do wdrożenia w polskiej sferze politycznej mechanizmów rozliczalności, które odpowiadają zmianom cywilizacyjnym. Problem badawczy dotyczył rozważenia zasadności wdrożenia mechanizmów i narzędzi pełnej rozliczalności sfery politycznej, opierających się na elementach e-demokracji. Podstawową metodą była krytyczna analiza i przegląd literatury. W pierwszej części artykułu zaprezentowano wybrane problemy współczesnej demokracji. Natomiast w drugiej części przedstawiono propozycje mechanizmów i narzędzi wprowadzających w pełni zasadę rozliczalności władzy politycznej w Polsce. Jedną z przyczyn coraz mniejszego zaufania do demokracji oraz spadku jej jakości jest brak lub słabe mechanizmy rozliczalności władzy politycznej. Wyniki analizy naukowej wskazują, że proces wdrożenia zasady pełnej rozliczalności muszą poprzedzać dwa niezbędne działania. W pierwszej kolejności należy wdrożyć założenia koncepcji e-demokracji zaproponowanej przez Parlament Europejski, a następnie postanowienia ujęte w europejskim planie działania na rzecz demokracji. W celu wdrożenia pełnej rozliczalności należy wprowadzić klarowne kryteria porównywania, analizy, wyboru oraz egzekwowana sankcji politycznych.
Bibliografia
Ackerman, J.M. (2005). Social Accountability in the Public Sector: A Conceptual Discussion and Learning Module. Washington: The World Bank.
Ansolabehere, S. (2006). Voters, Candidates, and Parties. In: B.R. Weingast, D.A. Wittman (eds.),The Oxford Handbook of Political Economy (s. 29–49). Oxford: Oxford University Press.
Binns, R. (2018). Algorithmic Accountability and Public Reason. Philosophy & Technology, 31, 543–556.
Brader, T. & Marcus, G.E. (2013). Emotion and Political Psychology. In: L. Huddy, D.O. Sears & J.S. Levy (eds.), The Oxford Handbook of Political Psychology (pp. 165–204).Oxford: Oxford University Press.
Brzezicki, Ł. (2021). Czy e-demokracja i rozwiązania znane ze świata biznesu są właściwymi kierunkami zmian politycznych w Polsce? Horyzonty Polityki, 12(39), 41–66.
Bovens, M. (2007). Analysing and assessing accountability: a conceptual framework. European Law Journal, 13(4), 447–468.
Campbell, D.F.J. & Carayannis, E.G. (2023a). Digital transformation of democracy and politics: sustainable development as a crucial dimension for conceptualization and measurement of democracy and quality of democracy. In: E. Carayannis & E. Grigoroudis (eds.), Handbook of Research on Artificial Intelligence, Innovation and Entrepreneurship (s. 419–444). Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
Campbell, D.F.J. & Carayannis, E.G. (2023b). From Industry 4.0 to Democracy 5.0. In: E. Carayannis & E. Grigoroudis (eds.), Handbook of Research on Artificial Intelligence, Innovation and Entrepreneurship (s. 383–401). Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
CBOS (2019). Oceny działalności parlamentu, prezydenta, PKW i Kościoła rzymskokatolickiego. Komunikat z badań nr 82/2019.
Civil Liberties Union for Europe (2021). EU 2020: Demanding on Democracy. Country & Trend Reports on Democratic Records. Civil Liberties Union for Europe.
Foa, R.S., Klassen, A., Slade, M., Rand, A. & Collins, R. (2020). The Global Satisfaction with Democracy Report 2020. Centre for the Future of Democracy.
Gilejko, L.K (2012). Trzy wymiary demokracji: polskie problemy. W: Ł. Danel, J. Kornaś (red.), Dylematy polskiej demokracji (s. 59–73). Kraków: Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej.
International Institute for Democracy and Electoral Assistance (International IDEA) (2019). The Global State of Democracy 2019 Addressing the Ills, Reviving the Promise.
Lakomy, M., Porębski, L. & Szybut, N. (2014). Polityka 2.0. Aktorzy polityczni w świecie nowych technologii. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.
Lewandowsky, S., Smillie, L. & Garcia, D. i in. (2020). Technology and Democracy: Understanding the influence of online technologies on political behaviour and decision-making. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Mulgan, R. (2003). Holding Power to Account. Accountability in Modern Democracies. New York: Palgrave Macmillan.
Olson, R.S., Sarmiento, J.P. & Hoberman, G. (2011). Establishing public accountability, speaking truth to power and inducing political will for disaster risk reduction: ‘Ocho Rios+ 25’. Environmental Hazards, 10(1), 59–68.
Postuła, M. (2013). Problem rozliczalności w zarządzaniu wydatkami publicznymi. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 62, 155–168.
Przeworski, A. (2010). Democracy and the Limits of Self-Government. Cambridge: Cambridge University Press.
Saward, M. (2021). Democratic Design. Oxford: Oxford University Press.
Sroka, A. (2014). Rozliczalność w badaniach jakości demokracji (na przykładzie Polski i Hiszpanii). Dom Wydawniczy „Elipsa”.
Warren, M.E. (2014). Accountability and Democracy. In: M. Bovens, R.E. Goodin, T. Schillemans (eds.), The Oxford handbook of public accountability (s. 39–54). Oxford: Oxford University Press.
Warren, M.E. (2018). Trust and Democracy. In: E.M. Uslaner (ed.), Oxford Handbook of Social and Political Trust (pp. 75–94). Oxford: Oxford University Press.
Wojtasik, W. (2018). Rola korupcji politycznej w procesie rozliczalności wertykalnej na poziomie lokalnym. Athenaeum Polskie Studia Politologiczne, 58, 114–127.
