Ekstremizm polityczny w postawie Andersa Behringa Breivika – próba analizy wpływu czynników psychologicznych

Abstrakt

Zamachy przeprowadzone 22 lipca 2011 r. przez Andersa Behringa Breivika w Oslo oraz na wyspie Utoya, wymierzone w członków norweskiej lewicowej Partii Pracy, są ucieleśnieniem aktów terrorystycznych typu lone wolf. Anders Breivik stał się protoplastą i symbolem nowożytnego terroryzmu, a jego wskazówki zawarte w manifeście stały się swoistym drogowskazem dla późniejszych zamachowców. Z jego dorobku zaczerpnął chociażby Brenton Tarrant, który w 2019 r. przeprowadził zamach w Christchurch w Nowej Zelandii. Przyczyny zamachu analizować można na wielu płaszczyznach, od politycznych – jego krytyki lewicowo-liberalnych władz europejskich oraz zamiłowania do doktryn konserwatywnych, w szczególności monarchii, krytyki marksizmu, radykalnego feminizmu oraz wpływu szkoły frankfurckiej na współczesne ośrodki nauki, po płaszczyznę społeczną – analizie poddawana jest jego ksenofobiczna oraz rasistowska postawa względem innowierców oraz mniejszości etnicznych i narodowych, przez problematykę dysfunkcyjności systemów bezpieczeństwa wewnętrznego, narodowego oraz międzynarodowego. Sam Breivik w swoim manifeście – 2083 A European Declaration of Independence motywuje swoje działania biernością, a nawet przyzwoleniem ówczesnych europejskich ośrodków władzy na masowe migracje muzułmanów, które według niego zagrażały jedności chrześcijańskiej Europy. Jednakże literatura przedmiotu często pomija czynniki psychologiczne, które – jak wynika z poniższej analizy – odegrały znaczną rolę w kształtowaniu autorytarnej, ksenofobicznej oraz ekstremistycznej osobowości zamachowca. Jednym z najważniejszych okresów kształtowania osobowości jest wczesne dzieciństwo. Zaburzenia w tym okresie życia niewątpliwie wpłynęły na późniejsze losy Breivika.