Proces ‘bottom-up’ – idea planowania rozwoju i projektowania przestrzeni oparta na partycypacji społecznej
DOI:
https://doi.org/10.34767/SIIP.2019.18.15Słowa kluczowe:
bottom-up, proces, partycypacja społeczna, planowanie przestrzeni, społeczność lokalna, facylitacjaAbstrakt
Bottom-up to idea włączania mieszkańców w procesy planistyczne i projektowe. Podstawą oddolnego podejścia jest realne uczestnictwo, zaangażowanie, współpraca i wspólne podejmowanie decyzji przez różnych aktorów procesu projektowego. Kluczową rolę pełni w nim społeczność lokalna traktowana jako podmiot i najważniejszy odbiorca działań. Proces bottom-up opiera się na profesjonalnej facylitacji merytorycznych treści w oparciu o akceptowane podstawy prawne i etyczne. Głównym celem artykułu jest przedstawienie idei i najważniejszych założeń procesu bottom-up w kontekście uspołecznia procesów planistycznych i rozwojowych. W artykule dokonano analizy ról poszczególnych uczestników procesu, tj. roli społeczności lokalnej oraz architekta i urbanisty w kontekście facylitacji procesu. Przedstawiono także duńskie doświadczenia w prowadzeniu procesów planistycznych z mieszkańcami. Artykuł powstał m.in. na bazie doświadczeń autorki z udziału w polsko-duńskim projekcie pt. „PWP – nowatorskie narzędzie kształtowania przestrzeni publicznej”.
Bibliografia
Baranowski, A. (2007). Miejsce jako mikrośrodowisko codzienne, Czasopismo Techniczne, Z3-A, ss. 7–12.
Dias, N., Keraminiyage, K., Amaratunga, D., Curwell, S. (2018). Critical success factors of a bottom-up urban design process to deliver sustainable urban designs. International Journal of Strategic Property Management, 22 (4), ss. 265–277. DOI: https://doi.org/10.3846/ijspm.2018.3683.
Glass, J.J. (1979). Citizen participation in planning: The relationship between objectives and techniques, Journal of the American Planning Association, 45, ss. 180–189.
Harris, N. (2002). Collaborative planning: From Theoretical Foundations to Practice Forms, W: P. Allmendinger, M. Tewdwr-Jones, (red.), Planning Futures: New Directions for Planning Theory, ss. 21–43, London: Routledge.
Jopek, D., (2018). Czynniki kształtujące przestrzenną formę miasta, Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna ,42, ss. 81–89.
Karta Lipska na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju Miast Europejskich. (2007). Lizbona. Pobrano z lokalizacji http://www.sarp.org.pl/pliki/karta_lipska.pdf
Laurian, L. (2004), Public participation in environment al decision making, Journal of the American Planning Association, 70 (1), ss. 53–65.
Łuszczek, M.& Ptasińska, U. (red.), (2009). Jak przetworzyć miejsce: Podręcznik kreowania udanych przestrzeni publicznych, Kraków: Fundacja Partnerstwo dla Środowiska.
Mierzejewska, L. (2008). Zrównoważony rozwój miasta: aspekty planistyczne, W: J. Parysek, A. Tölle (red.), Wybrane problemy rozwoju i rewitalizacji miast: aspekty poznawcze i praktyczne, Biuletyn Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM , Seria: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna 5, ss. 49–71, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Mironowicz, I, Majda, T. (red.). (2017). Manifesty urbanistyczne w poszukiwaniu współczesnego modelu miasta, Biblioteka Urbanisty, 15, Warszawa: Towarzystwo Urbanistów Polskich.
Muszyńska-Jeleszyńska, D. (2015a). Znaczenie konsultacji społecznych w procesach rewitalizacji obszarów miejskich, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, Rok LXXVII – zeszyt 1, ss. 257–271.
Muszyńska-Jeleszyńska, D. (2015b). Proces w Polsce. Gra o miasto. W: K. Bondyra, A. Gancewska (red.), Bottom up! Place, People, Project. Miejsce, ludzie, projekt, ss. 16–19, Poznań.
Opalińska, A.& Kaczmarek, K. (2017). Bottom up – nowoczesne narzędzie partycypacji społecznej. W: M. Rachwał (red.), Współczesne oblicza władzy politycznej. Wybrane zagadnienia, (113–123). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Parysek, J. (2005). Miasta polskie na przełomie XX i XXI wieku. Rozwój i przekształcenia strukturalne, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Parysek, J. (2010). Gospodarka przestrzenna i rola partycypacji społecznej w procesie planowania przestrzennego, W: W. Ratajczak, K. Stachowiak (red.), Gospodarka przestrzenna społeczeństwu, T 1, ss. 79–99. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Plet, H., & Olsen, Ch. (2015a). Proces, co i dlaczego. W: K. Bondyra, A. Gancewska (red.), Bottom up! Place, People, Project. Miejsce, ludzie, projekt, ss. 8–11. Poznań.
Plet, H., & Olsen, Ch. (2015b). Proces fundamentem duńskiego planowania. W: K. Bondyra, A. Gancewska (red.), Bottom up! Place, People, Project. Miejsce, ludzie, projekt, ss. 14–15. Poznań.
Pogačar, K. (2014). Urban activator – Participatory and bottom-up tool of urban change: Definition and selected examples. Prostor 22(2), ss. 189–200.
Przestrzeń do dialogu: praktyczny podręcznik o tym, jak prowadzić partycypację społeczną w planowaniu przestrzennym, (2018). (praca zbiorowa). Warszawa: Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju. Departament Polityki Przestrzennej.
Siemiński, W. (2015). Zdefiniowane zjawiska partycypacji społecznej w planowaniu przestrzennym i w kształtowaniu przestrzeni, Samorząd Terytorialny, 12, ss. 46–54.
Teoria i metoda. Dobry proces. (2014). Move ArkitektureI/S Denmark.
