1945. The Beginnings of Communist Propaganda in Bydgoszcz
DOI:
https://doi.org/10.34767/TH.2022.11.07Keywords:
Bydgoszcz, 1945, propaganda, CommunismAbstract
The article presents the most important issues related to the Communist propaganda in Bydgoszcz in 1945. It describes the activities of the Wojewódzki Urząd Informacji i Propagandy and Miejski Oddział Informacji i Propagandy, municipal authorities, political organizations and parties,
the press and the radio. Among the most popular methods of disseminating the political message were rallies and public gatherings, as well as articles in newspapers. The Communist system, the planned social changes,Joseph Stalin and the members of the Polish government were all presented in a positive light; it was argued that Poland was a democracy, while the legal government in exile, the anti-Communist underground, and the opponents of the installed regime were presented negatively. Throughout 1945, the Communists had favorable conditions to spread propaganda in the city. However, it is very difficult, if not impossible, to determine its effectiveness and the impact on residents.
References
Źródła
Archiwum Akt Nowych w Warszawie
– Komitet Centralny Polskiej Partii Robotniczej w Warszawie, sygn. 295/IX/91 t. 2, 295/IX–8
– Ministerstwo Informacji i Propagandy, sygn.: 319, 339, 366, 609
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy
– Grodzki Komitet Polskiej Partii Socjalistycznej w Bydgoszczy, sygn. 5
– Komitet Miejski Polskiej Partii Robotniczej w Bydgoszczy, sygn. 19, 21–22,50, 53, 54, 120
– Komitet Wojewódzki Polskiej Partii Robotniczej w Bydgoszczy, sygn. 8, 43
– Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Bydgoszczy,sygn. 3615, 3732
– Kuratorium Okręgu Szkolnego Pomorskiego w Toruniu, sygn. 136
– Miejska Rada Narodowa w Bydgoszczy 1945–1950,sygn.1
– Szkoła Podstawowa nr 11 im. Jana Henryka Dąbrowskiego w Bydgoszczy,sygn. 31
– Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej Zarząd Okręgu Pomorskiego w Bydgoszczy, sygn. 7
– Urząd Wojewódzki Pomorski w Bydgoszczy, sygn. 6959
– Wojewódzki Komitet Polskiej Partii Socjalistycznej w Bydgoszczy, sygn.34, 84
– Zarząd Miejski w Bydgoszczy, sygn. 16, 22, 24, 622, 693
Archiwum Dokumentów Fonicznych Polskiego Radia Pomorza i Kujaw
– Relacja S. Babisiaka, magazyn radiowy Mówią daty, autor M. Rykowski, data emisji 20 I 2003 r., zrealizowany przez PR PiK, http://archiwum.radiopik.pl/service.go?action=details&show.Record.id=92420
– Relacja M.T. Krzyżanowskiego, reportaż radiowy Zanim odezwało się radio, autor N. Krawczyk, data emisji 11 IV 1985 r., zrealizowany przez RPPR, http://archiwum.radiopik.pl/service.go?action=details&show.Record.id=83709
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, sygn. 0822/63,1510/202
Archiwum Instytutu Pamieci Narodowej w Bydgoszczy, sygn. 069/495 t. 1
Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy, rkps 877/II
Raszewski Z., Pamiętnik gapia. Bydgoszcz, jaką pamiętam z lat 1930–1945,Bydgoszcz 1994
Rok 1945. Województwo Pomorskie. Sprawozdania pełnomocników rządu i wojewody, red. R. Kozłowski, wybór E. Borodij, J. Kutta, Warszawa 1997
„Trybuna Pomorska”, 1945 r.
„Wiadomości Bydgoskie”, 1945 r.
„Ziemia Pomorska”, 1945 r.
Literatura
lat Międzywojewódzkiej Szkoły Partyjnej w Bydgoszczy, red. H. Bednarski, Bydgoszcz 1985
lat Zakładów Graficznych w Bydgoszczy na tle dziejów drukarstwa pomorskiego, Bydgoszcz 1965
Armia Krajowa w dokumentach 1939–1945, T. 5: październik 1944 – lipiec 1945, red. T. Pełczyński, Wrocław 1991
Babisiak S., Spojrzenie na prasę bydgoską, „Kronika Bydgoska”, T. 6: 1982
Bartnicki J., Bydgoszcz w pierwszym roku wolności, Bydgoszcz 1982
Bukolt A., Bydgoskie kino w latach 1945–50, „Kalendarz Bydgoski”, R. 29: 1996
Bukolt A., Siedem etapów w dziejach bydgoskich kin, „Kalendarz Bydgoski”, R. 26: 1993
Chrzanowski B., Delegatura Rządu RP na Kraj na Pomorzu. Nieznane karty z frontu walki cywilnej podczas okupacji niemieckiej i po jej zakończeniu,Toruń 2001
Czarnecka D., Wdzięczność w kamieniu zapisana. Historia powstania bydgoskiego Pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej – odsłona I, „Kronika Bydgoska”, T. 31: 2010
Czyżniewski M., Obraz społeczeństwa radzieckiego w prasie pomorskiej (1945–1953), „Zapiski Historyczne”, T. 66: 2001
Czyżniewski M., Propaganda polityczna władzy ludowej w Polsce 1944– 1956, Toruń 2005
Czyżniewski M., Stalin w polskiej propagandzie politycznej na przykładzie dzienników pomorskich z lat 1945–1953, w: Oblicza polskiego stalinizmu. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w dniu 20 maja 1999 r. przez Wydział Humanistyczny WSHE, red. R. Sudziński, Włocławek 2000
Dmitrów E., Niemcy i okupacja hitlerowska w oczach Polaków. Poglądy i opinie z lat 1945–1948, Warszawa 1987
Golimowski S., Szreder M., Ruch młodzieżowy w województwie pomorskim (bydgoskim) w okresie tworzenia i umacniania władzy ludowej w latach 1945–1948, w: Szkice z dziejów ruchu młodzieżowego w województwie pomorskim (bydgoskim) w latach 1920–1981, red. W. Jastrzębski, Bydgoszcz 1987
Grott F., Moje Szwederowo. Dziennik 1939–1945, „Kronika Bydgoska”, T. 9: 1988
Iwanow N., Komunizm po polsku. Historia komunizacji Polski widziana z Kremla, Kraków 2017
Janiszewska-Mincer B., Bydgoszcz po wyzwoleniu w świetle „Wiadomości Bydgoskich”, „Kronika Bydgoska”, T. 4: 1974
Janiszewska-Mincer B., Bydgoszcz wyzwolona 1945, Bydgoszcz 1970
Janiszewska-Mincer B., Pierwsze druki w wyzwolonej Bydgoszczy, w: Bydgoszcz w latach 1920–1970, Bydgoszcz 1972
Janiszewska-Mincer B., Z tradycji kin bydgoskich, „Kalendarz Bydgoski”, R. 15: 1982
Jankowska J., Jak reżyserowano poparcie społeczne? Pochody pierwszomajowe w Bydgoszczy w latach 1945–1956, „Kronika Bydgoska”, T. 18: 1997
Jeleniewski M.K., „Ilustrowany Kurier Polski” jako pismo codzienne Stronnictwa Pracy (1945–1950), „Kronika Bydgoska”, T. 31: 2010
Jeleniewski M.K., Początki lokalnej prasy bydgoskiej w roku 1945, w: Rok 1945 na Pomorzu i Kujawach. Koniec wojny – początek nowej rzeczywistości, red. Z. Biegański, Z. Karpus, Bydgoszcz 2006
Jędrzyński Z., Z dziejów „Gazety Pomorskiej” i jej poprzedniczek, w: Prasa i radio na Pomorzu i Kujawach 1945–1985. Materiały z sesji zorganizowanej przez Zarząd Oddziału Stowarzyszenia Dziennikarzy PRL w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1987
Kałdowski W., Pamiętne lata. Pierwszy rok wolności, „Kalendarz Bydgoski”, R. 41: 2008
Kamiński Ł., Struktury propagandy w PRL, w: Propaganda w PRL. Wybrane problemy, red. P. Semkow, Gdańsk 2004
Kowalski L., Ze wspomnień bydgoskiego nauczyciela. Wyzwolenie, „Kalendarz Bydgoski”, R. 17: 1984
Kozłowski R., Partie polityczne w województwie pomorskim (1945–1950), Toruń 1991
Kozłowski R., Polska Partia Robotnicza w województwie pomorskim 1942– 1948, Bydgoszcz 1985
Krasucki E., Międzynarodowy komunista. Jerzego Borejszy biografia polityczna, Warszawa 2009
Krawczyk A., Ministerstwo Informacji I Propagandy 1944–1947, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, T. 25: 1986, nr 2
Krawczyk A., Pierwsza próba indoktrynacji. Działalność Ministerstwa Informacji i Propagandy w latach 1944–1947, Warszawa 1994
Kula H.M., Propaganda współczesna. Istota – właściwości, Toruń 2005
Lewandowska S. ,Prasa polska w maju 1945 roku (oficjalna, podziemna i emigracyjna), „ Dzieje Najnowsze ”, R. 38 : 1996, z. 1
Ligarski S., Między rozrywką a polityką. Kino w pierwszych latach powojennych, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”, 2006, nr 7
Markiewicz J., Dzień po dniu, Warszawa 1970
Michalski R., Obraz nieprzyjaciół Rzeczypospolitej na łamach polskiej prasy pomorskiej w latach 1920–1939 i 1945–1948, Toruń 1999
Monis M., Historia 1 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego „Warszawa”, Warszawa 1955
Nowakowski J., Szczęśliwe lata, gorzki czas, czyli urodzony w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1996
Pańków W., Dylematy i pułapki legitymizacji porządku społecznego PRL i III Rzeczypospolitej, w: Legitymizacja w Polsce. Nieustający kryzys w zmieniających się warunkach?, red. A. Rychard, H. Domański, Warszawa 2010
Pepliński W., Prasa pomorska w Drugiej Rzeczypospolitej 1920–1939, Gdańsk 1987
Przytocki K., Warszawska Pancerna. Z dziejów 1 Warszawskiej Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte 1943–1946, Warszawa 1981
Rzepa M., Propaganda radiowa na Pomorzu i Kujawach. Rozgłośnia Polskiego Radia w Bydgoszczy w systemie indoktrynacji społeczeństwa w latach 1945–1956, Bydgoszcz – Gdańsk 2016
Sławiński K., Pierwszy myśliwski. Z dziejów 1 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego „Warszawa”, Warszawa 1980
Sudziński R., Ustrój miasta, w: Historia Bydgoszczy, t. 3, cz. 1: 1945–1956, Bydgoszcz 2015
Szulczewski M., Propaganda polityczna. Pojęcia – funkcje – problemy, Warszawa 1971
Umiński J., Lekcje pod presją, „Kalendarz Bydgoski”, R. 46: 2013
Władyszewski F., Harcerstwo w Bydgoszczy 1945–1950, w: Opracowania historyczne na sesję popularno-naukową „Sokolstwo, skauting, harcerstwo”, Bydgoszcz 1992
