Rok 1945. Początki komunistycznej propagandy w Bydgoszczy
DOI:
https://doi.org/10.34767/TH.2022.11.07Słowa kluczowe:
Bydgoszcz, 1945, propaganda, komunizmAbstrakt
W artykule zaprezentowano najważniejsze zagadnienia związane z komunistyczną propagandą w Bydgoszczy w 1945 roku. Wskazano na działalność Wojewódzkiego Urzędu Informacji i Propagandy oraz Miejskiego Oddziału Informacji i Propagandy w Bydgoszczy, władz miejskich, organizacji politycznych i partii, prasy i rozgłośni radiowej. Do najpopularniejszych metod rozpowszechniania treści w tym czasie należały wiece i zgromadzenia publiczne, a także artykuły w gazetach. W pozytywnym świetle przedstawiano ustrój komunistyczny i planowane przemiany społeczne, Józefa Stalina i członków polskiego rządu, przekonywano, że w Polsce panowała demokracja, zaś negatywnie odnoszono się do legalnego rządu na emigracji, podziemia antykomunistycznego, przeciwników instalowanego reżimu. Przez cały rok 1945 komuniści mieli dogodne warunki, by szerzyć propagandę w mieście. Jednak bardzo trudne, jeśli nie niemożliwe, jest udzielenie odpowiedzi o jej skuteczność, tj. wpływ na mieszkańców.
Bibliografia
Źródła
Archiwum Akt Nowych w Warszawie
– Komitet Centralny Polskiej Partii Robotniczej w Warszawie, sygn. 295/IX/91 t. 2, 295/IX–8
– Ministerstwo Informacji i Propagandy, sygn.: 319, 339, 366, 609
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy
– Grodzki Komitet Polskiej Partii Socjalistycznej w Bydgoszczy, sygn. 5
– Komitet Miejski Polskiej Partii Robotniczej w Bydgoszczy, sygn. 19, 21–22,50, 53, 54, 120
– Komitet Wojewódzki Polskiej Partii Robotniczej w Bydgoszczy, sygn. 8, 43
– Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Bydgoszczy,sygn. 3615, 3732
– Kuratorium Okręgu Szkolnego Pomorskiego w Toruniu, sygn. 136
– Miejska Rada Narodowa w Bydgoszczy 1945–1950,sygn.1
– Szkoła Podstawowa nr 11 im. Jana Henryka Dąbrowskiego w Bydgoszczy,sygn. 31
– Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej Zarząd Okręgu Pomorskiego w Bydgoszczy, sygn. 7
– Urząd Wojewódzki Pomorski w Bydgoszczy, sygn. 6959
– Wojewódzki Komitet Polskiej Partii Socjalistycznej w Bydgoszczy, sygn.34, 84
– Zarząd Miejski w Bydgoszczy, sygn. 16, 22, 24, 622, 693
Archiwum Dokumentów Fonicznych Polskiego Radia Pomorza i Kujaw
– Relacja S. Babisiaka, magazyn radiowy Mówią daty, autor M. Rykowski, data emisji 20 I 2003 r., zrealizowany przez PR PiK, http://archiwum.radiopik.pl/service.go?action=details&show.Record.id=92420
– Relacja M.T. Krzyżanowskiego, reportaż radiowy Zanim odezwało się radio, autor N. Krawczyk, data emisji 11 IV 1985 r., zrealizowany przez RPPR, http://archiwum.radiopik.pl/service.go?action=details&show.Record.id=83709
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, sygn. 0822/63,1510/202
Archiwum Instytutu Pamieci Narodowej w Bydgoszczy, sygn. 069/495 t. 1
Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy, rkps 877/II
Raszewski Z., Pamiętnik gapia. Bydgoszcz, jaką pamiętam z lat 1930–1945,Bydgoszcz 1994
Rok 1945. Województwo Pomorskie. Sprawozdania pełnomocników rządu i wojewody, red. R. Kozłowski, wybór E. Borodij, J. Kutta, Warszawa 1997
„Trybuna Pomorska”, 1945 r.
„Wiadomości Bydgoskie”, 1945 r.
„Ziemia Pomorska”, 1945 r.
Literatura
lat Międzywojewódzkiej Szkoły Partyjnej w Bydgoszczy, red. H. Bednarski, Bydgoszcz 1985
lat Zakładów Graficznych w Bydgoszczy na tle dziejów drukarstwa pomorskiego, Bydgoszcz 1965
Armia Krajowa w dokumentach 1939–1945, T. 5: październik 1944 – lipiec 1945, red. T. Pełczyński, Wrocław 1991
Babisiak S., Spojrzenie na prasę bydgoską, „Kronika Bydgoska”, T. 6: 1982
Bartnicki J., Bydgoszcz w pierwszym roku wolności, Bydgoszcz 1982
Bukolt A., Bydgoskie kino w latach 1945–50, „Kalendarz Bydgoski”, R. 29: 1996
Bukolt A., Siedem etapów w dziejach bydgoskich kin, „Kalendarz Bydgoski”, R. 26: 1993
Chrzanowski B., Delegatura Rządu RP na Kraj na Pomorzu. Nieznane karty z frontu walki cywilnej podczas okupacji niemieckiej i po jej zakończeniu,Toruń 2001
Czarnecka D., Wdzięczność w kamieniu zapisana. Historia powstania bydgoskiego Pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej – odsłona I, „Kronika Bydgoska”, T. 31: 2010
Czyżniewski M., Obraz społeczeństwa radzieckiego w prasie pomorskiej (1945–1953), „Zapiski Historyczne”, T. 66: 2001
Czyżniewski M., Propaganda polityczna władzy ludowej w Polsce 1944– 1956, Toruń 2005
Czyżniewski M., Stalin w polskiej propagandzie politycznej na przykładzie dzienników pomorskich z lat 1945–1953, w: Oblicza polskiego stalinizmu. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w dniu 20 maja 1999 r. przez Wydział Humanistyczny WSHE, red. R. Sudziński, Włocławek 2000
Dmitrów E., Niemcy i okupacja hitlerowska w oczach Polaków. Poglądy i opinie z lat 1945–1948, Warszawa 1987
Golimowski S., Szreder M., Ruch młodzieżowy w województwie pomorskim (bydgoskim) w okresie tworzenia i umacniania władzy ludowej w latach 1945–1948, w: Szkice z dziejów ruchu młodzieżowego w województwie pomorskim (bydgoskim) w latach 1920–1981, red. W. Jastrzębski, Bydgoszcz 1987
Grott F., Moje Szwederowo. Dziennik 1939–1945, „Kronika Bydgoska”, T. 9: 1988
Iwanow N., Komunizm po polsku. Historia komunizacji Polski widziana z Kremla, Kraków 2017
Janiszewska-Mincer B., Bydgoszcz po wyzwoleniu w świetle „Wiadomości Bydgoskich”, „Kronika Bydgoska”, T. 4: 1974
Janiszewska-Mincer B., Bydgoszcz wyzwolona 1945, Bydgoszcz 1970
Janiszewska-Mincer B., Pierwsze druki w wyzwolonej Bydgoszczy, w: Bydgoszcz w latach 1920–1970, Bydgoszcz 1972
Janiszewska-Mincer B., Z tradycji kin bydgoskich, „Kalendarz Bydgoski”, R. 15: 1982
Jankowska J., Jak reżyserowano poparcie społeczne? Pochody pierwszomajowe w Bydgoszczy w latach 1945–1956, „Kronika Bydgoska”, T. 18: 1997
Jeleniewski M.K., „Ilustrowany Kurier Polski” jako pismo codzienne Stronnictwa Pracy (1945–1950), „Kronika Bydgoska”, T. 31: 2010
Jeleniewski M.K., Początki lokalnej prasy bydgoskiej w roku 1945, w: Rok 1945 na Pomorzu i Kujawach. Koniec wojny – początek nowej rzeczywistości, red. Z. Biegański, Z. Karpus, Bydgoszcz 2006
Jędrzyński Z., Z dziejów „Gazety Pomorskiej” i jej poprzedniczek, w: Prasa i radio na Pomorzu i Kujawach 1945–1985. Materiały z sesji zorganizowanej przez Zarząd Oddziału Stowarzyszenia Dziennikarzy PRL w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1987
Kałdowski W., Pamiętne lata. Pierwszy rok wolności, „Kalendarz Bydgoski”, R. 41: 2008
Kamiński Ł., Struktury propagandy w PRL, w: Propaganda w PRL. Wybrane problemy, red. P. Semkow, Gdańsk 2004
Kowalski L., Ze wspomnień bydgoskiego nauczyciela. Wyzwolenie, „Kalendarz Bydgoski”, R. 17: 1984
Kozłowski R., Partie polityczne w województwie pomorskim (1945–1950), Toruń 1991
Kozłowski R., Polska Partia Robotnicza w województwie pomorskim 1942– 1948, Bydgoszcz 1985
Krasucki E., Międzynarodowy komunista. Jerzego Borejszy biografia polityczna, Warszawa 2009
Krawczyk A., Ministerstwo Informacji I Propagandy 1944–1947, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, T. 25: 1986, nr 2
Krawczyk A., Pierwsza próba indoktrynacji. Działalność Ministerstwa Informacji i Propagandy w latach 1944–1947, Warszawa 1994
Kula H.M., Propaganda współczesna. Istota – właściwości, Toruń 2005
Lewandowska S. ,Prasa polska w maju 1945 roku (oficjalna, podziemna i emigracyjna), „ Dzieje Najnowsze ”, R. 38 : 1996, z. 1
Ligarski S., Między rozrywką a polityką. Kino w pierwszych latach powojennych, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”, 2006, nr 7
Markiewicz J., Dzień po dniu, Warszawa 1970
Michalski R., Obraz nieprzyjaciół Rzeczypospolitej na łamach polskiej prasy pomorskiej w latach 1920–1939 i 1945–1948, Toruń 1999
Monis M., Historia 1 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego „Warszawa”, Warszawa 1955
Nowakowski J., Szczęśliwe lata, gorzki czas, czyli urodzony w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1996
Pańków W., Dylematy i pułapki legitymizacji porządku społecznego PRL i III Rzeczypospolitej, w: Legitymizacja w Polsce. Nieustający kryzys w zmieniających się warunkach?, red. A. Rychard, H. Domański, Warszawa 2010
Pepliński W., Prasa pomorska w Drugiej Rzeczypospolitej 1920–1939, Gdańsk 1987
Przytocki K., Warszawska Pancerna. Z dziejów 1 Warszawskiej Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte 1943–1946, Warszawa 1981
Rzepa M., Propaganda radiowa na Pomorzu i Kujawach. Rozgłośnia Polskiego Radia w Bydgoszczy w systemie indoktrynacji społeczeństwa w latach 1945–1956, Bydgoszcz – Gdańsk 2016
Sławiński K., Pierwszy myśliwski. Z dziejów 1 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego „Warszawa”, Warszawa 1980
Sudziński R., Ustrój miasta, w: Historia Bydgoszczy, t. 3, cz. 1: 1945–1956, Bydgoszcz 2015
Szulczewski M., Propaganda polityczna. Pojęcia – funkcje – problemy, Warszawa 1971
Umiński J., Lekcje pod presją, „Kalendarz Bydgoski”, R. 46: 2013
Władyszewski F., Harcerstwo w Bydgoszczy 1945–1950, w: Opracowania historyczne na sesję popularno-naukową „Sokolstwo, skauting, harcerstwo”, Bydgoszcz 1992
