To describe the law with everyday life. Surroundings of Greater Poland Manor Houses in the Light of 17th-century Estate Inventories from Kalisz Court Registers
DOI:
https://doi.org/10.34767/TH.2023.13.01Keywords:
manor house, manor surroundings, nobility, estate inventoriesAbstract
This study addresses the issue of the surroundings of noble manors in the light of the 17th-century estate inventories. One hundred and eighty-two descriptions of manors were analyzed, with the majority of them (i.e. one hundred and sixty-two characteristics) coming from the second half of the century, which is associated with the spread of the practice of official confirmation of property components. Throughout the century, descriptions of buildings in poor or average technical condition prevail, with them fulfilling their primary residential function (76% in the first half of the 17th century and 73% in the second half). The yards of manor houses are assessed as neglected and under-invested. This was mainly due to factors such as lack of cash, mismanagement, perishable building materials, armed conflicts, but also a lack of motivation to improve the manor surroundings.
References
Augustyniak U., Drewniane dwory Radziwiłłów birżańskich w pierwszej połowie XVII wieku ‒ rezydencje czy siedziby?, w: Rezydencje w średniowieczu i czasach nowożytnych, red. E. Opaliński, T. Wiślicz, Warszawa 2001, s. 102‒124
Augustyniak U., Inwentarze radziwiłłowskie jako źródło do historii mentalności i życia codziennego ‒ możliwości badań, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. 51: 2003, nr 2
Białkowski L., Szkice z życia Wielkopolski w siedemnastym wieku, Poznań 1925
Bogdanowski J., Polska sztuka ogrodowa. Krótka historia kompozycji i rewaloryzacji, Kraków 1999
Bogucka M., Życie codzienne – spory wokół profilu badań i definicji, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. 44: 1996, nr 3
Dumanowski J., Świat rzeczy szlachty wielkopolskiej w XVIII wieku, Toruń 2006
Gloger Z., Encyklopedia staropolska, t. 2, Warszawa 1961
Główka D., Majątek osobisty duchowieństwa katolickiego w Koronie w XVII i XVIII wieku, Warszawa 2004
Główka D., Siedziby szlacheckie w ziemi zakroczymskiej w XVII i XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. 66: 2018, nr 4, s. 475‒486
Justyniarska-Chojak K., Testamenty i inwentarze pośmiertne z ksiąg miejskich województwa sandomierskiego (XVI‒XVIII wiek), Kielce 2010
Kamler M., Ogrody warzywne średniej szlachty w Wielkopolsce w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. 21: 1973, nr 3, s. 499‒505
Kitowski P., Inwentarze pośmiertne i działy spadkowe ludności wiejskiej klucza pelplińskiego. Z dziejów kultury materialnej i praktyki prawnej w Prusach Królewskich w XVIII wieku, „Zapiski Historyczne”, T. LXXVII: 2012, z. 1, s. 79‒101
Klonder A., Wszystka spuścizna w Bogu spoczywającego. Majątek ruchomy zwykłych mieszkańców Elbląga i Gdańska w XVII wieku, Warszawa 2000
Kochanowski J., Pieśń świętojańska o sobótce. Panna XII, w: Jana Kochanowskiego Dzieła polskie, oprac. J. Lorentowicz, Warszawa 1919
Kuchowicz Z., O biologiczny wymiar historii. Książka propozycji, Warszawa 1985
Łoziński W., Patrycjat i mieszczaństwo lwowskie w XVI i XVII wieku, Lwów 1902
Łoziński W., Prawem i lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku, t. 1‒2, Lwów 1904
Łoziński W., Życie polskie w dawnych wiekach, Kraków 1974
Olszewski H., Adolf Pawiński i jego dzieło, w: A. Pawiński, Rządy sejmikowe w Polsce 1572‒1795 na tle stosunków województw kujawskich, oprac. H. Olszewski, Warszawa 1978, s. 5‒36
Pielas J., Dworki szlachty powiatu opoczyńskiego w XVII–XVIII wieku w opisie inwentarzy dóbr ziemskich, w: Z życia codziennego szlachty i ziemiaństwa między Wisłą a Pilicą w XVI‒XX wieku. Studia, red. J. Gapys, M. Nowak, J. Pielas, Kielce 2010, s. 38–39
Pielas J., Od codzienności do świętowania. Skarbiec, apteczka, kaplica, sala balowa, altanka w siedzibach szlachty sandomierskiej w świetle inwentarzy dóbr ziemskich z XVII i XVIII wieku, w: Dom. Codzienność i święto. Ceremonie i tradycje rodzinne. Studia historyczno-antropologiczne, red. B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska, M. Gadocha, Kraków 2018, s. 126‒134
Pielas J., Wyposażenie i wystrój wnętrz siedzib szlachty sandomierskiej w XVII i pierwszej połowie XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R: 67, 2019, z. 1, s. 55‒72
Pośpiech A., Majątek osobisty szlachcica w świetle wielkopolskich pośmiertnych inwentarzy ruchomości z XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. 29: 1981, nr 4, s. 463‒482
Pośpiech A., Majsterkowicz w kontuszu (Szlachecki pośmiertny inwentarz mobiliów jako źródło do badań osobowości), w: Szkice z dziejów materialnego bytowania społeczeństwa polskiego, „Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej”, T. 61: 1989, s. 177‒190
Pośpiech A., Miejsce ubioru w wielkopolskich pośmiertnych inwentarzach szlacheckich XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. 34: 1986, nr 3, s. 433‒449
Pośpiech A., Pułapka oczywistości. Pośmiertne spisy ruchomości szlachty wielkopolskiej z XVII wieku, Warszawa 1992
Rolska-Boruch I., Siedziby szlacheckie i magnackie na ziemiach zwanych Lubelszczyzną 1500‒1700, założenia przestrzenne, architektura, funkcje, Lublin 1999
Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 2005
Szulakiewicz W., Ego-dokumenty i ich znaczenie w badaniach naukowych, w: Metody zbierania i analizy danych w badaniach edukacyjnych, DOI: http://dx.doi.org/10.12775/PBE.2013.006, s. 65‒84
Wilczek-Karczewska M., Mieszkania szlachty powiatu kaliskiego w XVII wieku. Z badań nad problematyką konsumpcji w dawnej Polsce, „Rocznik Kaliski”, T. 34: 2008, s. 9‒46
Wilczek-Karczewska M., Rzecz o szlacheckiej (nie)gospodarności. Infrastruktura wiejska w XVII-wiecznej Wielkopolsce w świetle inwentarzy dóbr i rzeczy, w: W kręgu nowożytnej i najnowszej historii ustroju Polski. Księga dedykowana Profesorowi Marianowi Kallasowi, red. S. Godek, D. Makiłła, M. Wilczek-Karczewska, Warszawa 2010, s. 59‒73
Wyczański A., Szlacheckie inwentarze pośmiertne z XVI wieku jako źródło do dziejów kultury materialnej w Polsce, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” R. 2: 1954, nr 4, s. 691‒699
Wyczański A., Uwagi na temat dworu szlacheckiego w Wielkopolsce w XVI stuleciu, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, T. 24: 1979, z. 4, s. 348‒355
