Pozytywizm aksjologiczny. Formuła Radbrucha a odpowiedzialność za wykonanie rozkazu przed międzynarodowymi trybunałami karnymi
DOI:
https://doi.org/10.34767/DP.2024.02.05Słowa kluczowe:
formuła Radbrucha, procesy norymberskie, pozytywizm prawniczy , prawo naturalne , międzynarodowe trybunały karneAbstrakt
W artykule przedstawiono podstawowe tezy składające się na koncepcję filozoficznoprawną wyłożoną po II wojnie światowej przez Gustawa Radbrucha, ze szczególnym uwzględnieniem idei tzw. ustawowego bezprawia. W szczególności autorzy podejmują temat natury współczesnego pozytywizmu oraz jego relacji wobec koncepcji prawnonaturalnych. Następnie omówione zostały praktyczne przykłady zastosowania myśli G. Radbrucha w postanowieniach wybranych trybunałów, powołanych w 2. połowie XX w. do sądzenia zbrodni przeciwko ludzkości. Autorzy wykazują, iż sam fakt odwoływania się do wartości pozaprawnych nie stoi w konflikcie ze współcześnie pojmowanym pozytywizmem. Co więcej, korelacja prawa stanowionego z aksjologią jest nieodłącznym elementem dominujących obecnie koncepcji prawnopozytywnych.
Bibliografia
Alexy R., Law’s Ideal Dimension, Oxford 2021.
Białas-Zielińska K., Koncepcja pozytywizmu prawniczego i iusnaturalizmu w ujęciu Gustawa Radbrucha, Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, 2010.
Bieczyński M., Koncepcja sprawiedliwości Gustava Radbrucha, Civitas, „Studia z Filozofii Polityki” 2011, t. 13.
Dreier R., Paulson S.L., Gustav Radbruch. Rechtsphilosophie, Heidelberg 2001.
Dyrda A., Konwencja u podstaw. Kontrowersje pozytywizmu prawniczego, Warszawa 2013.
Dyrda A., Teoria i filozofia prawa, Warszawa 2021.
Gaeta P., The Defence of Superior Orders: The Statute of the International Criminal Court versus Customary International Law, „European Journal of International Law” 1999, nr 10, s. 172–191.
Guilfoyle D., International Criminal Law, Oxford 2016.
Jabłoński P., Formuła Radbrucha w świetle krytyki Herberta L.A. Harta, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2020, t. 42, nr 2.
Jaskiernia J., Spór o istnienie naturalnego porządku prawnego, „The Peculiarity of Man” 2018, nr 27.
Jastrzębska-Wójcicka K., Godność człowieka jako wartość chroniona konstytucyjnie, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2021, nr 5(63).
Kociołek-Pęksa A., W poszukiwaniu optymalnego i idealnego aksjologicznego modelu regulacji prawnej – idea prawa Gustawa Radbrucha, „Zeszyty Naukowe SGSP” 2017, nr 61(2), s. 126
Kołodziejczyk M., Sankcja w systemie międzynarodowych trybunałów karnych, „Zeszyty Naukowe WSFiP” 2014, nr 4.
Leleno M., Aktualność filozofii prawa Herberta Harta jako krytyki pierwotnego pozytywizmu prawnego oraz jej otwartość na koncepcję racjonalności praktycznej, Warszawa 2021.
Majewski J., W sprawie odpowiedzialności karnej za nieposłuszeństwo rozkazowi bezprawnemu, „Państwo i Prawo” 1999, z. 9.
Malarewicz-Jakubów A., Klauzule generalne i zasady słuszności, „Białostockie Studia Prawnicze” 2014, z. 17.
Miętek A., Zasada demokratycznego państwa prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Dialogi Polityczne” 2009, nr 11.
Pietrzykowski T., „Miękki” pozytywizm i spór o regułę uznania, [w:] Studia z filozofii prawa, red. J. Stelmach, Kraków 2001.
Radbruch G., Statutory Lawlessness and Supra-Statutory Law (1946), „Oxford Journal of Legal Studies” 2006, t. 26, nr 1.
Radbruch G., Ustawowe bezprawie i ponadustawowe prawo, [w:] Radbruch G., Filozofia prawa, Warszawa 2009.
Radzimiński P., Prawo naturalne jako fundament współczesnych systemów prawnych, Wrocław 2017.
Romańczuk-Grącka M., Odpowiedzialność za wydanie i wykonanie rozkazu o treści przestępnej w świetle ustawodawstwa karnego obowiązującego w II Rzeczypospolitej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2023, t. 75, z. 2.
Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2025.
Wolter W., Nauka o przestępstwie, Warszawa 1973.
Wróblewska I., Formuła Radbrucha pojęcie i zastosowanie w orzecznictwie, [w:] Wykładnia prawa i inne problemy filozofii prawa, red. L. Morawski, Toruń 2005.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Licencja ta umożliwia ponownym użytkownikom rozpowszechnianie, remiksowanie, dostosowywanie i tworzenie materiałów na dowolnym nośniku lub w dowolnym formacie, pod warunkiem wskazania twórcy. Licencja pozwala na wykorzystanie komercyjne.
