Tradycje powstania styczniowego i ich rola w wychowaniu patriotycznym młodego pokolenia (w świetle wspomnień z zaboru rosyjskiego) – w 150. rocznicę zrywu niepodległościowego z 1863 roku
DOI:
https://doi.org/10.34767/PP.2013.01.05Słowa kluczowe:
historia edukacji, powstanie styczniowe, rodzina polska doby zaborów, tradycje narodowe, wychowanie patriotyczne, wspomnienia, zabór rosyjskiAbstrakt
Rok 2013 jest rokiem 150. rocznicy wybuchu powstania styczniowego. Wspomnienia Polaków żyjących w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku często przesycone są fragmentami dotyczącymi tego wydarzenia – niemal w każdym z pamiętników tego okresu znajdujemy bardziej lub mniej obszerne informacje poświęcone zrywowi niepodległościowemu Polaków z 1863 roku. Przedstawione w poniższym tekście fragmenty wspomnień i pamiętników pozwalają prześledzić, w jaki sposób w rodzinach polskich kultywowano tradycje powstania styczniowego, w którym udział brali często członkowie rodzin, a także wskazać, jak patriotyczna atmosfera domów kształtowała osobowość młodego pokolenia, zwracając uwagę na sprawy narodowe i budząc wrogi stosunek do carskiej Rosji. Tradycja powstania styczniowego, jak wynika z dokonanych ustaleń, stanowiła istotny czynnik w wychowaniu patriotycznym młodego pokolenia. Rodziła szacunek dla członków rodzin – powstańców, uczyła historii narodu i rodziny, powodowała narastające często uczucia nienawiści do zaborcy. Przejawami kultywowania tejże tradycji były żywe wciąż w polskich rodzinach historie losów powstańców – uczestników walk, tajne obchody rocznic powstania, śpiewanie pieśni powstańczych, czytywanie zakazanej literatury, składanie wieńców na grobach powstańców.
Bibliografia
Adwentowicz K. (1960). Wspominki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Ambroziewicz W. (2000). Moja przygoda pedagogiczna. O szkole polskiej nieco inaczej. Przygotował do druku T.W. Nowicki. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.
Arct S. (1962). Okruchy wspomnień. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Baliński I. (1987). Wspomnienia o Warszawie. Przedmowę napisał R. Kołodziejczyk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Czapska M. (2004), Europa w rodzinie. Czas odmieniony. Wstęp A. Zagajewski. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Czarnowski C. (1973). Strzępy wspomnień. Szkice autobiograficzne. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Dorabialska A. (1972). Jeszcze jedno życie. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Dowbor-Muśnicki J. (1935). Moje wspomnienia. Warszawa: F. Wyszyński i S-ka.
Duninówna H. (1961). Odeszło – żyje. łódź: Wydawnictwo łódzkie.
Encyklopedia Polski (1996). Wstęp: T. Chrzanowski, aut. haseł: K. Baczkowski. Kraków: Wydawnictwo Ryszard Kluszczyński.
Gebethner J. (1977). Młodość wydawcy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Górski K.M., Wayssenhoff J. (1985). Z młodych lat. Wspomnienia i listy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Grabski S. (1989). Pamiętniki. Warszawa: „Czytelnik”.
Gruber H. (1968). Wspomnienia i uwagi. Londyn: Gryf Publications Ltd.
Hertz B. (1966). Na taśmie 70-lecia. Warszaw: Państwowy instytut Wydawniczy.
Iwanicka Z. (1999). Pamiętnik. W: W. Rodowicz, S. Rodowiczowa, Z. z Rodowiczów Iwanicka, Tryptyk rodzinny. Dzieje rodziny Rodowiczów. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Iwaszkiewicz J.(1994). Książka moich wspomnień. Warszawa: Czytelnik.
Jałowiecki M. (2000). Na skraju Imperium. Wybór i układ tekstu M. Jałowiecki. Warszawa: Czytelnik.
Janiszewski E. (1987). Wspomnienia odessity 1894-1916. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Jasienica P. (2009). Dwie drogi. O powstaniu styczniowym. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Jaworski K.A. (1968). Wywoływanie cieni. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
