O lęku w/wokół edukacji domowej
DOI:
https://doi.org/10.34767/PP.2025.01.08Słowa kluczowe:
pedagogika, edukacja domowa, lęk, kontrola społeczna, płynna nowoczesnośćAbstrakt
O lęku w/wokół edukacji domowej Na tle płynnej nowoczesności przedstawiono dążenie rodziców do zapewnienia dziecku jak najlepszej edukacji jako ich reakcję w obawie o przyszłość. Edukacja domowa to szczególny rodzaj wsparcia edukacyjnego w rodzinie. We współczesnej Polsce społeczeństwo odbiera ją jako „obcą”, a wobec jej zwolenników uruchamia społeczną kontrolę. Obie strony tego procesu podejmują działania, którymi kieruje lęk. Wspólny dla dorosłych jest lęk o dziecko. Szczególne rodzaje lęku, jaki można zauważyć po stronie kontrolującej (społeczeństwo, władza, nauczyciele), to lęk: przed „obcym”, korporacyjny, o utratę tożsamości i utratę władzy; po stronie kontrolowanej zaś (rodzice w edukacji domowej) – lęk przed: złamaniem społecznej konwencji, opresją w szkole i represją ze strony systemu edukacji, podjętym zadaniem. Najrzadziej zauważyć można lęk u dzieci – to lęk przed szkołą i egzaminacyjny. Prezentowane interpretacje odnoszą się do wyników badań jakościowych w rodzinach edukujących domowo z lat 2012–2024 oraz obserwowanych relacji między społeczeństwem a nimi.
Bibliografia
Bauman Z. (2014). 44 listy ze świata płynnej nowoczesności. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bauman Z. (2006). Życie na przemiał. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Beck U. (2004). Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Bokszański Z. (2010). Późna nowoczesność w teorii socjologicznej Anthony’ego Giddensa. Civitas Homnibus. Rocznik filozoficzno-społeczny, 1(5), 9–17.
Czech F. (2010). Koszmarne scenariusze. Socjologiczne studium konstruowania lęku w dyskursie globalizacyjnym. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Czech F. (2007). Społeczeństwo ryzyka a kultura strachu. Studia Socjologiczne, 4(187), 59–85.
Dwojnych A. (2017). Rola systemów eksperckich w kształtowaniu ponowoczesnego kanonu piękna. Ogrody Nauk i Sztuk, 7, 385–396.
Furman W. (2016). Czym jest komodyfikacja i tabloidyzacja przekazów dziennikarskich? O splocie różnych procesów. Rocznik Bibliograficzno-Prasoznawczy, 8(19), 13–24.
Giddens A. (2010). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Giercarz-Borkowska M. (2019). Edukacja domowa jako alternatywa edukacyjna dla dzieci zdolnych. Wrocław: Wydawnictwo TeksTy.
Giercarz-Borkowska M. (2022). Edukacja domowa – od tradycji ku współczesności. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Giercarz-Borkowska M. (2023). Home education during the People’s Republic of Poland – a retrieved case. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 42(4), 147–162. https://doi.org/10.17951/lrp.2023.42.4.147-162
Hogg M.A. (2005). Autokategoryzacja i usuwanie subiektywnej niepewności – poznawcze i motywacyjne aspekty tożsamości społecznej i przynależności grupowej. W: J.P. Forgas, K.D. Williams i L. Wheeler (red.), Umysł społeczny. Poznawcze i motywacyjne aspekty zachowań interpersonalnych (s. 326–349). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Jankowska M. (2018). Źródła, uwarunkowania i rodzaje lęku u dzieci i młodzieży w aspekcie rozwojowym. Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 34(2), 131–163.
Kępiński A. (2012). Lęk. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Khanna M.U. i Kendall P.C. (2024). Dziecko odporne psychicznie. Jak wychować odważne i otwarte dzieci w świecie pełnym lęku? Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kwieciński Z. (1999). Edukacja wobec nadziei i zagrożeń współczesności. W: J. Kozielecki (red.), Humanistyka przełomu wieków (s. 51–77). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Marzano M. (2013). Oblicza lęku. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Melosik Z. (2013). Kultura popularna i tożsamość młodzieży. W niewoli władzy i wolności. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Mitręga A. (2012). Dzieciństwo – między obowiązkami a zabawą. Edukacyjne aspiracje rodziców a funkcjonowanie dziecka w wieku szkolnym. W: A. Ładyżyński (red.), Pedagogika rodziny – in statu nascendi czy uznana dyscyplina (s. 241–257). Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.
Obuchowska I. (1981). Dynamika nerwic. Psychologiczne aspekty zaburzeń nerwicowych u dzieci i młodzieży. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Przyborowska B. (2010). Zaufanie do systemów eksperckich w edukacji. Kultura i Edukacja, 1(75), 28–38.
Riemann F. (2020). Oblicza lęku. Warszawa: Czarna Owca.
Sedikides C. i Gaertner L. (2005). Ja społeczne – poszukiwanie tożsamości a prymat motywacyjny Ja indywidualnego. W: J.P. Forgas, K.D. Williams i L. Wheeler (red.), Umysł społeczny. Poznawcze i motywacyjne aspekty zachowań interpersonalnych (s. 130–151). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Szarfenberg R. (2016). Komodyfikacja i pojęcia pokrewne. W: B. Rysz-Kowalczyk i B. Szatur-Jaworska (red.), W kręgu pojęć i zagadnień współczesnej polityki społecznej (s. 157–167). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Szpunar M. (2021). Hiperlękowa rzeczywistość a edukacja do słabości. Zaczerpnięte 25 czerwca 2024 roku. Strona internetowa https://forumakademickie.pl/wokol-nauki/hiperlekowa-rzeczywistosc-a-edukacja-do-slabosci/
Urbaniak M. (2014). Gorzki posmak płynnej nowoczesności. Wybrane zagadnienia z filozofii społecznej Zygmunta Baumana. Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula, 4(42), 5–27.
Waloszek D. (2015). Rzecz o edukacji dzieci dla przyszłości społeczeństwa. Kilka refleksji wokół „sześciolatków w szkole”. Labor et Educatio, 3, 371–396.
Wojteczek J. (2024). Epoka wzbudzania lęku. Wywiad z profesorem Pawłem Łukowem. Zaczerpnięte 25 czerwca 2024 roku. Strona internetowa https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/wywiady/290572,epoka-wzbudzania-leku
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
