Macrosystemic and individual sources shaping culture. Reflections on the problem and their pedagogical implications
DOI:
https://doi.org/10.34767/PP.2022.01.03Keywords:
culture-generating sources, destabilization, creator of culture, courage, self-education, educationAbstract
In the presented text, an analysis and pedagogical interpretation of two dimensions of the approach to culture-forming sources was made: the macrosystemic and the individual. The first dimension includes processes and phenomena destabilizing the socio-cultural life. This approach to culture-forming sources can be found in some threads of the reflections of Andrzej Wierciński, Roger Caillois, Mieczysław Porebski, Victor Turner and Józef Kozielecki. The embodiment of culture-creating sources in the individual dimension is the individual and his potential to fulfill himself as the creator of culture. Representatives of the Polish pedagogy of culture: Zygmunt Mysłakowski, Bogdan Suchodolski, Florian Znaniecki and two authors: Tadeusz Paleczny and Piotr Koprowski, in their texts presented a more detailed description of the features of an individual predisposed to this to be the creator of culture. In the pedagogical interpretation of both approaches to culture-creating sources, reference was made to the existential orientation of education that strengthens the role of self-education in overcoming the path to creative participation in culture.
References
Caillois R. (1995). Człowiek i sacrum. Przeł. A. Tatarkiewicz i E. Burska. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
Gara J. (2021). Istnienie i wychowanie. Egzystencjalne inspiracje myślenia i działania pedagogicznego. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
Gennep van A. (2006). Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii. Przeł. B. Biały. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Heroic Imagination Project | Agnieszka Wilczyńska | TEDxKazimierz. Zaczerpnięte 19 września 2022. Strona internetowa
Janicka K. (1969). Światopogląd surrealizmu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Jaronowska S. (2021). Doświadczanie piękna w kontaktach ze sztuką i jego implikacje pedagogiczne. W: M. Szajda i A. Pawłowska (red.), Człowiek w przestrzeni sztuki. Wokół piękna (s. 127–141). Szczecin: Wydawnictwo Akademii Sztuki.
Jaskulska S. (2013). Rytuał przejścia jako kategoria analityczna. Przyczynek do dyskusji nad badaniem rytualnego oblicza rzeczywistości szkolnej. Studia Edukacyjne, 26, 80–97.
Joniec-Bubula K. (2000). Rola rytuałów przejścia w tworzeniu się tożsamości w okresie dorastania. W: A. Gałkowa (red.), Tożsamość człowieka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kamińska A. (2021). Kotański. Bóg Ojciec Kontrontacja. Opowieść o legendarnym twórcy Monaru. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Koprowski P. (2015). Odrzucenie społeczne a kształtowanie niepokornej kompetencji kulturowej. W: S. Jaronowska (red.), Człowiek w sytuacji granicznej. Filozoficzne, kulturowe i historyczne wymiary refleksji i jej implikacje pedagogiczne (s. 381–387). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji – PIB, Akademia Pedagogiki Specjalnej.
Kozielecki J. (2001). Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Kozielecki J. (2004). Społeczeństwo transgresyjne, szansa i ryzyko. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Kozielecki J. (1997). Transgresja i kultura. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Kracauer S. (2009). Od Caligariego do Hitlera. Z psychologii filmu niemieckiego. Przeł. E. Skrzywanowa i W. Wertenstein. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria. Lipska A. i Zagórska W. (2011). „Stająca się dorosłość” w ujęciu Jeffreya J. Arnetta jako rozbudowana faza liminalna rytuału przejścia. Psychologia Rozwojowa, 16(1), 9–21.
Mazurkiewicz M. (2011). Istota rytuału. Respectus Philologicus, 25, 40–51.
Mysłakowski Z. (1938). Totalizm czy kultura. Kraków: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.
Paleczny T. (1998). Bunt nadnormalnych. Kraków: Universitas.
Płażewski J. (1977). Historia filmu dla każdego. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i filmowe.
Projekt Bohaterskiej Wyobraźni – Antyradio 19.12.2015. Zaczerpnięte 19 września 2022. Strona internetowa
Radomski M. (2017). Wizualna filozofia. Doświadczenie liminalne w „Szalonym Piotrusiu” Godarda. Społeczeństwo. Edukacja. Język, 6, 99–107.
Richard L. (1996). Encyklopedia Ekspresjonizmu. Przeł. D. Górna. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Suchodolski B. (1937). Polityka kulturalno-oświatowa w Polsce współczesnej. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Śliwerski B. (2007). Samowychowanie jako odrodzenie moralne. Przegląd Pedagogiczny, 1(18), 15–34.
Śliwerski B. (2011). Podstawowe prawidłowości pedagogiki. Podręcznik akademicki. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Turner V. (2010). Proces rytualny. Struktura i antystruktura. Przeł. E. Dżurak. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
UAMówi #3 – prof. Waldemar Kuligowski. Zaczerpnięte 19 czerwca 2022. Strona internetowa
Zara Ch. (2015). Artyści udręczeni. Przeł. J. Bartoszewicz. Warszawa: Burda Publishing Polska.
Zimbardo Ph. (2012). Efekt Lucyfera. Przeł. A. Cybulko, J. Kowalczewska, J. Radzicki i M. Zieliński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Znaniecki F. (2001). Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Znaniecki F. (1991). Pisma filozoficzne. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Przegląd Pedagogiczny
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
