Family as a teacher of death
DOI:
https://doi.org/10.34767/PP.2019.02.20Keywords:
education, thanatological education, family, learning, deathAbstract
Death is one of those events that affects people’s lives – it overshadows, frightens, determines or destroys a
person. The attitude a person takes towards this is not without significance . The perception of death created
today by pop culture is not conducive to building in people’s minds an image of death that would help in
understanding its phenomenon. In this perspective, in the matter of death, one can not rely on the process of
socialisation itself, because that in mass culture is not only not excessive but even acts to the disadvantage
of the individual. Therefore, a family, the most primary point of education and socialisation, should be where
the correct patterns of understanding and experiencing death are provided. It is thanks to the family that
mankind, at every stage of its development, should have a chance to make a conscious effort to discover the meaning of death. The shaping of such a conscious attitude provides the chance not only to reduce existential
anxiety or to cope better with loss but also affects the whole life of an individual.
References
Ariès Ph. (1989). Człowiek i śmierć. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Binnebesel J. (2013). Tanatopedagogika w doświadczeniu wielowymiarowości człowieka. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Binnebesel J., Janowicz A., Krakowiak P. (red.) (2009). Jak rozmawiać z uczniami o końcu życia i wolontariacie hospicyjnym. Gdańsk: Via Medica.
Buliński T. (2007). Kulturowy wymiar wychowania: praktyki i ideologie. W: Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty, t. 1. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Chudy W. (2007). Odchodzenie z nadzieją. U podstaw pedagogiki umierania. Ethos, 79-80, 21-42.
Fabiś A. (2011). Śmierć w całożyciowym procesie uczenia się. Rocznik Andragogiczny, s. 131-145.
Jankélévitch V. (2005). To co nieuchronne. Rozmowy o śmierci. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kielar-Turska M. (2008). Poznawcza recepcja śmierci u dzieci i wiedza ich rodziców w tym zakresie – rola rodzinnego dyskursu. W: H. Wrona-Polańska (red.), Zdrowie, stres, choroba w wymiarze psychologicznym. Kraków: Impuls.
Kondrat A. (2015). Wybrane pojęcia lęku egzystencjalnego i sposoby jego przezwyciężenia. Studia z Historii Filozofii, 2(6), 113-129.
Kubera K. (2014). Jak rozmawiać z dziećmi o śmierci. Rola bajki w rozumieniu trudnych momentów życia i budowania zasobów radzenia sobie z nimi. W: B. Antoszewska, J. Binnebesel (red.), Porozmawiajmy o śmierci…. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Kübler-Ross E. (1979). Rozmowy o śmierci i umieraniu. Warszawa: PAX.
Makselon J. (2009). Teoretyczne podstawy edukacji tanatologicznej i kształtowania postaw wolontariackich w szkole. W: J. Binnebesel, A. Janowicz, P. Krakowiak (red.), Jak rozmawiać z uczniami o końcu życia i wolontariacie hospicyjnym. Gdańsk: Biblioteka Fundacji Hospicyjnej.
Naumiuk A. (2010). O śmierci w procesie wychowania. W: M. Górecki (red.), Prawda umierania i tajemnica śmierci. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Ogrodowska B. (2008). Polskie tradycje i obyczaje. Warszawa: Sport i Turystyka MUZA SA.
Ogryzko-Wiewiórowska M. (1994). Rodzina i śmierć. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Sklodowskiej.
Opozda D. (2012). Pedagogiczna wielowymiarowość rozwoju osób w rodzinie. W: M. Jeziorański, D. Opozda, A. Rynio (red.), Rodzina przestrzenią rozwoju osoby. Perspektywa pedagogiczna. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Ruman N. (2015). Śmierć i żałoba w doświadczeniu małego dziecka. Ważne rozmowy na trudne tematy w rodzinie. W: E. Ogrodzka-Mazur, U. Szuścik, A. Minczanowska (red.), Przemiany rodziny i jej funkcji, t. 7. Cieszyn-Kraków: Impuls oraz Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego.
Rybka B. (2012). Rola ludzi starszych w kształtowaniu tożsamości współczesnej rodziny. W: J.K. Stępkowska, K.M. Stępkowska (red.), Instytucja rodziny wczoraj i dziś, Perspektywa interdyscyplinarna, t. 2, Społeczeństwo i kultura. Lublin: Politechnika Lubelska.
Slaughter V., Griffiths M. (2007). Death Understanding and Fear of Death in Young Children. W: Clinical Child Psychology and Psychiatry. Zaczerpnięto 22 kwietnia 2019. Strona internetowa: http://journals. sagepub.com/doi/10.1177/1359104507080980
Szewczyk K. (1996). Lęk, nicość i respirator. Wzorce śmierci w nowożytnej cywilizacji Zachodu. W: M. Gałuszka, K. Szewczyk (red.), Umierać bez lęku. Wstęp do bioetyki kulturowej. Warszawa-Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Sztobryn-Bochomulska J. (2015). Baśń jako irrealne miejsce spotkań z sytuacjami granicznymi. W: S. Jaronowska (red.), Człowiek w sytuacji granicznej. Filozoficzne, kulturowe i historyczne wymiary refleksji i jej implikacje pedagogiczne. Radom: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji-Państwowego Instytutu Badawczego.
Sztobryn-Bochomulska J. (2018). Tanatos w literaturze dziecięcej i jego pedagogiczny wymiar. Niepublikowana rozprawa doktorska. Łódź.
Tobota A., Antoszewska B. (2017). Śmierć w świecie dziecka i nastolatka - wpływ rodziców i innych dorosłych. W: B. Antoszewska, S. Przybylski (red.), Człowiek w obliczu kresu życia. Kraków: Impuls.
Vovelle M. (2004). Śmierć w cywilizacji Zachodu. Od roku 1300 po współczesność. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria.
Zamarian A. (2015). Edukacja ku dojrzałej recepcji fenomenu śmierci. Humanistyczny wymiar edukacji tanatologicznej. Studia z Teorii Wychowania, t. VI, 4(13), 69-80.
