Funkcjonowanie biopsychospołeczne adolescentów z chorobą nowotworową i możliwości ich pedagogicznego wsparcia
DOI:
https://doi.org/10.34767/PP.2019.01.08Słowa kluczowe:
pedagogika specjalna, adolescencja, biopsychospołeczne funkcjonowanie, choroba, choroba nowotworowa, wsparcie pedagogiczneAbstrakt
Artykuł ma charakter przeglądowy. Celem artykułu jest ukazanie obrazu funkcjonowania biopsychospołecznego adolescentów z chorobą nowotworową, jak i również wskazanie możliwości ich pedagogicznego wsparcia. W artykule zawarto informacje na temat okresu adolescencji, funkcjonowania biopsychospołecznego adolescentów z chorobą nowotworową, ich sytuacji w systemie edukacji, jak i możliwości ich wspierania w szkole szpitalnej oraz macierzystej. Przytaczane w artykule badania wskazują, że pedagogom brakuje wiedzy na temat możliwości wspierania adolescentów z chorobą nowotworową. W związku z tym konieczne jest włączanie do procesu kształcenia pedagogów, wychowawców i nauczycieli chociażby podstawowych informacji dotyczących funkcjonowania biopsychospołecznego adolescentów z chorobą nowotworową, oraz zmian i trudności pojawiających się na skutek choroby
Bibliografia
A’Bear D. (2014). Supporting the learning of children with chronic illness. The Canadian Journal of Action Research, 15(1), 22-39.
Antoszewska B. (2006). Dziecko z chorobą nowotworową – problemy psychopedagogiczne. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Armstrong F.D. (2006). Cancer an blood disorders in childhood. Biopsychosocial – developmental issues in assesment and treatment. W: R.T. Brown (red.), Comprehensive Handbook od childhodd cancer and sickle cel disease. A biopsychosocial approach. New York.
Asprey A., Nash T. (2006). The importance of awareness and communication for the inclusion of young people with life-limiting and life-threatening conditions in mainstream schools and colleges. British Journal of SpecialEducation, 33(1), 10-18.
Bardziejewska M. (2016). Okres dorastania. Jak rozpoznać potencjał nastolatków?. W: A. Brzezińska (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Bee H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka. Przeł. J. Gilewicz, A. Wojciechowski. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Binnebesel J. (2001). Miejsce oraz rola pedagoga i terapii pedagogicznej na oddziale pediatryczno-onkologicznym. Psychoonkologia, 9, 3-12.
Binnebesel J. (2002). Szkoła – element normalności w oddziale pediatryczno-onkologicznym W: M. Chodkowska (red.), Wielowymarowość integracji w praktyce edukacyjnej. Lublin: Uniwersytet Marii Curie--Skłodowskiej.
Binnebesel J. (2011). The impact of a chronić disease on the psychosocial development of children (based on the example of cancer). Advances in Palliative Medicine, 10(2), 57-64.
Binnebesel J., Krakowiak P. (2012). Co-operation between medical personnel, teachers, medical and social team and family for children and teenagers hospitalised with advanced cancer. Progress in Health Sciences, 2(2), 107-115.
Birch A. (2012). Psychologia rozwojowa w zarysie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Brzezińska A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Capurso M., Dennis J.L. (2007). Key Educational Factors in the education of students with a medical condition. Support for Learnig, 32(2), 158-179.
Clay D.L., Cortina S., Harper D.C. i in. (2004). Schoolteachers’ Experiences With Childhood Chronic Illness. Children’s Health Care, 33(3), 227-239.
Czerwińska-Jasińska M. (2015). Psychologia rozwoju młodzieży w kontekście biegu ludzkiego życia. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
De Walden-Gałuszko K. (2011). Psychoonkologia w praktyce klinicznej. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Decker C.L. (2007). Social suport and adolescent cancer survivors: A review of the literature. Psycho-oncology, 16, 1-11.
Deręgowska J. (2012). Edukacja dzieci i młodzieży z chorobą nowotworową jako czynnik wsparcia. Studia Edukacyjne, 21, 279-298.
Eiser C., Town C. (1987). Teachers’ concerns about chronically sick children: Implications for paediatricians. Developmental Medicine and Child Neurology, 29(1), 56-63.
Erikson E.H. (1968). Identity. Youthhand crisis. New York: W.W. Norton
Harris M. S. (2009). School reintegration for children and adolescents with cancer: The role of school psychologists. Psychology in the Schools, 46(7), 579-592.
Hopkins L., Green J., Henry J. i in. (2014). Staying engaged: the role of teachers and schools in keeping young people with health conditions engaged in education. The Australian Educational Researcher, 41(1), 25-41.
Jarosz M., Sęk H. (1988). Sytuacje trudne oraz ich wpływ na stan psychiczny W: M. Jarosz (red.), Psychologia lekarska. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
Kirkpatrick K.M. (2015). School Issues and Educational Strategies for Survivors of Childhood Cancer W: G.A. Mucci, L.R. Torno (red.), Handbook of Long Term Care of The Childhood Cancer Survivor, Specialty Topics in Pediatric Neuropsychology (p. 347-365). New York: Springer Science+Business Media.
Konieczna I. (2015). Choroba przewlekła jako przeszkoda w osiąganiu niezależności u dzieci. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 10, 181-197.
Kowalczyk J.R. (2011). Epidemiologia nowotworów dziecięcych W: tejże (red.), Wprowadzenie do onkologii i hematologii dziecięcej. Skrypt dla lekarzy specjalizujących się w onkologii i hematologii dziecięcej. Warszawa: Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego
Kubacka-Jasiecka D. (2005). Kryzys emocjonalny i interwencja kryzysowa – spojrzenie z perspektywy zagrożenia Ja i poczucia tożsamości W: D. Kubacka-Jasiecka, T.M. Ostrowski (red.), Psychologiczny wymiar zdrowia, kryzysu i choroby. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
LeHo Project (2015). Panda in my seat instruction card. Innovative practices collection. Zaczerpnięte 21 czerwca 2019.
Maciarz A. (2001). Pedagogika lecznicza i jej przemiany. Wybrane problemy. Warszawa: Żak.
Miller S.M., Schnoll R.A. (2005). Gdy widzieć znaczy czuć – poznawczo-emocjonalne podejście do radzenia sobie ze stresem zdrowotnym W: M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji. Przeł. M. Kacmajor i in. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Moore J. B., Kaffenberger C., Goldberg P. (2009). School re-entry for children with cancer: Perceptions of nurses, school personnel, and parents. Journal of Pediatric Oncology Nursing, 26(2), 86-99.
Mukherjee S., Lightfoot J., Sloper P. (2000). The inclusion of pupils with a chronic health condition in mainstream school: what does it mean for teachers?. Educational Research, 42(1), 59-72.
Notoras E., Keatinge D., Smith J. (2002). Parents’ perspectives of health-care delivery to their chronically ill children during school. International Journal of Nursing Practice, 8, 297-304.
Obuchowska I. (2007). Adolescencja W: B. Harwas-Napierała, J. Trempała, Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Oleszkowicz A., Senejko A. (2012). Dorastanie. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Warszawa: Wydawnicto Naukowe PWN.
Phillips F., Jones L.B. (2014). Understanding the lived experience of Latino adolescent and young adult survivors of childhood cancer. Journal of Cancer Survivorship, 8, 39-48.
Piaget J. (1966). Studia z psychologii dziecka. Przeł. T. Kołakowska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pilecka W. (2011). Choroby nowotworowe. W: tejże (red.), Psychologia zdrowia dzieci i młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rozporządzenie z dnia 9 sierpnia 2017 roku w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz.U. 2017, poz. 1616).
Rozporządzenie z dnia 9 sierpnia 2017 roku w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologicznopedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. 2017, poz. 1591).
Rozporządzenie z dnia 24 sierpnia 2017 roku w sprawie organizacji kształcenia oraz warunków i form realizowania specjalnych działań opiekuńczo-wychowawczych w przedszkolach i szkołach specjalnych, zorganizowanych w podmiotach leczniczych i jednostkach pomocy społecznej (Dz.U. 2017, poz. 1654).
Rylke H. (1993). W zgodzie z sobą i z uczniem. Warszawa: WSiP.
Samardakiewicz M. (2011). Wspomaganie rozwoju dzieci z chorobą nowotworową. W: B. Antoszewska (red.), Dziecko przewlekle chore – problemy medyczne, psychologiczne i pedagogiczne. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne Akapit.
Sokołowska E. (2016). Realizacja zadań rozwojowych w biegu życia a choroba somatyczna. W: L. Zabłocka-Żytka, E. Sokołowska (red.), Pomoc psychologiczna chorym somatycznie. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Difin.
Stawecka A. (2014). Obraz siebie. Projekcja twórcza w wytworach plastycznych dzieci przewlekle chorych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
West A.M., Denzer A.Q., Wildman B.G. i in. (2013). Teacher perception of burden and willingness to accommodate children with chronic health conditions. Advances in School Mental Health Promotion, 6(1), 35-50.
Woolfolk A. (2015). Educational psychology. [b.m.]: Pearson Education.
Yates L., Ferguson P., Bond L. i in. (2010). Keeping connected : identity, social connection and education for young people living with chronic illness. Melbourne: Melbourne Graduate School of Education.
