“May the Polish child`s toys wear the Polish feature” – encouraging the conscious purchasw of “family business” products in the second half of the nineteenth and the early twentieth century
DOI:
https://doi.org/10.34767/PP.2018.01.11Keywords:
history of education, children’s toys, indigenous industry, patriotic toyAbstract
Children’s toys in the second half of the nineteenth and early twentieth century were shaped by social attitudes – patriotic, influenced the economic development of the then emerging native toy industry, and also passed on to children the cultural values of their era. Through appeals, attention was paid to both adults and children, to buy toys produced by native craftsmen, and even boycott the purchase of foreign toys.
References
Bazar krajowy (1911). Straż. Miesięcznik Związku Towarzystw , 9.
Do Polek, według Maryi Czeszy…ny (1911). Straż. Miesięcznik Związku Towarzystw , 1.
Jedna z matek (1890). Czem obdarzać nasze dzieci. Kronika Rodzinna, 23.
Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiedzki W. (red.) (1927). Słownik języka polskiego, z. 44. Warszawa.
Kronika Miesięczna (1902). Biblioteka Warszawska: pismo poświęcone nauce, literaturze, sztukom i sprawom społecznym, 4.
Linde M.S.B. (1814). Słownik języka polskiego, t. VI, U-Z. Warszawa.
M.J.Z. (1879). Słówko o zabawkach. Kronika Rodzinna, 2.
Niwa: dwutygodnik naukowy, literacki i artystyczny (1872), 42.
Odezwa (1909). Orędownik, 273.
Orędownik (1909), 267.
Pachucka R. (1913). Zabawki wyrobu ludowego. Dziecko, 9.
Precz z niemieckiemi zabawkami (1903). Głos Rzeszowski, 50.
Produkcja zabawek w Austryi, a zwłaszcza w Galicyi (1880). Biesiada Literacka, 243.
Przemysł krajowy w Leżajsku (1912). Głos Narodu, 118.
Przewodnik w zdrowym pielęgnowaniu dzieci od przyjścia na świat aż do dojrzenia, skreślony przez przyjaciela dzieci (lekarza) (1869). Lwów.
Rogożewski R. (1913). Jakie zabawki kupować dzieciom. Dziecko: czasopismo poświęcone wychowaniu domowemy i społecznemu, 9.
Rykaczewski E. (1866). Słownik języka polskiego podług Lindego i innych nowszych źródeł, t. II. Berlin-Poznań.
Sęp (1886). Zabawki dziecinne. Biesiada Literacka, 38.
Słownik języka polskiego, obejmujący oprócz zbioru właściwie polskich, znaczną liczbę wyrazów z obcych języków […] do podręcznego użytku (1861), cz. 2, P-Ż. Wilno.
Sprawozdanie z Wystawy Gier i Zabawek w Warszawie (1902). Tygodnik Ilustrowany, 39.
Steblewski W. (1890). Zabawki dla dzieci. Dom Polski. Pismo Beletrystyczne i Naukowe, 23.
Strokowa J. [właśc. Jadwiga z Zubrzyckich Strokowa] (1904). Podarki Gwiazdkowe. Bluszcz. Pismo tygodniowe ilustrowane dla kobiet, 52.
Szczęsna [Józefa Jaxa-Bąkowska] (1899). Zabawki dla dzieci. Bluszcz. Pismo tygodniowe ilustrowane dla kobiet, 50.
Wystawa gier i zabawek (1902). Biblioteka Warszawska: pismo poświęcone nauce, literaturze, sztukom i sprawom społecznym, 4.
Wystawa lalek (1912). Tygodnik Ilustrowany, 49.
Zabawki (1907). Ziarno: pismo tygodniowe ilustrowane, 6.
Żulińska B. (1910). Zabawy i zabawki dziecięce pod względem pedagogicznym i społecznym. Szkoła, 1.
Żulińska B. (2015). Nauka moralności narodowej. Obowiązki Polki. Pogadanki dla dziewcząt. Polska Myśl Pedagogiczna, 1. Zaczerpnięte 28 listopada 2017. f
Bartnicka K. (1973). Wychowanie patriotyczne w szkołach Komisji Edukacji Narodowej. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Bujak J. (1988). Zabawki w Europie. Zarys dziejów – rozwój zainteresowań. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Dormus K. (2006). Problematyka wychowawczo-oświatowa w prasie kobiecej zaboru austriackiego w latach 1826-1918. Warszawa: Wydawnictwa IHN PAN-Wydawnictwo Retro-Art.
Jackowski T.G. (1972). W walce o polskość. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Jakubiak K. (2013). Stan i potrzeby badań nad nauczaniem domowym dzieci polskich od XVIII do początków XX wieku w polskiej historiografii. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 30.
Kabacińska-Łuczak K. (2016). Słów kilka o rozwijaniu sprawności językowych na przykładzie dwóch elementarzów Józefa Chociszewskiego (1837-1914). W: M. Cywińska (red.), Rozwijanie umiejętności językowych i komunikacyjnych dziecka. Wybrane aspekty. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Kabacińska-Łuczak K. (2017). Ewaryst Estkowski (1820-1856) i Józef Chociszewski (1837-1914) twórcami elementarzyków dla dzieci wiejskich. W: E. Głowacka-Sobiech, K. Kabacińska-Łuczak (red.), Wielkopolska i Wielkopolanie w dziejach polskiej edukacji. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Kabacińska-Łuczak K., Nawrot-Borowska M. (2018). Bożonarodzeniowe zabawki dla dzieci. O zwykłych przedmiotach w niezwykłej codzienności. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Kabacińska-Łuczak K., Ratajczak K. (2014). Dynamika przemian od społeczeństwa tradycyjnego do ery nowoczesnej. W: D. Hejwosz-Gromkowska (red.), Rekonstrukcje tożsamości w kulturze natychmiastowości. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Kostrowicka I., Landau Z., Tomaszewski J. (1894). Historia gospodarcza Polski XIX i XX wieku. Warszawa: Książka i Wiedza.
Kowalczyk K. (2006). Księgarstwo warszawskie w drugiej połowie XIX wieku. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy.
Lewińska T. (1995). Kolorowy świat zabawek. Zabawki ludowe w Polsce. Kielce: Muzeum Zabawkarstwa.
Lipiec W. (1988). Częstochowski ośrodek zabawkarski – wstęp do badań. Studia i Materiały, 1. Kielce.
Markiewicz H. (1995). Pozytywizm. W: Bachórz J., Kowalczyk A. (red.), Słownik literatury polskiej XIX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Nawrot-Borowska M. (2012). Edukacja patriotyczna w rodzinach polskich w II połowie XIX i na początku XX wieku w świetle literatury pamiętnikarskiej. W: W. Jamrożek, E. Kula, M. Pękowska (red.), Niepodległość i wychowanie: z doświadczeń II Rzeczypospolitej. Kielce: Wydawnictwo Wszechnicy Świętokrzyskiej.
Nawrot-Borowska M., Kabacińska-Łuczak K. (2018). Co podarować dziecku na Gwiazdkę? Porady pedagogiczne i oferty reklamowe dla kupujących zabawki z II połowy XIX i początku XX wieku. W: B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska. M. Gadocha (red.), Dom codzienność święto. Ceremonie i tradycje rodzinne. Studia historyczno-antropologiczne. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Nowak M. (2012), Kształtowanie postaw patriotycznych i obywatelskich młodego pokolenia w polskiej rodzinie ziemiańskiej w drugiej połowie XIX oraz na początku XX wieku. W: E. Kula, M. Pękowska (red.), Virginibus puerisque, t. 2: Z zagadnień wychowania i opieki nad dzieckiem w XVIII-XX wieku. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Ryś J. (2010). Zabawki militarne w okresie staropolskim. W: D. Żołądź-Strzelczyk, K. Kabacińska (red.), Dawne i współczesne zabawki dziecięce. Poznań: Wydawnictwo Rys.
Strzelec J. (2009). Produkcja zabawek w Polsce w XX wieku. Zabawy i zabawki. Kwartalnik poświęcony zagadnieniom ludyzmu i ludyczności, 1-4.
Wojewoda A. (2018). Piłka czy gramofon? Zabawka edukacyjna na wystawie gier i zabawek na Dynasach w Warszawie w 1902 roku w świetle ówczesnej prasy. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 49.
Zięzio R. (1996). Ośrodki zabawkarstwa w Polsce na tle porównawczym. W: R. Kantor (red.), Bogaci tradycją. Kontynuacja i zmiana w kulturze współczesnej wsi polskiej. Kielce: Wydawnictwo & Studio Reklamy Optima.
Zięzio R. (1997). Norymberskie wizje zabawkarstwa światowego. Zabawy i zabawki. Kwartalnik poświęcony zagadnieniom ludyzmu i ludyczności, 1-2.
Żołądź-Strzelczyk D., Gomułka I., Kabacińska-Łuczak K., Nawrot-Borowska M. (2016). Dzieje zabawek dziecięcych na ziemiach polskich do początku XX wieku. Wrocław: Wydawnictwo Chronicon.
