Small child hygiene in the light of guides in early 20th century
DOI:
https://doi.org/10.34767/PP.2012.01.13Abstract
The aim of this paper is an attempt to reconstruct the recommendations made to parents, especially mothers, minders and nannies of youngest children (up to 3 years old) in the care of their hygiene and health. The basis of its findings is literature of a handbook, on health and hygiene, and education of the child, published on the Polish territory in the early twentieth century. As is clear from its findings, the themes related to the care of health and hygiene of children was relatively frequently addressed in the pages of how-analyzed in all the three annexed territories. Journalists, realizing the importance of the issue a concern for the health of children was which, have often devoted separate chapters or subsections of their works to these issues. It should be emphasized that the content of advice is very rich and diverse. These related issues have proper hygiene of pregnancy, childbirth, the underlying health of the child care and infant care and infant and toddler. It was pointed out how to proceed in the field of child nutrition, clothing, care for the cleanliness of the body, it was suggested as a toddler temper, recommended physical movement and fun on the air, tells you how to decorate the children’s room. In guidance literature about health and child care recommended appropriate actions in almost every small child’s disease.
References
Aries P. (1995). Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina w dawnych czasach. Gdańsk: Wydawnictwo Marabut.
Baytel F. (1910). Higiena i zdrowie. O własnościach leczniczych promieni słonecznych. Warszawa: Gebethner i Wolff.
Biehler M. (1905). Higiena dziecka. Warszawa: Nakład Gebethnera i Wolffa.
Biehler M. (1921). Podręcznik higieny z rycinami w tekście. Wydanie czwarte uzupełnione. Warszawa, Lublin, Łódź, Kraków: Nakład Gebethnera i Wolffa.
Bernhardt R. (1925). Zarys chorób wenerycznych i skórnych wieku dziecięcego dla lekarzy, studentów i matek. Warszawa: Skład Główny Księgarni Gebethnera i Wolffa.
Bilz F. E. (1910). Nowe lecznictwo przyrodne. Książka do nauczania i podręcznik leczenia przyrodnego i ochrony zdrowia. Poznań: Księgarnia i Instytut sztuk Pięknych Spółka Akcyjna.
Choroby nagminne. Jak leczyć i zapobiegać? Wykład popularny (b.r.). Przejrzał Dr med. A. Kube. Warszawa: Nakład Poliglot, sp. z o.o.
Bołdyrew A. (2008). Matka i dziecko rodzinie polskiej. Ewolucja modelu życia rodzinnego w latach 1795-1918. Warszawa: Wydawnictwo Neriton.
Breyer S. (1913). Lekarz domowy. Grudziądz: drukiem i nakładem Wiktora Kulerskiego („Gazeta Grudziądzka”).
Bączkiewicz J. (1906). Jak ochraniać dzieci od chorób zakaźnych. Warszawa: Nakładem i drukiem M. Arcta.
Combe A. (1904). Nerwowość u dzieci. Cztery odczyty. Przełożył i przypisami dopełnił dr H. Nusbaum. Warszawa: Nakład Gebethnera i Wolfa.
Comby J. (1925). Dwieście sześćdziesiąt porad lekarskich w chorobach dziecięcych. Przekład z ostatniego (VIII) francuskiego wydania pod redakcją dr med., J. Rotstadta. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Wiedza”.
Delimata M. (2004). Dziecko w Polsce średniowiecznej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Denning A. (1907), Higiena przemiany materii. Przełożył K. Panek, z 1 tablicą kolorową i 5 rycinami w tekście. Lwów: Nakładem Księgarni Polskiej B. Połonieckiego.
Domowa pomoc, czyli książka dla dobra chorej ludzkości (b.r.). Hanower: Nakładca: L. Schmidt.
Dziecko w rodzinie i społeczeństwie (2002). T. I. J. Jundziłł, D. Żołądź-Strzelczyk (red.) Starożytność – średniowiecze. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Pedagogicznej.
Dziecko w rodzinie i społeczeństwie (2002). T. II. K. Jakubiak, W. Jamrożek (red.) Dzieje najnowsze. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Pedagogicznej.
Ernst E. (1907). Obowiązek rodzicielski. Przyczynek do kwestii wychowania młodzieży w czystości obyczajów. Z trzeciego wydania z niemieckiego za zezwoleniem autorki tłumaczyła S. K. Poznań: Nakładem i czcionkami Drukarni i Księgarni św. Wojciecha.
Fischer I., Fisek E. (1915). Skarbiec zdrowia i życia. Zasady higieny oparte na nowoczesnej wiedzy. Z rycinami, tablicami, wykresami. Lwów: Wydawnictwo Książek Pożytecznych.
Fischer-Dueckelmann A. (1908). Kobieta lekarką domową: podręcznik lekarski do pielęgnowania zdrowia i lecznictwa w rodzinie, ze szczególnym uwzględnieniem chorób kobiecych i dziecięcych, położnictwa i pielęgnowania dzieci, na pol. przeł. za zezw. aut. Teresa Jaroszewska z współudz. A. Czarnowskiego. Mikołów-Warszawa.
Gross A. (1909). Rady i wskazówki, jak ustrzec się od chorób płucnych. Szkic popularny. Warszawa: Nakładem „Ziarna”.
Handelsman B. (1920). Zasady pielęgnowania chorych dla użytku pielęgniarek. Cześć I- Krótki zarys anatomii, fizjologii i higieny. Część II- pielęgnowanie chorych. Łódź: Księgarnia Ludwika Fiszera, Warszawa: E. Wende i s-ka.
Harasowski A. (1900). Lekarz domowy. Racjonalny poradnik lekarski dla zdrowych i chorych. Lwów 1900: Nakładem Stanisława Kohlera.
Hojnacki W. (1925). Higiena kobiety i kosmetyka. Wydanie czwarte przerobione. Lwów i Warszawa: Nakładem Księgarni Polskiej B. Połonieckiego.
Jaroszyński T. (1921). Higiena wychowawcza. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta.
Jeager H. i Jeager A. (1907). Higiena ubrania. Przełożyła K. Hojnacka, z 91 rycinami i 15 tablicami. Lwów: Nakładałem Księgarni Polskiej B. Połonieckiego.
Korybut-Daszkiewicz B. (1907). Pielęgnowanie chorego dziecka. Warszawa: nakładem i drukiem M. Arcta.
Kuhner A. (1922). Tajemnica życia powstającego z punktu widzenia lekarskiego i społecznego. Objaśnienie życia płciowego i małżeńskiego. Z uzupełnieniami J. Springer. 90 rycin i tablic kolorowych. Wydanie trzecie uzupełnione. Poznań: Towarzystwo Wydawnicze Epoka sp. z o.o.
Krzyżanowski E. (1901). Leki domowe zastosowane w chorobach ludzkich. Drugie przejrzane i uzupełnione wydanie. Warszawa: Skład Główny u Gebethner i Wolffa.
Lagrange F. (1910). Higiena ruchu dzieci i młodzieży. Z oryginału streściła W. N. Warszawa: Nakładem i drukiem M. Arcta.
Lange F i Trumpp J. (1907). Zniekształcenia ciała. Przełożył dr S. Ruff, prymaryusz szpitala, z 1126 rycinami, W: Księga zdrowia, czyli nauka pielęgnowania zdrowia. Przekład polski pod red. W. Hojnackiego. Tom IV. Lwów: Nakład i własność Księgarni Polskiej B. Połonieckego.
Lotzky H. (1914). Poznaj duszę dziecka twego. Tłumaczyła P. Fr. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta.
Mason Ch. M. (1908). Wychowanie domowe. Wychowanie dzieci do lat dziewięciu, tłumaczenie z angielskiego. Warszawa: Skład Gł. Księgarni E. Wende i sp.
Matka i Dziecko. Wychowanie fizyczne i molarne dzieci do lat 7 (w okresie przedszkolnym) z J. v Wedella przełożyła St. S. (1902). Warszawa: Gebethner i Wolf.
Moszczeńska I. (1903). Dla rodziców. Rady i wskazówki przy wychowaniu dzieci. Warszawa: Nakładem i drukiem M. Arcta.
Moszczeńska I. (1904). Dobre i złe wychowanie dzieci w przykładach. Warszawa: Nakładem i drukiem M. Arcta.
Muller J. P. (po 1904). Mój system dla dzieci. Przekład autoryzowany z 73 ilustracjami w tekście. Warszawa: Trzaska, Evert i Michalski, Krakowskie Przedmieście 13.
Niedzielski K. (1905). Uwagi i rady lekarza przydatne w życiu codziennym. Warszawa: Drukiem i nakładem M. Arcta.
Orth J.(1907). Cel i zadanie pielęgnowania zdrowia. Przełożył prof. W. Schreiber. Lwów: Nakładem Księgarni Polskiej B. Połonieckiego.
Pachocka A. (2009). Dzieciństwo we dworze szlacheckim w I połowie XIX wieku. Kraków: Wydawnictwo Avalon.
Pettenkofer M. (1900), Powietrze i zdrowie. Wykłady popularne. W przekładzie M. Stępkowskiego, z przedmową J. Ochorowicza. Warszawa: Drukarnia A. T. Jezierskiego, Nowy Świat 47.
Plater-Zyberkówna C. (1918). Na progu małżeństwa. Warszawa: Gebethner i Wolf. Polak J. (1907). Jak polepszyć zdrowie powszechne. Warszawa: Skład Główny Księgarni Polskiej, Warecka 14.
Puławski A. (1916). Pogadanka o tyfusie plamistym i niektórych innych chorobach (tyfus brzuszny, tyfus powrotny, dyzenteria, cholera, ospa, gruźlica, świerzb i puchlina głodowa). Warszawa: Skład Główny Księgarni Polskiej, Warecka 14.
Przyjaciel zdrowia (1914). Jak pielęgnować dzieci zdrowe i jak leczyć chore podług Ks. S. Kneippa. Wydanie drugie, przejrzane i dopełnione. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta.
Riedel H. (1907). Woda jako czynnik pielęgnujący zdrowie. Przełożył dr W. Schroeiber, z 28 rycinami. Lwów: nakładem Księgarni Polskiej B. Połonieckiego.
dr Rubner M. (1907). Środki spożywcze i nauka żywienia. Przełożył K. Panek. Lwów: nakład Księgarni Polskiej B. Połonieckiego.
Schaeffer (1907). Okres macierzyństwa. Przełożył dr W. Hojnacki, W: Księga zdrowia, czyli nauka pielęgnowania zdrowia. Przekład polski pod red. Dra W. Hojnackiego IV. Lwów: Nakład i własność Księgarni Polskiej B. Połonieckego.
Schreber M. (1909). Gimnastyka lecznicza pokojowa, czyli zasady leczniczych ćwiczeń gimnastycznych bez przyrządów i pomocy wykonywanych dla każdego wieku. Z niemieckiego przetłumaczył R. Radziwiłłowicz, z 45 drzeworytami w tekście, wydanie 3 przejrzane i uzupełnione. Warszawa: nakład Gebethnera i Wolfa. Kraków: G. Gebethner i spółka.
Sonderegger L. (1902). Podstawy ochrony zdrowia. W przekładzie i z przedmową E. Biernackiego. Warszawa: Drukarnia A. T. Jezierskiego, Nowy Świat 47.Springer J. (b.r., po 1900). Lekarka domowa. Złota księga kobieca ku oświeceniu i pouczaniu dla zdrowych i chorych o najważniejszych kwestiach nauki zdrowia i lecznictwa. Wieleń (Poznań): Księgarnia Wydawnicza Polska.
Stella-Sawicki J. (1903). Rady dla młodych mężatek. Warszawa: Nakład Gebethnera i Wolffa.
Śmiarowska J. (1924). Higiena kobiety we wszystkich okresach jej życia ze specjalnym uwzględnieniem higieny macierzyństwa i niemowlęctwa. Lwów: Nakładem Księgarni Nauczycielskiej sp. z o.o. we Lwowie, Batorego 12 w Warszawie, Sienkiewicza 5, w Poznaniu, Ratajczaka 33.
Śmiarowska J. (1925). Higiena kobiety we wszystkich okresach jej życia, wydanie II poprawione i uzupełnione. Lwów: Nakładem Księgarni Nauczycielskiej sp. z o.o. we Lwowie, Batorego 12 w Warszawie, Sienkiewicza 5, w Poznaniu, Ratajczaka 33.
Taussig Z. (1901). Dziecko do lat dwóch. Rady i wskazówki dla matek przy odżywianiu i pielęgnowaniu dzieci tudzież zapobiegnie ich chorobom. Przekład dra J. L., Warszawa: Jan Fiszer, Nowy Świat 9.
Truby King F. (1922). Odżywanie i pielęgnowanie dziecka. „Ogniwo”.
Trumpp J. (1907). Wiek dziecięcy. Przełożył dr W. Hojnacki, W: Księga zdrowia, czyli nauka pielęgnowania zdrowia. Przekład polski pod red. Dra W. Hojnackiego. T. IV. Lwów: Nakład i własność Księgarni Polskiej B. Połonieckego.
Urban S. (1902). Szanujmy zdrowie! Główne zasady higieny przystępnie zebrane. Warszawa: Nakładem „Ziarna”.
Wernic L. (1909). Zasady anatomii, fizjologii i higieny. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta.
Wychowanie dziecka według B. H. Gausserona (1902). Opracował H. Michałowski. Cz. I. Warszawa: Nakładem „Ziarna”.
Zasady higieny. Wskazówki popularne pielęgnowania zdrowia (1902). Z oryginału wydanego przez Berliński Urząd Zdrowia wolny przekład dra I. Świętochowskiego. Warszawa: Nakład Gebethnera i Wolfa.
Żołądź-Strzelczyk D. (2002), Dziecko w dawnej Polsce. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
