Dystopia or an Ontology of Bad-Being
DOI:
https://doi.org/10.34767/PP.2010.01.03Abstract
The subject of the article is the phenomenon of dystopia which – as an antonymic utopian concept – may be a source of inspiration for education, a kind of a radical way of thinking about society, man and upbringing, and as its skeptical alter ego, that anticipates the effects of the projects of the Universal Happiness, dystopia can be a source of pedagogical pragmatism and moderation of pedagogical “will to power”. In the paper, the author analyses as follows: etymology of the term dystopia, selected definitions of the concept of dystopia, distinctive features that distinguish it from the anti-utopia or black utopia; he also reviews the most representative for the genre literary works and feature movies – from antiquity to the present day – and that way extracts intrinsic properties of dystopia which make up its differentia specifica.
References
Arystofanes (2005). Komedie. Przeł. J. Ławińska-Tyszkowska. Wstęp J. Łanowski. Wrocław: Ossolineum, DeAgostini.
Atwood M. (1992). Opowieść podręcznej. Tłum. Z. Uhrynowska-Hanasz. Warszawa: PIW.
Bereś S. (1987). Rozmowy ze Stanisławem Lemem. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Blackburn S. (1998). Oksfordzki słownik filozoficzny. J. Woleński (red.). Tłum. M. Szczubiałka. Warszawa: Książka i Wiedza.
Blaim A. (1997). Aesthetic Objects and Blueprints: English Utopias of the Enlightenment. Lublin: Maria Curie-Skłodowska University Press.
Börner K. H. (1984). Auf der Suche nach der irdischen Paradies. Zur Ikonographie der geographischen Utopie. Frankfurt am Main: Wörner Verlag.
Bradbury R. (1960). 451 stopni Fahrenheita. Tłum. A. Kaska. Warszawa: Czytelnik.
Burgess A. (1972). A Clockwork Orange. London: Penguin Books.
Burgess A. (2004). Mechaniczna pomarańcza. Tłum. R. Stiller. Kraków: vis-a-vis/ Etiuda.
Chlada M. (2004). Der Wille zur Utopie. Aschaffenburg: Alibri Verlag.
Donawerth J. (2003). Genre Blending and the Critical Dystopia. W: R. Baccolini, T. Moylan (red.) Dark Horizons: Science Fiction and the Dystopian Imagination. New York: Routledge.
Easterbrook G. (2005). Explaining of 15 Years of Diminishing Violence. The End of War? New Republic online.
Frank A. (1993). The Diary of a Young Girl. New York-Toronto-Sydney-Auckland: Bantam Books.
Gard R. M., du (1957). Rodzina Thibault. T. VII. Tłum. H. Gądkowa, P. Laskowski, K. Pruszyński, E. Fiszer. Warszawa: Czytelnik.
Huxley A. (2004). Brave New Word. Wstęp D. Bradshaw, London: Vintage Classics.
Huxley A. (1988). Nowy wspaniały świat. Tłum. i posłowie B. Baran. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Kołakowski L. (2000). Śmierć utopii na nowo rozważona. W: L. Kołakowski, Moje słuszne poglądy na wszystko. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Kotłowski K. (1976). Aksjologiczne podstawy teorii wychowania moralnego. Wrocław: Ossolineum.
Kwieciński Z. (1990). O edukację i pedagogikę radykalnie humanistyczną. W: B. Suchodolski (red.) Alternatywna pedagogika humanistyczna. Wrocław: Ossolineum.
Lem S. (1961). Powrót z gwiazd. Warszawa: Czytelnik.
Lem S. (1985). Doskonała próżnia. Wielkość urojona. Kraków-Wrocław: Wydawnictwo Literackie.
Mead M. (1983). Toward More Vivid Utopias. W: G. Kateb (red.) Utopia and Its Enemies. Glencoe, Ill.: TheFree Press.
Morson G. S. (1981). The Boundaries of Genre Dostoyevsky’s Diary of a Writer and the Traditions of Literary Utopia. Austin: Univeristy of Texas Press.
Orwell G. (1990). Nineteen Eighty-Four. Wstęp: P. Davisom. London: Penguin Books.
Orwell G. (1988). Rok 1984. Tłum. T. Mirkowicz. Warszawa: PIW.
Oxford English Dictionary (1989). wyd. II. Oxford University Press.
Rabelais F. (2003). Gargantua i Pantagruel. Tłum. T. Boy-Żeleński. Kraków: Zielona Sowa.
Rand A. (2001). Hymn. Tłum. S. Bijak. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Sargent L. T. (1994). The Three Faces of Utopianism Revisited. Utopian Studies, 5.
Sargent L. T. (2004). Utopianism and National Identity. W: B. Goodwin (red.) The Philosophy of Utopia. London-New York: Wyd. Routledge.
Shelly M. (1989). Frankenstein. Tłum. H. Goldmann. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Słownik terminów literackich (1989). J. Sławiński (red.). Wrocław-Warszawa: Ossolineum.
Swift J. (1958). Podróże Guliwera. Przeł. W. J. Dobrowolski. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Szacki J. (2000). Spotkania z utopią. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Wells H. G. (1904). Wizje przyszłości. Tłum. J. Kleczyński. Warszawa.
Wells H. G. (1938). Wehikuł czasu. Opowieść fantastyczna. Tłum. F. Werminski, Warszawa.
Wells H. G. (2005). The War of the Worlds. London: Penguin Books.
Well H. G. (1974). Wojna światów. Tłum. H. Józefowicz. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Wells H. G. (1923). Men like Gods: London: Cassell.
Well H. G. (2002). Ludzie jak bogowie. Przeł. J. Sujkowska. Kraków: Zielona Sowa.
Wheen F. (2005). Introduction. W: H. G. Wells, A Modern Utopia. London: Penguin Classics.
Wilde O. (2001). The Soul of Man Under Socialism and Selected Critical Prose, London: Penguin Classics.
Willke H. (2002). Dystopia. Studien zur Krisis des Wissens in der modernen Gesellschaft. Frankfurt/Main: Suhrkamp Verlag.
Witkiewicz S. I. (2010). Pożegnanie jesieni. Warszawa: Wydawnictwo Prószyński i S-ka.
Wojdowski B. (2005). Chleb rzucany umarłym. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Zamjatin J. (1989). My. Tłum. A. Pomorski. Warszawa: Wydawnictwo Alfa.
Żuławski J. (1903). Na srebrnym globie. Rękopis z Księżyca. Lwów: Towarzystwo Wydawnicze S. Sadowski.
