Style radzenia sobie ze stresem młodzieży uzdolnionej artystycznie w środowisku szkolnym
DOI:
https://doi.org/10.34767/PP.2020.01.14Słowa kluczowe:
psychopedagogika, style radzenia sobie ze stresem, środowisko szkolne, uzdolnienia muzyczne, uzdolnienia plastyczne, edukacjaAbstrakt
Artykuł koncentruje się na problematyce funkcjonowania w środowisku szkolnym młodzieży uzdolnionej artystycznie. Kształcenie w szkołach artystycznych jest odmienne niż w szkołach ogólnokształcących. Uczniowie uzdolnieni mogą odczuwać stres, którego przyczyny związane są między innymi z przemęczeniem, występami przed publicznością, egzaminami czy brakiem wsparcia ze strony nauczycieli lub osób najbliższych (Gluska, 2010; Kumik, 2012). Dlatego też celem podjętych badań było określenie stylów radzenia sobie ze stresem w środowisku szkolnym badanej młodzieży oraz dokonanie analiz porównawczych w tym zakresie pomiędzy młodzieżą uzdolnioną muzycznie i plastycznie oraz niesprofilowaną (uczęszczającą do szkół ogólnokształcących). W badaniach posłużono się Kwestionariuszem radzenia sobie w sytuacjach stresowych (CISS).
Bibliografia
Chruszczewski M.H. (2009). Profile uzdolnień. Intelektualne i osobowościowe składniki uzdolnień plastycznych i muzycznych. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Csikszetmihalyi M., Robinson R.E. (1986). Culture, time and the development of talent. In: R.J. Sternberg, J.E. Davidson (eds.), Conceptions of Giftedness (pp. 325–340). New York: Cambridge University Press.
Dąbrowski K. (1965). Psychonerwice u młodzieży wybitnie uzdolnionej. Zdrowie Psychiczne, 1, 24–35.
Dąbrowski K. (1975). Osobowość i jej kształtowanie przez dezintegrację pozytywną. Warszawa: Polskie Towarzystwo Higienistów Przemysłowych.
Dąbrowski K. (1979). Zdrowie psychiczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ekiert-Grabowska D. (1994). Syndrom nieadekwatnych osiągnięć szkolnych –stare czy nowe zjawisko?. Życie Szkoły, 3, 131–136.
Endler N.S., Parker J.D.A. (1990a). Coping Inventory for Stressful Situations (CISS): Manual. Toronto: Multi-Health Systems, Inc.
Endler N.S., Parker J.D.A. (1990b). Multidimensional assessment of coping: A critical evaluation. Journal of Personality and Social Psychology, 58(5), 844–854.
Endler N.S., Parker J.D.A. (1994). Assessment of multidimensional coping: Task, emotion and avoidance strategies. Psychological Assessment, 6, 50–60.
Folkman S., Lazarus R.S. (1985). If it changes it must be a process: Study of emotion and coping during three stages of a college examination. Journal of Personality and Social Psychology, 48, 150–170.
Gardner H. (1983). Frames of Mind. The Theory of Multiple Intelligences. New York: Basic Books, Inc. Publishers.
Gardner H. (2002). Inteligencje wielorakie. Teoria w praktyce. Transl. A. Jankowski. Poznań: Media Rodzina.
Giza T. (2006). Socjopedagogiczne uwarunkowania procesów identyfikowania oraz rozwoju uczniów w szkole. Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej.
Gluska A.A. (2010). Charakterystyka pomocy psychologicznej w świetle trudności doświadczanych przez uczniów szkół muzycznych. In: M. Manturzewska, B. Kamińska, A.A. Gluska (eds.), Poradnictwo psychologiczne w polskich szkołach muzycznych (pp. 65–73). Warszawa–Bydgoszcz: Centrum Edukacji Artystycznej, Państwowy Zespół Szkół Muzycznych im. A. Rubinsteina.
Heszen I., Sęk H. (2008). Zdrowie i stres. In: J. Strelau, D. Doliński (eds.), Psychologia. Podręcznik akademicki (pp. 681–734). Vol. 2. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Hinton J.W., Burton R.F. (1997). A psychophysiological model of psystress causation and response applied to the work place. Journal of Psychophysiology, 11, 200–217.
Hobfoll S.E. (1989). Conservation of resources. A new attempt at conceptualizing stress. American Psychologist, 44(3), 513–524.
Hornowski B. (1986). Rozwój inteligencji i uzdolnień specjalnych. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Janis I.L. (1958). Psychological Stress: Psychoanalytic and Behavioral Studies of Surgical Patients. New York: Wiley.
Kamińska B.(1997). Kompetencje wokalne dzieci i młodzieży – ich poziom, rozwój i uwarunkowania. Warszawa: Akademia Muzyczna im. Fryderyka Chopina. Kaplan H.B. (1996). Perspectives on psychosocial stress. In: idem (ed.), Psychosocial Stress. London: Academic Press.
Kumik E. (2012). Postrzeganie środowiska szkolnego przez absolwentów szkół muzycznych. In: A. Michalski (ed.), Tożsamość pedagogiki muzyki (pp. 242–250). Gdańsk: Wydawnictwo Athenae.
Kuśpit M. (2018). Podmiotowe uwarunkowania radzenia sobie ze stresem w środowisku szkolnym młodzieży uzdolnionej artystycznie. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kuśpit M. (2013). Społeczno-emocjonalne aspekty funkcjonowania uczniów uzdolnionych plastycznie. In: eadem (ed.), Barwy twórczości (pp. 317–339). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kuśpit M. (2015). Osobowość a style radzenia sobie ze stresem przez młodzież zdolną i uzdolnioną plastycznie. In: M. Kuśpit, A. Tychmanowicz, J. Zdybel (eds.), Twórczość. Kreatywność. Innowacyjność (pp. 135–146), Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kuśpit M., Wojtanowska-Janusz B. (2016). Trema a style radzenia sobie ze stresem uczniów szkół muzycznych. Studia Pedagogiczne. Problemy Edukacyjne, Społeczne i Artystyczne, 27, 181–206.
Lasocińska K. (2012). Dylematy życia codziennego osób uzdolnionych artystycznie. In: W. Limont, J. Cieślikowska, D. Jastrzębska (eds.), Zdolni w szkole, czyli o zagrożeniach i możliwościach rozwojowych uczniów zdolnych. Poradnik dla nauczycieli i wychowawców (pp. 138–144). Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Lazarus R.S., Folkman S. (1984). Stress Appraisal and Coping. New York: Springer.
Ledzińska M. (2010). Wiedza na temat uczniów zdolnych i jej edukacyjne konsekwencje. In: A.E. Sękowski, W. Klinkosz (eds.), Zdolności człowieka w ujęciu współczesnej psychologii (pp. 63–79). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Limont W. (1992a). A hypothetical model of the structures of visual art abilities. European Journal of High Ability, 3(1), 28–36.
Limont W. (1992b). Modele zdolności. Kultura i Edukacja, 2, 109–121.
Limont W. (1994). Synektyka a zdolności twórcze. Eksperymentalne badania stymulowania rozwoju zdolności twórczych z wykorzystaniem aktywności plastycznej. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Limont W. (2005). Uczeń zdolny. Jak go rozpoznać i jak z nim pracować. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Łaszczyk J., Jabłonowska M. (eds.). (2011). Wokół problematyki zdolności. Vol. 1. Warszawa: Universitas Rediviva.
Łosiak W. (2008). Psychologia stresu. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Manturzewska M. (1969). Psychologiczne warunki osiągnięć pianistycznych. Wrocław: Ossolineum.
Manturzewska M. (1974). Psychologiczne wyznaczniki powodzenia w studiach muzycznych. Warszawa: Centralny Ośrodek Pedagogiczny Szkolnictwa Artystycznego.
Manturzewska M. (1980a). Rola cech osobowości w działalności muzycznej. In: W. Jankowski (ed.), Podstawy kształcenia muzycznego (pp. 6–20). Vol. 2. Warszawa: Centralny Ośrodek Pedagogiczny Szkolnictwa Artystycznego.
Manturzewska M. (1980b). Talent muzyczny w świetle badań naukowych. In: W. Jankowski (ed.), Podstawy kształcenia muzycznego. Vol. 2. Warszawa: Centralny Ośrodek Pedagogiczny Szkolnictwa Artystycznego.
Manturzewska M. (1981a). Teoretyczne podstawy psychodiagnostyki muzycznej. Zagadnienia Wychowawcze a Zdrowie Psychiczne, 3–6, 18–24.
Manturzewska M. (1981b). Uzdolnienie muzyczne. In: Mała Encyklopedia Muzyki (pp. 1026–1029). Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Matczak A. (1982). Style poznawcze. Rola indywidualnych preferencji. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Mróz B., Chudzicka-Czupała A., Kuśpit M. (2017). Kompetencje osobowościowe i twórcze. Psychologiczne uwarunkowania kreatywności pracowników. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Nęcka E. (2003). Inteligencja: geneza, struktura, funkcje. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Nogaj A.A., Ossowski R. (2017). Cechy osobowości uczniów szkół muzycznych a poziom otrzymywanego wsparcia społecznego. Polskie Forum Psychologiczne, 22(1), 71–89.
Nosal Cz. (1990). Psychologiczne modele umysłu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ogińska-Bulik N., Juczyński Z. (2008). Osobowość. Stres a zdrowie. Warszawa: Wydawnictwo Difin SA.
Okoń W. (2003). Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Olejniczak E. (2013). Psychologiczne uwarunkowania rozwoju zdolności plastycznych u dzieci i młodzieży. Zeszyty Psychologiczno-Pedagogiczne Centrum Edukacji Artystycznej, 1, 41–44.
Papageorgi I., Hallam S., Welch G.F. (2007). A conceptual framework for understanding musical performance anxiety. Research Studies in Music Education, 28, 83–107.
Popek R. (1977). Próby wykrywania uzdolnień plastycznych u młodzieży szkół średnich. In: Z. Ratajczak (red.), Psychologia w służbie człowieka w społeczeństwie socjalistycznym. Materiały XXIII Zjazdu Naukowego PTP. Katowice: Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
