Wolność nie tylko dla ludzi. Polskie środowiska anarchistyczne i lewicowe w walce o prawa zwierząt

Abstrakt

Anarchizm, stanowiąc zespół doktryn, myśli i filozofii, mimo pewnych różnic światopoglądowych oraz zmian społecznych, kulturalnych i ekonomicznych wynikających z następujących po sobie okresów historycznych, do dzisiaj skupia się na walce z niesprawiedliwościami społecznymi mającymi rodzić się z kapitalizmu oraz hierarchicznych struktur społecznych. Jednakże współczesne szkoły anarchizmu w swojej teorii oraz praktyce zaczęły działania na innych polach, wychodząc poza problemy społeczne, skupiając się m.in. na walce z degradacją środowiska naturalnego, krytyce konsumpcjonizmu, działalności artystycznej, mającej propagować określone idee. Dostrzeżenie innych problemów przez współczesnych anarchistów w otaczającej ich rzeczywistości, doprowadziło do powstania nowych nurtów anarchizmu, takich jak zielony anarchizm czy anarchizm querrowy. Anarchizmy związane z postawami proekologicznymi i antytechnologicznymi zaczęły zyskiwać coraz większą popularność na przełomie XX i XXI w. Znaczna część zwolenników zielonego anarchizmu zaczęła interesować się problemami związanymi z miejscem zwierząt w kapitalizmie, ich wykorzystywaniem, a także brakiem ochrony prawnej przedstawicieli świata fauny. Także polskie środowiska anarchistyczne, które kształtowały się w latach 80. i 90. XX w., były świadome tego, iż ich obowiązkiem jest walka na rzecz poprawy warunków życia zwierząt. Natomiast w bardziej radykalnej formie walka o prawa zwierząt miała oznaczać ich pełne wyzwolenie (niszczenie ferm, propagowanie weganizmu, sprzeciw wobec przetrzymywania zwierząt w parkach zoologicznych). Celem artykułu jest zaprezentowanie stosunku do zwierząt i ich praw, autonomii wraz z metodami podejmowanymi na rzecz poprawy ich warunków przez polskich anarchistów oraz reprezentantów różnych środowisk lewicowych (zbliżonych światopoglądem do anarchizmu, ustosunkowujących się np. w swoich organach prasowych do myśli anarchistycznej) działających w latach 1980–2020