Posłowie debiutanci w Sejmie VII, VIII i IX kadencji. Przyczynek do analizy zjawiska wymiany partyjnych elit
DOI:
https://doi.org/10.34767/SIIP.2020.19.04Słowa kluczowe:
partia polityczna, posłowie debiutanci, parlament, Sejm, wybory, partia w parlamencieAbstrakt
Parlamentarna reprezentacja partii politycznych współcześnie staje się istotnym obszarem działalności każdego ugrupowania. Posłowie, zgodnie ze standardami statutów partyjnych stają się elementem elity partyjnej, piastując oficjalne funkcje w organach kolegialnych. Zmiany personalne w parlamencie oznaczają zatem zmiany w partyjnej elicie. W tym kontekście celem artykułu jest określenie skali zjawiska debiutujących posłów w latach 2011, 2015, 2019. Problemem badawczym sformułowanym przez autora jest pytanie o skalę zjawiska posłów debiutantów oraz o jego konsekwencje dla struktury demograficznej polskiego Sejmu, jak i poszczególnych partyjnych reprezentacji w parlamencie ujmowanych jako partyjne elity. Pytania szczegółowe dotyczą natomiast znaczenia parlamentarnej reprezentacji we współczesnych ugrupowaniach politycznych oraz określenia czy skala zjawiska w 2015 r. była znacząco różna od wyników elekcji z 2011 i 2019 r.? Przyjęte hipotezy zakładają, że: znaczenie reprezentacji parlamentarnej we współczesnych partiach na poziomie formalnym, jak i w ramach politycznej praktyki, stale rośnie, a co za tym idzie można o posłach mówić jako o partyjnej elicie. Druga hipoteza zakłada z kolei, że zjawisko posłów debiutantów ilościowo wyróżniało się po wyborach w 2015 r., niemniej jednak radykalnie nie zmieniało struktury demograficznej parlamentu w odniesieniu do dwóch pozostałych analizowanych kadencji. Okres podjętej analizy dotyczy stanu osobowego parlamentu wygenerowanego w wyniku trzech elekcji parlamentarnych w latach 2011, 2015, oraz 2019, co pozwoliło wychwycić ewentualną tendencję zjawiska.
Bibliografia
Annusewicz, O. (2016). Ramowanie „dobrej zmiany”. Ramy językowe kampanii wyborczej Prawa i Sprawiedliwości na Twitterze w 2015 roku. e-Politikon, XVII, s. 75–96.
Bichta, T. (2010). Struktura organizacyjna partii politycznych w Polsce po 1989 roku. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Borowiec, P., Kosowska-Gąstoł, B. & Sobolewska-Myślik, K. (2010). Struktury organizacyjne polskich partii politycznych, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Brodzińska-Mirowska, B., & Wincławska, M. (2016). Niewykorzystane szanse. Polskie partie polityczne w działaniu. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Czernek, P. (2018). Inkumbenci w Sejmie, czyli przyczynek do charakterystyki posła z długoletnim stażem parlamentarnym. e-Politicon, XXVIII, s. 63–91.
Dutkiewicz, G. (2012). O pojęciu i istocie zjawiska elit. Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych, 3, s. 175–184.
Flis, J. (2014). Złudzenia wyboru. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Grajewski, K. (2017). Status partii politycznych wewnątrz parlamentu. W: A. Gajda, K. Grajewski, P. Uziębło. A. Rytel-Warzocha, M.M. Wiszowaty, Partie polityczne. Wybrane zagadnienia (59–94). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytet Gdańskiego.
Herbut, R. (2002). Teoria i praktyka funkcjonowania partii politycznych. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Kamiński, M.A. (2015). Status prawny klubów i kół parlamentarnych w Sejmie RP. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Kasprowicz, D., Marcinkiewicz, K. & Marzęcki, R. (2015). Kapitał wyborczy w polskiej polityce. Analiza ilościowa wyników wyborczych inkumbentów w wyborach parlamentarnych 2005–2011. Studia Politologiczne, 37, s. 271–292.
Katz R. & Mair, P. (2016). Zmieniające się modele partii politycznych i demokracji partyjnej. Powstanie partii kartelowej. W: W. Gagatek & K. Walceka (red.), Oblicza demokracji. Partie i systemy partyjne w ujęciu Petera Maira (249–284). Kraków-Warszawa: Ośrodek Myśli Politycznej.
Lewandowski, A. (2017). Antysystemowość ruchu Kukiz’15 w okresie kampanii wyborczej 2015 roku. W: K. Walecka & K. Wojtas (red.), Nowe partie i ruchy polityczne. Praktyka i idee współczesnych demokracji (179–199). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Lewandowski, A. (2018). Centralne struktury organizacyjne Platformy Obywatelskiej oraz Prawa i Sprawiedliwości. W: K. Kamińska-Korolczuk, M. Mielewczyk & R. Ożarowski (red.), Meandry współczesnego systemu partyjnego w Polsce (105–127). Gdańsk: Wydawnictwo Athenae Gedanenses.
Lewandowski, A., & Polakowski, M. (2018). Elites vs the people: populism in the political thought of Law and Justice. Annales UMCS. Sectio K. Politologia, 25(2), s.145–163. DOI http://dx.doi.org/10.17951/k.2018.25.2.145–163.
Marciniak, E. & Godlewski, T. (2016). Jakościowy portret „elektoratu zmiany” w wyborach parlamentarnych 2015 roku. Podobieństwa i różnice. e-Politikon, XVII, s. 44–74.
Marmola, M. (2014). Nowe partie w systemie partyjnym – specyfika Polski. Polityka i Społeczeństwo, 3(12), s. 83–92.
Marmola, M. (2017). Nowe partie polityczne w Polsce, Czechach i na Słowacji z perspektywy geografii wyborczej. Political Preferences, 17, 57–72. DOI: 10.6084/m9.figshare.5708320
Marmola, M. (2019). New Parties in the Party Systems of Central and Eastern European Countries: the Factors of Electoral Success. Athenaeum. Polish Political Science Studies, 63(3), s. 50–65. DOI: 10.15804/athena.2019.63.04.
Matyja, R. (2013). Rywalizacja polityczna w Polsce. Kraków–Rzeszów: Ośrodek Myśli Politycznej.
Nocoń, J. (2004). Elity polityczne. Studium interpretacji funkcjonalnej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Potulski, J. (2008). Socjologia polityki. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Raciborski, J. (2006). Wprowadzenie. Elity rządowe jako przedmiot badań. W: J. Raciborski (red.), Elity rządowe III RP 1997–2004. Portret socjologiczny (9–26). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. (2020). Pobrano z lokalizacji www.sejm.gov.pl.
Sobolewska-Myślik, K. (2010). Partie i systemy partyjne na świecie. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Stefaniuk M. (2001). Teoria elit Vilfreda Pareta. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
Stefaniuk, M. (2019). Ocena elit politycznych w wystąpieniach w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej VIII kadencji. Annales UMCS. Sectio G, LXVI(1), s. 379–398.DOI 10.17951/g.2019.66.1.379–398.
Stelmach, A. (2013). Mechanizmy zwiększania partycypacji kobiet w wyborach. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, 4, s.7–24.
Sztumski, J. (1997). Elity – ich miejsce i rola w społeczeństwie. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.
Tyrała, M. (2016). Postulaty programowe a sukces wyborczy na przykładzie partii PiS i Razem w wyborach parlamentarnych w Polsce w 2015 roku. e-Politicon, XVII, s. 146–168.
Tyrała, M. (2019). Populizm i antysystemowość w wyborach parlamentarnych w Polsce w 2015 roku na przykładzie ruchu Kukiz 15 oraz partii Razem. W: E. Marciniak (red.), Wybory 2015. Charakterystyka psycho- i socjodemograficzna elektoratów głównych partii politycznych (111–132). Warszawa: Wydawnictwo Elipsa.
Tyrała, M. (2020). Wpływ populizmu na funkcjonowanie demokracji w Polsce na przykładzie partii PiS w latach 2015–2018. W: J. Jaskiernia & K. Spryszak (red.), Polski system ochrony praw człowieka w dobie kryzysu demokracji liberalnej (13–24). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Wesołowski, W. (1998). Wprowadzenie. W: B. Post & W. Wesołowski (red.), Polityka i Sejm. Formowanie się elity politycznej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Znaniecki, M. (2017). Parytet i kwoty płci a zasada wolnych wyborów. Studia Wyborcze, 23, s. 25–40.
Żmigrodzki, M. (2003). Pojęcie, geneza i badania partii politycznej. W: W. Sokół & M. Żmigrodzki (red.), Współczesne partie i systemy partyjne. Zagadnienia teorii i praktyki politycznej (12–26). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Żukowski, A. (2011). Partycypacja wyborcza kobiet – wyzwania i dylematy. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa. Dom Organizatora.
Żyromski, M. (1984). Socjologiczna teoria elity. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 3, s. 267–278.
