Kolonialne obozy koncentracyjne na Kubie i w Afryce Południowej. Charakterystyka i znaczenie dla ewolucji idei
DOI:
https://doi.org/10.34767/SIIP.2023.02.09Słowa kluczowe:
obóz koncentracyjny, druga wojna burska, kubańska wojna o niepodległość, brytyjskie obozy, hiszpańskie obozy, kolonializmAbstrakt
W 1896 r. hiszpański generał Valeriano Weyler y Nicolau podjął decyzję o budowie pierwszych obozów koncentracyjnych, aby zmusić rebeliantów na Kubie do poddania się władzy kolonialnej. W 1900 r. w trakcie drugiej wojny burskiej podobną decyzję podjęło brytyjskie dowództwo –w kontrolowanych, otoczonych drutem kolczastym strefach skoncentrowali ludność cywilną, aby przyśpieszyć zakończenie konfliktu. W obu przypadkach władze kolonialne poprzez złe zarządzanie i braki podstawowych artykułów doprowadziły do śmierci dziesiątek tysięcy ludzi. W niniejszym artykule scharakteryzowane zostały pierwsze obozy koncentracyjne w oparciu o kryteria, tj. cele obozów czy rzeczywistość obozowa, a następnie wskazane zostały podobieństwa i różnice występujące pomiędzy obozami hiszpańskimi i brytyjskimi. W pracy podjęty został także problem obozu koncentracyjnego jako precedensu politycznego – wskazane zostały zależności pomiędzy obozami koncentracyjnymi dla Kubańczyków i Burów a nazistowskimi obozami zagłady. Szczególny nacisk położony został na znaczenie, jakie dla kształtowania się nazistowskiej machiny śmierci (także w kontekście czysto propagandowym) miały pierwsze obozy koncentracyjne.
Bibliografia
Arendt, H. (1999). O przemocy. Nieposłuszeństwo obywatelskie. Translated by A. Łagodzka & W. Madej. Warszawa: Wydawnictwo Fundacja Aletheia.
Gawrycki, M.F. (2021). Historia Kuby. Warszawa: Wydawnictwo Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich UW.
Gawrycki, M.F. & Bloch, N. (2010). Kuba. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Gilas, T. (1978). Ruchy niepodległościowe na Kubie 1868–1898. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Hobhouse, E. (1901/2011). Brunt of War. London: Read Books.
Kamiński, A.J. (1990). Koszmar niewolnictwa. Obozy koncentracyjne od 1896 do dziś. Analiza. Translated by H. Zarychta & A. Kamiński. Warszawa: Wydawnictwo Przedświt.
Kamiński, A.J. (1984). Hitlerowskie obozy koncentracyjne i ośrodki masowej zagłady w polityce imperializmu niemieckiego. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Leśniewski, M. (2001). Wojna Burska 1899–1902. Geneza, przebieg i międzynarodowe uwarunkowania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Leśniewski, M. (2000). Wojna brytyjsko-burska 1899–1902. In: A. Bartnicki (red.), Zarys dziejów Afryki i Azji. Historia konfliktów 1869–2000. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Miazek, M. (2009). Rola prasy w wojnie burskiej 1899–1902 jako przykład wzrostu udziału mediów w konfliktach zbrojnych. Vade Nobiscum, 1(27), 199–206.
Packenham, T. (1979). The Boer War. London: Weidenfeld & Nicolson.
Pitzer, A. (2020). Noc, która się nie kończy. Historia obozów koncentracyjnych. Kraków: Wydawnictwo Znak Horyzont.
Ribeiro, H. (2020). Did the Confinement of Boer Civilians in Concentration Camps by the British Army during the Anglo-Boer War (1899–1902) Constitute an Act of Genocide? Sprawy Narodowościowe: Seria nowa, 52. DOI: 10.11649/sn.2274.
Sofsky, W. (2016). Ustrój terroru: obóz koncentracyjny. Translated by M. Łukasiewicz. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma.
Spies, S.B. (1977). Methods of Barbarism. Roberts and Kitchener and Civilians in the Boer Republics, Jan. 1900–May 1902. Cape Town: Human & Rousseau.
Tone, J.L. (2006). War and Genocide in Cuba, 1895–1898. Chapel Hill: The University of North Carolina Press.
Żukowski, J. (1997). Brytyjskie obozy koncentracyjne podczas wojny burskiej w latach 1900–1902. Przegląd Historyczny, 88(1), 95–116.
