Powstanie i wykorzystanie grup operacyjnych Departamentu II Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL ze szczególnym uwzględnieniem Grupy Operacyjnej „ODRA”

Abstrakt

Bezpieczeństwo krajów demokracji ludowej polegało m.in. na powstrzymaniu możliwości wpływania wywiadów krajów NATO na sytuację wewnętrzną poszczególnych państw. Przeciwdziałanie aktywności wywiadowczej wroga realizowane było przez kontrwywiad cywilny – Departament II Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Jednym z elementów współpracy kontrwywiadowczej było delegowanie grup operacyjnych na teren kraju partnerskiego w celu poszerzenia możliwości zwalczania działalności obcego wywiadu wobec własnych obywateli przy współpracy z krajem partnerskim.
Problemem badawczym artykułu jest określenie zakresu współpracy służb kontrwywiadowczych państw bloku wschodniego w zwalczaniu wywiadów państw kapitalistycznych oraz dywersji ideologicznej przy wykorzystaniu grup operacyjnych. Celem artykułu jest przedstawienie grup operacyjnych jako instrumentu służb kontrwywiadowczych państw socjalistycznych do zwalczania wrogiej działalności państw kapitalistycznych. Pytania szczegółowe dotyczą kwestii celu i zasadności powoływania grup operacyjnych przez Departament II MSW ze szczególnym uwzględnieniem konsekwencji ustanowienia, przebiegu pracy i podstaw zakończenia istnienia grupy operacyjnej w Bułgarii o kryptonimie „ODRA”. Realizując cel pracy, nakreślono hipotezę badawczą, zgodnie z którą funkcjonowanie grup operacyjnych było istotnym instrumentem pogłębiającym współpracę krajów demokracji ludowej ukierunkowaną na zwalczanie aktywności wywiadów państw kapitalistycznych. Badania przeprowadzono, analizując treści dokumentów archiwalnych zgromadzonych w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej oraz opierając się na źródłach otwartych (dostępne artykuły naukowe). Ponadto wykorzystano metodę bezpośredniej analizy źródła, metodę porównawczą i progresywną.