Zarządzanie planetą w kapitalizmie politologiczna refleksja na temat koncepcji geomenedżerializmu Jasona W. Moore’a
DOI:
https://doi.org/10.34767/SIIP.2024.01.02Słowa kluczowe:
geomenedżerializm, ekomenedżerializm, zarządzanie środowiskowe, kapitalizm, technologiaAbstrakt
Hegemonia dyskursu zarządzania we współczesnym podejściu do rozwiązania globalnego kryzysu ekologicznego została zaobserwowana przez wielu badaczy, ale większość jej krytyki ma charakter ahistoryczny. Tymczasem musi ona mieć jakiś swój rodowód, który dałoby się prześledzić aż do pierwszych przejawów zarządzania naturą. Artykuł stanowi propozycję, aby tego rodowodu szukać w inherentnej cesze kapitalizmu, jaką jest trend ku zarządzaniu poprzez oddzielenie wiedzy od pracy. Skoro bowiem zarządzanie naturą poprzez naukę, technologię, gospodarkę i państwo stanowi podstawę ludzkiej aktywności w sieci życia, to nie dziwi chęć poszukiwania rozwiązań dla problemów środowiskowych w zarządzaniu właśnie. Koncepcja geomenedżerializmu Jasona W. Moore’a służy tutaj do połączenia klamrą problemu dominacji tzw. ekomenedżerializmu, instrumentalności nauki oraz wykonawczej roli państwa.
Bibliografia
Braverman, H. (1998). Labor and Monopoly Capital: The Degradation of Work in the Twentieth Century. New York: Monthly Review Press.
Bryant, R.L. & Wilson, G.A. (1998). Rethinking environmental management. Progress in Human Geography, 22(3), 321–343.
Carter, A. (1999). A Radical Green Political Theory. London – New York: Routledge.
Chandler, A.D. (1984). The emergence of managerial capitalism. Business History Review, 58(4), 473–503.
Conde, M. & Walter, M. (2020). Granice wydobycia zasobów. W: G. D’Alisa, F. Demaria & G. Kallis (red.), Dewzrost: Słownik nowej ery (s. 145–149). Łódź: LangeL.
Foster, J.B. (1999). The Vulnerable Planet: A Short Economic History of the Environment. New York: Monthly Review Press.
Giddens, A. (2010). Klimatyczna katastrofa. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Gunderson, R. (2015). Environmental sociology and the Frankfurt School 1: reason and capital. Environmental Sociology, 1(3), 224–235.
Harvey, D. (1996). Justice, Nature and the Geography of Difference. Cambridge – Oxford: Wiley-Blackwell.
Klikauer, T. (2013). What Is Managerialism?. Critical Sociology, 41(7–8), 1103–1119.
Lafarriere, E. & Stoett, P.J. (1999). International Relations Theory and Ecological Thought: Towards a synthesis. London: Routledge.
Leiss, W. (1975). The Problem of Man and Nature in the Work of the Frankfurt School. Philosophy of the Social Sciences, 5(2), 163–172.
Luke, T.W. (1999). Capitalism, democracy, and ecology: departing from Marx. Urbana: University of Illinois Press.
Luke, T.W. (1995). On Environmentality: Geo-Power and Eco-Knowledge in the Discourses of Contemporary Environmentalism. Cultural Critique, 31, 57–81.
Luke, T.W. (1997). Ecocritique: Contesting the Politics of Nature, Economy, and Culture. Minneapolis – London: University of Minnesota Press.
Martinez-Alier, J. (2002). The Environmentalism of the Poor: A Study of Ecological Conflicts and Valuation. Cheltenham-Northampton: Edward Elgar Publishing.
McWhorter, L. (2009). Guilt as Management Technology: A Call to Heideggerian Reflection. W: L. McWhorter & G. Stenstad (red.), Heidegger and the Earth: Essays in Environmental Philosophy (s. 5–16). Toronto: University of Toronto Press.
Merchant, C. (1980). The Death of Nature: Women, Ecology and the Scientific Revolution. San Francisco: Harper & Row.
Moore, J.W. (2000). Environmental Crises and the Metabolic Rift in World-Historical Perspective. Organization & Environment, 13(2), 123–157.
Moore, J.W. (2010). The End of the Road? Agricultural Revolutions in the Capitalist World--Ecology, 1450–2010. Journal of Agrarian Change, 10(3), 389–413.
Moore, J.W. (2015). Capitalism in the Web of Life: Ecology and the Accumulation of Capital. London – New York: Verso.
Moore, J.W. (2018). The Capitalocene Part II: accumulation by appropriation and the centrality of unpaid work/energy. The Journal of Peasant Studies, 45(2), 237–279.
Parenti, Ch. (2016). Environment-Making in the Capitalocene: Political Ecology of the State. W: J.W. Moore (red.), Anthropocene or Capitalocene? Nature, History, and the Crisis of Capitalism (s. 166–184). Oakland: PM Press.
Paterson, M. (2000). Understanding Global Environmental Politics: Domination, Accumulation, Resistance. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Sachs, W. (1999). Sustainable Development and the Crisis of Nature: On the Political Anatomy of an Oxymoron. W: F. Fischer & M.A. Hajer (red.), Living With Nature: Environmental Politics as Cultural Discourse (s. 23–41). Oxford: Oxford University Press.
Sachs, W. & George, S. (2015). Planet Dialectics: Explorations in Environment and Development. London: Zed Books.
Schalow, F. (2022). Heidegger’s ecological turn: Community and practice for future generations. New York – London: Routledge.
Schumpeter, J. (1942). Capitalism, socialism, and democracy. New York: Harper & Brothers.
Skocz, D. (2009). Environmental Management in the ‘Age of the World Picture’. W: L. McWhorter & G. Stenstad (red.), Heidegger and the Earth: Essays in Environmental Philosophy (s. 123–143). Toronto: University of Toronto Press.
Walewicz, P. (2021). Rekonceptualizacja państwa w naukach o polityce jako podmiotu inherentnie środowiskowego. Świat Idei i Polityki, 20(1), 88–104.
Wallerstein, I. (1991). The politics of the world-economy: The states, the movements, and the civilizations. Cambridge: Cambridge University Press.
