Poza historią mówioną. Zastosowanie wywiadów częściowo ustrukturyzowanych do badań w nakładających się dziedzinach historii, socjologii i nauk politycznych

Abstrakt

Wywiady częściowo ustrukturyzowane są narzędziem wykorzystywanym z powodzeniem w naukach społecznych, a także rzadziej w humanistyce, gdzie znalazły swoje zastosowanie w metodologii historii mówionej. Na przecięciu dyscyplin tę technikę można jednak wykorzystać do badań, których celem jest nie tylko odkrycie nowych faktów historycznych i pogłębienie stanu wiedzy, ale także przyjrzenie się subiektywnym interpretacjom. Zwłaszcza badania prowadzone w społecznościach i zbiorowościach, które mogą mieć odbiegającą od przyjętego kanonu wiedzy percepcję faktów czy też „prawdy”, czego dobrym przykładem mogą być populacje znajdujące się po przeciwnych stronach aktywnych czy wygasłych konfliktów. Ich spojrzenie na fakty historyczne może być wykorzystywane do sterowania politycznymi narracjami, a także sama „obiektywna” prawda może mieć niewielkie znaczenie dla bezpośrednich uczestników wydarzeń, do których wiedzy i wspomnień sięgną badacze, którzy poznają mniejszy wycinek historii. Poniższy tekst przygląda się sytuacjom, w których wywiady częściowo ustrukturyzowane mogą okazać się przydatne dla badań, na podstawie dostępnej aktualnej i reprezentatywnej literatury poruszającej omawiane zagadnienie, jak również czerpiąc z własnych doświadczeń dziennikarskich i zawodowych autora. Tekst omawia także istotne problemy etyczne związane z przeprowadzaniem opartych na wywiadach badań, dotyczące bezpieczeństwa danych rozmówców, osobistych uprzedzeń badacza, przywoływania możliwych traum psychologicznych czy też konieczności uzyskania świadomej zgody. Artykuł przytacza przykłady badań wykorzystujących tę technikę, by pomóc w do[1]starczeniu czytelnikowi ram metodologicznych, które ułatwią stosowanie techniki w badaniach z zakresu nauk społecznych z istotnym komponentem historycznym.