Dążenie Chin do globalnej dominacji gospodarczej
DOI:
https://doi.org/10.34767/SIIP.2024.02.09Słowa kluczowe:
rywalizacja chińsko-amerykańska, rozwój gospodarczy, bariery rozwojowe, surowce energetyczneAbstrakt
Rywalizacja strategiczna między Stanami Zjednoczonymi i Chińską Republiką Ludową stanowi najważniejszy czynnik warunkujący (nie)stabilność globalnego systemu bezpieczeństwa, w tym bezpieczeństwa gospodarczego. Notowany w XXI w. dynamiczny wzrost gospodarczy ChRL i szybkie bogacenie się społeczeństwa Państwa Środka budziły podziw, w tym wśród ludności państw tzw. Globalnego Południa, do przewodzenia któremu Chiny aspirują. Rozwój ten odbywał się wbrew relatywnie przejrzystym zasadom wypracowanym na Zachodzie, pod przywództwem USA, ale autorytarne władze w Pekinie miały argumenty w ręku, które trudno było im wytrącić, tj. skuteczność i sprawczość. Obecnie Chiny stoją przed poważnymi problemami rozwojowymi, w tym kryzysem demograficznym, pogłębiającym się zadłużeniem i słabnącym rynkiem nieruchomości. Stany Zjednoczone podejmują z kolei działania, które mają ograniczyć dalszy rozwój gospodarczy Chin, w tym w obszarach nowoczesnych technologii i handlu. Umiejętność przezwyciężenia tych barier zdecyduje o tym, czy Chiny zdołają osiągnąć dominującą pozycję gospodarczą na świecie.
Bibliografia
Bobowski, S. (2007). Instytucjonalizacja stosunków międzynarodowych w regionie Azji i Pacyfiku. In: B. Drelich-Skulska (ed.), Azja-Pacyfik. Obraz gospodarczy regionu (pp. 223–231). Wrocław: Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu.
Bogusz, M. (2024). A disaster of their own making. The demographic crisis in China. Ośrodek Studiów Wschodnich. Retrieved from: https://www.osw.waw.pl/en/publikacje/osw-commentary/2024-02-07/a-disaster-their-own-making-demographic-crisis-china [accessed: 10.02.2024].
Brunet, A. & Guichard, J.P. (2011). Chiny światowym hegemonem? Warszawa: Studio Emka.
Cho, M. (2024). China’s Debt-to-GDP Ratio Rises to Fresh Record of 286.1%. Bloomberg. Retrieved from: https://www.bloomberg.com/ [accessed: 10.02.2024].
Chołaj, H. (2011). Powrót olbrzyma w zglobalizowanym świecie. Warszawa: Wydawnictwo SGH.
Chołaj, H. (2014). Kapitalizm konfucjański. Chińskie reformy ekonomiczne a globalizacja. Warszawa: Wydawnictwo POLTEXT.
Czajkowski, M., & Pieprzyk, R. (1999). NATO jako trzon kooperatywnego systemu bezpieczeństwa w Europie. In: E. Cziomer (ed.), NATO w systemie bezpieczeństwa europejskiego (pp. 79–99). Kraków: Fundacja MCRD.
Dyvik, E.H. (2023). Ranking of the 20 national patent offices with the most patent grants in 2022. Statista. Retrieved from: https://www.statista.com/statistics/257152/rankingof-the-20-countries-with-the-most-patent-grants/ [accessed: 10.02.2024].
Góralczyk, B. (2022). Nowy długi marsz. Chiny ery Xi Jinpinga. Warszawa: Wydawnictwo Dialog.
Gwiazda, A. (2009). Ekspansja gospodarcza Chin w Afryce. Świat Idei i Polityki, 9, 117–138. DOI: https://doi.org/10.34767/SIIP.2009.09.06
Hołdak, K. (2007). Stany Zjednoczone wobec wschodzących mocarstw – Chin, Indii i Japonii. Bezpieczeństwo Narodowe, 3–4, 103–129.
Hoyle, H. & Jain-Chandra, S. (2024). China’s Real Estate Sector: Managing the Medium-Term Slowdown. International Monetary Fund. Retrieved from: https://www.imf.org/ [accessed: 10.02.2024].
Jie, Y., & Wallace, J. (2021). What is China’s Belt and Road Initiative (BRI)? Chatham House. Retrieved from: https://www.chathamhouse.org/ [accessed: 10.02.2024].
Kalwasiński, M. (2024). Security trumps growth. China’s economy heading into 2024. Centre for Eastern Studies. Retrieved from: https://www.osw.waw.pl/ [accessed: 5.03.2024].
Kisielewski, T.A. (2002). Średnioterminowe perspektywy rozwoju sytuacji geostrategicznej. Rosja – Chiny – NATO. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Kozłowski, K. (2012). Post-Soviet Central Asia in People’s Republic of China’s Politics. In: T. Stępniewski (ed.), The New Great Game in Central Asia (pp. 4–12). Lublin: Wydawnictwo KUL.
McBride, J., Berman, N., & Chatzky, A. (2023). China’s Massive Belt and Road Initiative. Council on Foreign Relations. Retrieved from: https://www.cfr.org/backgrounder/chinas-massive-belt-and-road-initiative [accessed: 10.02.2024].
Mierzejewski, D. (2008). Koncepcja bezpieczeństwa Chińskiej Republiki Ludowej. In: R. Zięba (ed.), Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie (pp. 167–191). Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Minzner, C. (2024). China’s Population Decline Continues. Council on Foreign Relations. Retrieved from: https://www.cfr.org/blog/chinas-population-decline-continues [accessed: 10.02.2024].
Moïsi, D. (2012). Geopolityka emocji. Jak kultury strachu, upokorzenia, nadziei przeobrażają świat. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Office of the United States Trade Representative (2023). The People’s Republic of China. China Trade & Investment Summary. Retrieved from: https://ustr.gov/ [accessed: 10.02.2024].
Papanikos, G.T. (2022). The War in Ukraine and the MENA Countries. Athens Journal of Mediterranean Studies, 8(3), 197–208. DOI: https://doi.org/10.30958/ajms.8-3-4
Potulski, J. (2015). Rola i znaczenie prowincji Xinjiang w polityce ChRL. In: J. Marszałek-Kawa & K.J. Helnarska (eds.), Polityka państw azjatyckich. Wyzwania i dylematy (pp. 208–222). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Prasad, E.S. (2023). China stumbles but is unlikely to fall. International Monetary Fund. Retrieved from: https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/2023/12/Chinabumpy-path-Eswar-Prasad [accessed: 10.02.2024].
Rączkiewicz, M. (2011). Polityka Stanów Zjednoczonych Ameryki w okresie prezydentury G.W. Busha w ujęciu regionalnym. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Sharma, R. (4.01.2024). Ruchir Sharma: top 10 trends for 2024. Financial Times. Retrieved from: https://www.ft.com/content/9edcf793-aaf7-42e2-97d0-dd58e9fab8ea [accessed: 10.02.2024].
Skarżyński, M. (2008). Współczesne uwarunkowania bezpieczeństwa naftowego państw NATO. In: S. Zakrzewski (ed.), NATO na początku XXI wieku (pp. 123–138). Poznań: Wyższa Szkoła Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa.
Statista (2023). Debt crisis in China – statistics & facts. Retrieved from: https://www.statista.com/topics/11662/debt-in-china/#topicOverview [accessed: 8.02.2024].
The World Bank (2023). GDP (current US$). Retrieved from: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?locations=US-CN [accessed: 8.02.2024].
Wakabayashi, D. & Fu, C. (2024). China’s Real Estate Crisis ‘Has Not Touched Bottom’. The New York Times. Retrieved from: https://www.nytimes.com/2024/01/30/business/china-evergrande-real-estate.html [accessed: 10.02.2024].
Wardęga, J. (2015). Współczesne społeczeństwo chińskie. Konsekwencje przemian modernizacyjnych, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Zhou, D. (2012). Podstawowe doświadczenia reform chińskiego systemu gospodarczego. In: idem (ed.), Reformując Chiny. Doświadczenia i wnioski (pp. 5–18). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
West, J. (2018). Asian Century… on a Knife-edge. A 360 Degree Analysis of Asia’s Recent Economic Development. New York: Palgrave Macmillan.
Żukrowska, K. (2009). USA – Możliwość odzyskania hegemonii w XXI wieku. In: K.A. Kłosiński (ed.), Stany Zjednoczone. Obrona hegemonii w XXI wieku (pp. 121–147). Lublin: Wydawnictwo KUL.
