The activity of the women doctors and pedagogues in the kingdom of Poland at the beginning of the 20th century connected with the knowledge of the modern motherhood popularization
DOI:
https://doi.org/10.34767/PP.2021.01.06Keywords:
history of education, knowledge popularisation, motherhood, modernity Anna Tomaszewicz-Dobrska, Wanda Szczawińska, Justyna Budzińska-Tylicka, Zofia Garlicka, Matylda Biehler, Aniela Szycówna, Iza MoszczeńskaAbstract
The aim of the article is the synthesizing treatment of the motherhood ideal’s transitions at the beginning of the 20th century, in conditions of the social life’s transformations on the polish territories on the treshold of the modernisty. The activities of the women – experts in the fields of pedagogy and medicine – oriented toward popularization among mothers the science prescription led to reinventing of the maternal praxises are the subject matter. The methods of historical and pedagogues researches have been used, including philological method which is employed to analyse texts of historical sources. As the result of the analysis the forms and contents of the educational projects have been determined. One of the main conclusions is the observation that the readings, lectures, expositions, publications in the shape of handbooks and articles in the socio-cultural and feminine press, the educational activitis realised by the women-doctores in the protective institutions played central role.
References
Biehler M. (1914a). Hygiena dziecka. Warszawa: Gebethner i Wolff.
Biehler M. (1914b). O wychowaniu fizycznym dzieci: (kąpiele słoneczno-powietrzne, sporty). Dziecko, 6, 361–363; 7, 417–421; 8–9, 484–490.
Bołdyrew A. (2016). Społeczeństwo Królestwa Polskiego wobec patologii społecznych w latach 1864–1914. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Bołdyrew A. (2017). Rola poradników lekarzy i higienistów w upowszechnianiu wiedzy o zdrowiu matki i dziecka na ziemiach polskich w XIX i na początku XX w. W: A. Magowska, K. Pękacka-Falkowska (red.), Wybrane problemy historii medycyny: pięć perspektyw. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego.
Bołdyrew A. (2019). Nowoczesność, edukacja, młode pokolenie w perspektywie badań historyczno-pedagogicznych. Wychowanie w Rodzinie, 2, 65–79.
Budzińska-Tylicka J. (1909). Hygiena kobiety i kwestie społeczne z nią związane. Warszawa: Towarzystwo Akc. S. Orgelbranda Synów.
Budzińska-Tylicka J. (1910a). O konieczności reformowania fizycznego wychowania dziewcząt. Ster, 1, 10–12.
Budzińska-Tylicka J. (1910b). Zadania kobiety w higienie życia codziennego. Bluszcz, 9, 96–97; 10, 105–106.
Budzińska-Tylicka J. (1911). Macierzyństwo wobec równouprawnienia kobiety. Ster, 7, 235–238.
Budzińska-Tylicka J. (1912). Z higieny małżeństwa. Ster, 9, 2–3.
Budzińska-Tylicka J. (1913). Hodowanie zdrowych dzieci. Dziecko, 2, 87–90.
Dormus K. (2015). U progu społecznej dyskusji o macierzyństwie świadomym na ziemiach polskich przełomu XIX i XX wieku. Wychowanie w Rodzinie, 12, 255–270.
Falkowska J. (2019). Wizja szkoły, nauczyciela i wychowania w propozycjach reform oświatowych Izabeli Moszczeńskiej (1864–1941). W: W. Szulakiewicz, D. Grabowska-Pieńkosz, J. Falkowska, Z myślą o Niepodległej. Polska myśl pedagogiczna przełomu XIX i XX wieku i okresu międzywojennego. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Gawin M. (2015). Spór o równouprawnienie kobiet (1864–1919). Warszawa: Wydawnictwo Neriton.
Gromkowska-Melosik A. (2013). Kobieta epoki wiktoriańskiej. Tożsamość, ciało i medykalizacja. Kraków: Oficyna Wydawnicza IMPULS.
Grudzińska A. (1914). O powołaniu kobiety. W: A. Szyc (red.), Dziewczę polskie: książka zbiorowa dla dorastających panien. Warszawa – Lwów: E. Wende i Spółka.
Hryciuk R.E., Korolczuk E. (2014). Macierzyństwo. W: M. Rudaś-Grodzka, K. Nadana-Sokołowska, A. Mrozik i in. (red.), Encyklopedia gender. Płeć w kulturze. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Jakubiak K., Nawrot-Borowska M. (2018). Idee i postulaty wychowania rodzinnego oraz edukacji domowej w świetle polskiego piśmiennictwa pedagogicznego od końca XVIII do początku XX wieku. Kultura – Przemiany – Edukacja, 6, 22–45.
Kałwa D. (2001). Kobieta aktywna w Polsce międzywojennej. Dylematy środowisk kobiecych. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Jagiellonica”.
Kuźma-Markowska S. (2018). Dziecko, rodzina i płeć w amerykańskich inicjatywach humanitarnych i filantropijnych w II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Michalski G. (2017). The Circumstances of the Origin and the First Years of My Little Newspaper (1902–1905) [Okoliczności powstania i pierwsze lata Mojego Pisemka (1902–1905)]. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 4, 11–26.
Michalski S. (1968). Działalność pedagogiczna Anieli Szycówny. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Moszczeńska I. (1898). Niedole dziecięce. Goniec Łódzki, 222, 1; 223, 1.
Moszczeńska I. (1904a). Co każda matka swojej dorastającej córce powiedzieć powinna. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta.
Moszczeńska I. (1904b). Czego nie wiemy o naszych synach. Fakta i cyfry dla użytku rodziców. Warszawa: K. Kowalewski.
Moszczeńska I. (1904c). Jak rozmawiać z dziećmi o kwestyach drażliwych: wskazówki dla matek. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta.
Moszczeńska I. (1907). Zasady wychowania. Warszawa: Księgarnia Naukowa.
Moszczeńska I. (1912). Zdradne sieci. Przestroga dla dziewcząt. Warszawa: C. Walewska.
Nawrot-Borowska M. (2016). „Grzech tajemny”. Problematyka seksualności dzieci w świetle poradników z II połowy XIX i początku XX wieku. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 1, 79–100.
Szczawińska W. (1918). Higiena społeczna w życiu matki i dziecka. W: J. Budzińska-Tylicka (red.), Pamiętnik Zjazdu Kobiet Polskich w Warszawie w roku 1917. Warszawa: Drukarnia „Głosu Narodu”.
Szyc A. (1904). Udział kobiet w wychowaniu fizycznym i konieczność przygotowania się do tej roli. Zdrowie, 9, 719–736.
Szycówna A. (1908). Kobieta w pedagogice: matka. Warszawa: Gebethner i Wolff.
Tomaszewicz-Dobrska A. (1912). Sprawozdanie z działalności Przytułku Położniczego 2-go za cały okres jego istnienia od 17 listopada 1882 r. do 1 lipca 1911 r. Warszawa: K. Kowalewski.
Zasztowt L. (1989). Popularyzacja nauki w Królestwie Polskim 1864–1905. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Przegląd Pedagogiczny
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
