Grossraum Carla Schmitta a imperialna koncepcja narodowych socjalistów w Niemczech
DOI:
https://doi.org/10.34767/SIIP.2024.01.07Słowa kluczowe:
Carl Schmitt, Trzecia Rzesza, Grossraum, nazizm, LebensraumAbstrakt
Teoria wielkiej przestrzeni Carla Schmitta powstała w okresie rządów NSDAP w Niemczech. Z tego też powodu bywa klasyfikowana jako teoria uzasadniająca niemiecką nazistowską polityką imperialną, a jej autor zyskał przy domek „koronnego jurysty Trzeciej Rzeszy”. Niniejszy artykuł ma na celu omówienie teorii Grossraum poprzez analizę twórczości Carla Schmitta. Osiągnięcie celu pozwoli odpowiedzieć na pytanie stanowiące problem badawczy tekstu, które brzmi następująco – w jakim stopniu Schmittańska teoria wielkiego obszaru różni się od nazistowskiej koncepcji imperialnej? Porównując twórczość Carla Schmitta z wizją Adolfa Hitlera wyłożoną w Mein Kampf, a także z polityką międzynarodową i okupacyjną III Rzeszy oraz odwołując się do opinii nazistów o teorii wielkiego obszaru, wyraźnie zauważalna jest sprzeczność teorii Grossraum z nazistowskim Lebensraum. Hipoteza w niniejszej rozprawie brzmi następująco – Grossraum Carla Schmitta jest paralelny z nazistowskim Lebensraum. W trakcie badania wskazano, że podobieństwo pomiędzy koncepcjami znajduje się w ich celu, jakim było ustanowienie niemieckiej dominacji, gdyż ich autorzy byli bez zwątpienia niemieckimi nacjonalistami. Różnice znajdują się jednak w cechach istotnościowych dotyczących organizacji przestrzeni i współistnienia narodów znajdujących się w niej, kwestii żydowskiej oraz fundamentach powołujących tenże obszar – w przypadku Grossraum były to antyliberalne polityczne idee, a w przypadku Lebensraum – nazistowski mit krwi.
Bibliografia
Barysz, B. (2020). Stałe i płynne. Od kategorii państwa do figury wielkiej przestrzeni w dyskursie Carla Schmitta. Civitas. Studia z Filozofii Polityki, 26, 111–149.
Bendersky, J.W. (1983). Carl Schmitt theorist for the Reich. Princeton: Princeton University Press.
Blindow, F. (1999). Carl Schmitts Reichsordnung. Strategie für einen europäischen Großraum. Berlin: Akademie Verlag GmbH.
Chrząszcz, B. (2021). Grossraum: teoretyczne uzasadnienie hitlerowskich podbojów czy nowy porządek prawnomiędzynarodowy? Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem, 43(3), 421–438. DOI: 10.19195/2300–7249.43.3.29.
Górnisiewicz, A. (2019). Wojna i nomos. Carl Schmitt o problemie porządku światowego. Kraków: TAiWPN Universitas.
Hitler, A. (2020). Mein Kampf. Edycja krytyczna. Warszawa: Bellona.
Hohendahl, P.U. (2018). Perilous futures: On Carl Schmitt’s late writings. New York: Cornell University Press.
Jean, C. (2003). Geopolityka. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kaczorowski, P. (1998). My i oni: państwo jako jedność polityczna; filozofia polityczna Carla Schmitta w okresie republiki weimarskiej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej.
Minca, C. & Rowan, R. (2015). The question of space in Carl Schmitt. Progress in Human Geography, 39(3), 268–289. DOI: 10.1177/0309132513517989.
Schmitt, C. (1995a). Beschleuniger wider Willen oder: Problematik der westlichen Hemisphäre. W: tegoż, Staat, Grossraum, Nomos. Arbeiten aus den Jahren 1916–1969 (s. 431–440). Berlin: Duncker und Humblot.
Schmitt, C. (1995b). Die letzte globale Linie. W: tegoż, Staat, Grossraum, Nomos. Arbeiten aus den Jahren 1916–1969 (s. 441–452). Berlin: Duncker und Humblot.
Schmitt, C. (1995c). Das Meer gegen das Land. W: tegoż, Staat, Grossraum, Nomos. Arbeiten aus den Jahren 1916–1969 (s. 395–400). Berlin: Duncker und Humblot.
Schmitt, C. (1995d). Die Raumrevolution. Durch den Totalen Krieg zu einem totalen Frieden. W: tegoż, Staat, Grossraum, Nomos. Arbeiten aus den Jahren 1916–1969 (s. 388–394). Berlin: Duncker und Humblot.
Schmitt, C. (2012). Pojęcie polityczności. W: tegoż, Teologia polityczna i inne pisma (s. 120–143). Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Schmitt, C. (2014). Ląd i Morze. Przegląd Polityczny, 127/128, 120–143.
Schmitt, C. (2018). Porządek wielkoobszarowy w prawie międzynarodowym z zakazem interwencji dla sił obcych w danym obszarze. Przyczynek do pojęcia Rzeszy w prawie międzynarodowym. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Skarzyński, R. (2012). Od chaosu do ładu. Carl Schmitt i problem tego, co polityczne. Warszawa: Wydawnictwo von Borowiecky.
Wielomski, A. (2019a). Ideologiczne i polityczne podstawy niemieckiej Europy 1939–1943. Pro Fide, Rege et Lege, 2(82), 83–111.
Wielomski, A. (2019b). Katolik – Prusak – Nazista. Sekularyzacja w biografii ideowej Carla Schmitta. Radzymin-Warszawa: Wydawnictwo von Borowiecky.
Wielomski, A. (2017). W poszukiwaniu Katechona. Teologia polityczna Carla Schmitta. Radzymin: Wydawnictwo von Borowiecky.
Wolff-Powęska, A. & Schulz, E. (2020). Przestrzeń i polityka z dziejów niemieckiej myśli politycznej. Warszawa: Zona-Zero.
Wyszczelski, L. (2019). Niemieckie wizje teorii przemocy, etyki i geopolityki i ich wykorzystanie dla budowy światowego imperium germańskiego. Pro Fide, Rege et Lege, 2(82), 44–63.