Nauczyciel i uczeń wobec przemian społeczno-kulturowych. Implikacje dla edukacji estetycznej
DOI:
https://doi.org/10.34767/SZP.2024.02.01Słowa kluczowe:
nauczyciel, uczeń, szkoła, kultura, edukacja estetycznaAbstrakt
Obecnie obraz szkoły jako głównej instytucji edukacji naznaczony jest dynamiczną debatą o jej misji, znaczeniu i wyzwaniach. Dotyczy to także szkoły postrzeganej jako miejsce pracy pedagogicznej: specyficznej przestrzeni działań nauczyciela i ucznia. Problem aktualności wzajemnych działań tych podmiotów szkoły ujawniają wysoce dynamicznie zmieniające się priorytety społeczne i kulturowe obecnej rzeczywistości edukacyjnej. Dotyczy to także wartości i przeżywanych znaczeń (anty)estetyki, ról i działań kulturotwórczych szkoły, postrzeganej właśnie jako podstawowa przestrzeń pracy pedagogów. Badaniom nad czynnikiem społeczno-kulturowym w edukacji coraz częściej poddawane są kategorie, które dotąd nie mieściły się w optyce teoretycznej lub w praktyce szkolnej. Problem różnic wynikający z doświadczeń na styku świata kultury, sztuki i edukacji opisywany jest tutaj przede wszystkim w sensie społecznym, bez którego refleksja ta byłaby niepełna. Codzienność społeczno--kulturowa, w jakiej żyjemy i w jakiej funkcjonuje współczesna szkoła, generuje wysoką zmienność indywidualnej tożsamości nauczyciela i ucznia. Takiego ujęcia wymaga refleksja nad szkołą.
Bibliografia
Bauman, Z. (2006). Płynna nowoczesność, tłum. T. Kunz. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bruner, J. (2010). Kultura edukacji. Kraków: Universitas.
Burszta, W.J. (1998). Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje. Poznań: Zysk i S-ka.
Denek, K. (2007). Warunki poprawy jakości edukacji szkolnej. W: J. Grzesiak (red.), Kompetencje i odpowiedzialność nauczyciela. Kalisz–Konin: WPA UAM PWSZ.
Dudzikowa, M. (2007). Uczyć się od idola. O istotnym źródle wiedzy potocznej uczniów. W: M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak (red.), Wychowanie. Pojęcia – procesy – konteksty. Interdyscyplinarne ujęcie. Tom II. Ku czemu wychowywać w nieprzejrzystym świecie? Gdańsk: GWP.
Filipiak, E., Lemańska-Lewandowska, E. (2015). Możliwości rozwijania myślenia i uczenia się dzieci poprzez stawianie zadań rozwojowych. W: E. Filipiak (red.), Nauczanie rozwijające we wczesnej edukacji według Lwa S. Wygotskiego. Od teorii do zmiany w praktyce. Bydgoszcz: UKW.
Fish, D. (1996). Kształcenie poprzez praktykę, tłum. D. Klus-Stańska, H. Mizerek. Warszawa: CODN.
Frith, S. (2011). Sceniczne rytuały. O wartości muzyki popularnej, tłum. M. Król. Kraków: UJ.
Giddens, A. (2001). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, tłum. A. Szulżycka. Warszawa: PWN.
Giroux, H.A. (1993). Teoria krytyczna i racjonalność w edukacji obywatelskiej. W: Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.), Spory o edukację – dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach. Warszawa: IBE.
Goffman, E. (2010). Spotkania. Dwa studia z socjologii interakcji. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Grzeszczyk, E. (2003). Sukces – amerykańskie wzory – polskie realia. Warszawa: IFiS PAN.
Hejnicka-Bezwińska, T. (2008). Pedagogika ogólna. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Inglis, F. (2007). Kultura, tłum. M. Stolarska. Warszawa: Sic!.
Klus-Stańska, D. (2018). Paradygmaty dydaktyki. Myśleć teorią o praktyce. Warszawa: PWN.
Kołodziejski, M. (2012). Music teacher as a researcher of educational process. W: E. Daugulis (ed.), Muzikas zinetne sodien: pastavigais un mainigais. Zinatnisko rakstu krajums: IV. Daugavpils: University Akademiskais Apgads “Saule”.
Mead, M. (1978). Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, tłum. J. Hołówka. Warszawa: PWN.
Michalski, A. (2012). Teoretyczne podstawy pedagogiki muzyki. W: A. Michalski (red.), Tożsamość pedagogiki muzyki. Pedagogika muzyki. Cechy — Aksjologia — Systematyka. T. 1. Gdańsk: Athenae Gedanenses.
Myrdzik, B. (2006). Zrozumieć siebie i świat. Szkice i studia o edukacji polonistycznej. Lublin: UMCS.
Ostrowska, U. (2020). Doświadczanie „conditio humana” przez człowieka współczesnego. W trosce o człowieczeństwo z perspektywy aksjologicznej. Gorzów Wielkopolski: AJP.
Rossa, P. Romano Guardiniego ponowożytny obraz świata. Biblioteka Teologii Fundamentalnej, 8 (2013)
Rossa, P. (2018). Kontekstualność przemian polskiej szkoły. W: A. Sobczyk-Gąsiorek, J. Szymańska (red.), Od teorii do praktyki szkolnej w zmieniającej się rzeczywistości społeczno--kulturowej. Poznań–Kalisz: ORE.
Schmitt, E.-E. (2011). Kiki van Beethoven. Kraków: Znak.
Schütz, A. (2008). O wielości światów. Studia z socjologii fenomenologicznej, tłum. B. Jabłońska. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Tomaszewska, R. (2021). Jednostka na rozdrożu. O wyzwaniach życia i poszukiwaniu szczęścia w ponowoczesnej rzeczywistości. W: M. Piorunek, J. Nawój-Połoczańska, A. Skowrońska-Pućka (red.), Wspieranie jednostek i grup w różnych wymiarach życia społecznego. Aspekty teoretyczno-praktyczne. Poznań: UAM.
Tomaszewska, R. (2024). W kręgu rozważań o edukacji i nauczycielu. Wybrane konteksty analiz. W: M. Dobrzyniak, E. Strutyńska-Laskus (red.), Nauczyciel w czasach wyzwań i niepewności. Warszawa: SGGW.
Trzos, P.A. (2012a). Codzienność we wczesnej edukacji muzycznej. Bydgoszcz: UKW.
Trzos, P.A. (2012b). Wybrane aspekty wiedzy osobistej nauczycieli o edukacji muzycznej dziecka jako możliwy przedmiot badań. W: A. Michalski (red.), Tożsamość pedagogiki muzyki. Pedagogika muzyki. Cechy – Aksjologia – Systematyka. T. 1. Gdańsk: Athenae Gedanenses.
Zwolińska, E.A. (2011). Audiacja. Studium teorii uczenia się muzyki Edwina E. Gordona. Bydgoszcz: UKW
