Nadzieja na sukces nauczycieli a ich poczucie kontroli i własnej skuteczności
DOI:
https://doi.org/10.34767/SZP.2023.01.10Słowa kluczowe:
nauczyciel, nadzieja na sukces,, poczucie kontroli i poczucie skutecznościAbstrakt
Praca zawodowa nauczyciela w opinii społecznej określana jest mianem misji, sztuki czy też powołania. Wymaga wysokich kompetencji profesjonalnych i szczególnych predyspozycji osobowych (Taraszkiewicz, 1998; Muszkieta, 2001; Lewowicki, 2007; Rudnicki i in., 2008; Day, 2008; Szempruch, 2013; Dróżka, 2017). W charakter pracy nauczyciela wpisana jest nie tylko wiedza i umiejętności, ale także jego własna osoba, wraz z określonym doświadczeniem profesjonalnym i sposobem działania oraz optymizmem pedagogicznym i nadzieją na sukces. To przekonanie sprawia, że mimo wielu przeszkód i licznych problemów, jest on w stanie przezwyciężyć występujące trudności wykazując dużą silę woli i umiejętności znajdowania rozwiązań. Sprzyjają temu jego zasoby osobiste, w tym zwłaszcza: poczuciu kontroli i poczucie własnej skuteczności. Problematyka ta stała się przedmiotem niniejszych badań empirycznych. Przedstawione wyniki ukazują rolę poczucia kontroli i własnej skuteczności badanych nauczycieli szkół podstawowych w wyjaśnieniu ich nadziei na sukces. Przeprowadzone analizy wykazały dodatni istotny związek między badanymi zmiennymi. Rosnącemu poczuciu kontroli wewnętrznej i własnej skuteczności badanych pedagogów towarzyszy rosnący poziom ich nadziei na sukces, a szczególnie umiejętność znajdowania rozwiązań.
Bibliografia
Bańka, A. (2005). Poczucie samoskuteczności. Konstrukcja i struktura czynnikowa Skali Poczucia Samoskuteczności w Karierze Międzynarodowej. Poznań‒Warszawa: Studio Print-B, IRK.
Day, Ch. (2008). Nauczyciel z pasją. Jak zachować entuzjazm i zaangażowanie w pracy, przeł. T. Kościuczuk. Gdańsk: GWP.
Dewey, Ch. (2004). Rozwój zawodowy nauczycieli, tłum. J. Michalak. Gdańsk: GWP.
Domachowski, W. (1984), Poczucie umiejscowienia kontroli jako wymiar osobowości. W: W. Domachowski, S. Kowalik, J. Miluska (red.), Z zagadnień psychologii społecznej. Warszawa: PWN.
Dróżka, M.W. (2017). „Nauczyciel wspierany” a realia pracy zawodowej. W: T. Kwiatkowski, D. Walczak (red.), Kompetencje interpersonalne w pracy współczesnego nauczyciela. Warszawa: APS.
Drwal, R. (1995). Adaptacja kwestionariusza osobowości. Warszawa: PAN.
Gliszczyńska, X. (1991). Psychologiczny model efektywności pracy. Warszawa: PWN.
Goszczyńska, M. (1997). Człowiek wobec zagrożeń. Psychospołeczne uwarunkowania oceny i akceptacji ryzyka. Warszawa: Żak.
Kirenko, J., Zubrzycka-Maciąg, T. (2011). Współczesny nauczyciel. Studium wypalenia Zawodowego. Lublin: UMCS.
Kościelak, R. (2010). Poczucie umiejscowienia kontroli i przekonania o własnej skuteczności w zdrowiu i chorobie. Kraków: Impuls.
Kozielecki, J. (2006). Psychologia Nadziei. Warszawa: Żak.
Krasowicz, G. Kurzyp-Wojnarska, A. (1990). Kwestionariusz do Badania poczucia Kontroli (KBPK). Warszawa: PTP.
Lewowicki, T. (2007). Problemy kształcenia i pracy nauczycieli. Warszawa‒Radom: ITeE-PIB.
Łaguna, M, Trzebiński, J., Zięba, M. (2005). Kwestionariusz Nadziei na Sukces. Podręcznik. Warszawa: PTP.
Łukasik, I. (2005). Spostrzeganie własnej skuteczności a dyspozycyjny optymizm ‒ radzenie sobie w sytuacjach trudnych. W: E. Kozioł, E. Pasternak – Kobyłecka (red.), Świadomość i samoświadomość nauczyciela a jego zachowania zawodowe. Zielona Góra: UZ.
Łukasik, I.M. (2013). Poczucie własnej skuteczności we współpracy z grupą. Eksperyment pedagogiczny w przestrzeni akademickiej. Lublin: UMCS.
Matczak, A., Salata, E. (2010). Inteligencja emocjonalna a nadzieja. Warszawa: UKSW.
Muszkieta, R. (2001). Nauczyciel w reformującej się szkole. Poznań: Arka.
Obuchowski, K. Nadzieja matką mocy, depresja zapadliskiem nieszczęść. „Charaktery”, 11 (2002).
Poprawa, R. (2001). Zasoby osobiste w radzeniu sobie ze stresem. W: G. Dolińska-Zygmunt (red.), Podstawy psychologii zdrowia. Wrocław: UWR.
Rudnicki, P., Kutrowska, B., Nowak-Dziemianowicz (2008). Nauczyciel: misja czy zawód? Społeczne i profesjonalne aspekty roli. Wrocław: DSW.
Sokołowska, E. (2007). Jak być skutecznym i zadowolonym nauczycielem. Warszawa: Fraszka Edukacyjna.
Szempruch, J. (2001). Nauczyciel w zmieniającej się szkole. Funkcjonowanie i rozwój zawodowy. Rzeszów: Fosze.
Szempruch, J. (2013). Pedeutologia. Studium teoretyczno-pragmatyczne. Kraków: Impuls.
