Młody naukowiec – (nie)atrakcyjny kandydat na rynku pracy
DOI:
https://doi.org/10.34767/SZP.2024.02.02Słowa kluczowe:
młody naukowiec, kariera, kariera naukowa, kompetencje, uczelnia, rynek pracyAbstrakt
Podejmując kształcenie w szkole doktorskiej, doktoranci na okres czterech lat, a w niektórych przypadkach dłużej, rezygnują z aktywności na otwartym rynku pracy. Koszt osiągnięcia sukcesu naukowego jest często znaczny, a gratyfikacja finansowa zazwyczaj – opóźniona w czasie. Zaangażowanie w badania, publikacje, konferencje, obciążenia dydaktyczne i wyjazdy stażowe znacznie ograniczają, a czasami uniemożliwiają budowanie pozycji i marki na rynku pracy. Kompetencje badawcze nabywane podczas nauki w szkole doktorskiej mogą wydawać się nieadekwatne w odniesieniu do wymagań rynku pracy. Chociaż doktorat buduje prestiż społeczny, może być postrzegany przez pracodawców jako bariera utrudniająca zatrudnienie, wynikająca z nadmiernych kwalifikacji lub aspiracji zawodowych. Artykuł przedstawia porównanie kompetencji badawczych i rynkowych w kontekście kariery młodych naukowców, jest próbą przełamania stereotypu, zgodnie z którym naukowiec może realizować swoją karierę wyłącznie w środowisku akademickim. W artykule podkreślono również zalety młodych naukowców jako cennych pracowników na otwartym rynku pracy, wskazując na ich umiejętności transferowalne.
Bibliografia
Auriol, L., Misu, M., Freeman, R.A. Careers of doctorate holders: analysis of labour market and mobility indicators. OECD Science, Technology and Industry Working Papers, 4 (2013).
Bakhshi, H., Dowing, J.M., Osborne, M.A., Schneirer, P. (2017). The future of skills. Employment in 2030. Oxford: Pearson.
Barańska, M. (2022). Uniwersytet (dla) ludzi – ludzie (dla) uniwersytetu. W: M. Rosalska, A. Wawrzonek, J. Szłapińska (red.), Człowiek dorosły w zróżnicowanych kontekstach życia. Księga jubileuszowa profesor Ewy Solarczyk-Ambrozik. Poznań: UAM.
Dana, D. (2021). Teoria poliwagalna w praktyce. Zestaw 50 ćwiczeń. Tłum. A. Gomola. Przedm. S.W. Porges. Kraków: UJ. European Science Foundation (ESF) (2017). Career tracking survey of doctorate holders. Project report. Strasburg: European Science Foundation, https://www.esf.org/fileadmin/user_upload/esf/F-FINAL-Career_Tracking_Survey_2017__Project_Report.pdf (12.06.2024).
ELA (2021). Doktorzy 2021. Poszukiwanie pracy i bezrobocie. Warszawa: Ogólnopolski System Monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów Szkół Wyższych.
ELA (2022a). Doktor na rynku pracy. Warszawa: Ogólnopolski System Monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów, https://ela.nauka.gov.pl/pl/labor-market/doktor_na_rynku_pracy (1.12.2024).
ELA (2022b). Doktorzy 2022. Wynagrodzenia. Warszawa: Ogólnopolski System Monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów Szkół Wyższych.
Główny Urząd Statystyczny (GUS) (2020). Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2019 r. [Research and experimental development in Poland in 2019]. Oprac. Urząd Statystyczny w Szczecinie. Ośrodek Statystyki Nauki, Techniki, Innowacji i Społeczeństwa Informacyjnego pod kierunkiem M. Wegner. Warszawa–Szczecin: Główny Urząd Statystyczny, Urząd Statystyczny w Szczecinie.
HAYS (2023). The Future of Work Report 2023, https://www.hays.ca/documents/d/hayscanada/client-future-of-work-report-pdf-ca (12.06.2024).
Jurczak, K. (2020). Czy opłaca się posiadać doktorat? Wynagrodzenia.pl, https://wynagrodzenia.pl/artykul/czy-oplaca-sie-posiadac-doktorat (1.12.2024).
Kehm, B.M. (2009). Doctoral education: pressures for change and modernisation. W: J. Enders, E. de Weert (eds.), The changing face of academic life. London: Palgrave Macmillan.
Komisja Europejska. (2005). Europejska Karta Naukowca. Kodeks Postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych. Urząd Publikacji Wspólnot Europejskich.
Kożusznik, B., Filipowicz, G., Flak, O., Więcek-Jakubek, K., Chrupała, F., Fafiński, M., Pyszka, A., Smorczewska, B., Węgrzyn, A. (2023). Kompetencje pracowników badawczych uczelni w Polsce. Katowice: UŚ.
Kwiek, M. (2015). Uniwersytet w dobie przemian. Warszawa: PWN.
Le Boterf, G. (2000). Construire les compétences individuelles et collectives. Paris: Editions d’Organisation.
Melosik, Z. (2019). Pasja i tożsamość naukowca. O władzy i wolności umysłu. Poznań: UAM.
Melosik, Z. (2024). Dyscyplina naukowa i tożsamość naukowca. Poznań: UAM.
National Science Foundation (NSF) (2021). Survey of Doctorate Recipients 2021, https://ncses.nsf.gov/surveys/doctorate-recipients/2021 (12.06.2024).
Nicol, P., Lietzmann, A. (2019). MindSET. European transferable skills. Training demands survey. Analysis report “Training the mindSET” – Improving and internationalizing skills trainings for doctoral candidates, https://www.mindset-project.eu/wp-content/uploads/2019/12/mindSET-European-Transferable-Skills-Training-Demands-SurveyAnalysis-Report-final.pdf (16.07.2024).
Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy (OPI PIB) (b.d.w.). Doktorzy dobrze sobie radzą na rynku pracy! Nowe dane systemu ELA. Opi.org.pl, https://opi.org.pl/doktorzy-dobrze-sobie-radza-na-rynku-pracy-nowe-dane-systemu-ela/ (1.12.2024).
Rosalska, M. Doradztwo akademickie jako forma wspierania karier edukacyjnych i zawodowych studentów. Studia Poradoznawcze, 7 (2018).
Sala, S. (2023). Czy doktorat pomaga w karierze zawodowej? Antal.pl, https://antal.pl/wiedza/artykul/czy-doktorat-pomaga-w-karierze-zawodowej (12.06.2024).
Szen-Ziemiańska, J., Trzmielewska, W. (2022). U progu akademii. Wyzwania na drodze do doktoratu i kariery naukowej w naukach społecznych (i nie tylko). Warszawa: Difin.
Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, Dz. U. 2024, poz. 1571).
World Economic Forum (2016a). The Future of Jobs 2016. World Economic Forum, https://www.weforum.org/publications/series/ (12.06.2024).
World Economic Forum (2016b). The future of jobs: employment, skills and workforce strategy for the Fourth Industrial Revolution, World Economic Forum, https://www3.weforum.org/docs/WEF_Future_of_Jobs.pdf (12.06.2024).
World Economic Forum (2018). The Future of Jobs 2018. World Economic Forum, https://www.weforum.org/publications/series/ (12.06.2024).
World Economic Forum (2020). The Future of Jobs 2020. World Economic Forum, https://www.weforum.org/publications/series/ (12.06.2024).
World Economic Forum (2023). The Future of Jobs 2023. World Economic Forum, https://www.weforum.org/publications/series/ (12.06.2024).
Zalecenie Rady Unii Europejskiej z dnia 18 grudnia 2023 r. w sprawie europejskich ram mających na celu przyciąganie i zatrzymywanie talentów w obszarze badań naukowych, innowacji i przedsiębiorczości w Europie (C/2023/1640), https://www.euraxess.pl/pl/poland/news/nowa-europejska-karta-naukowca (15.07.2024).
Załącznik 1 – Model kluczowych kompetencji naukowców UMK do Zarządzenia Rektora Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (2017), https://serwisy.umk.pl/dzorgan/z/SApIeM/178_Zalacznik_1_Model_kluczowych_kompetencji_z_opisami_20170407.pdf (15.07.2024)
