Profesjonalizm i kultura pedagogiczna pracy nauczycieli
DOI:
https://doi.org/10.34767/SZP.2021.02.02Słowa kluczowe:
pedeutologia, nauczyciel, profesja, profesjonalizm, kultura pracy, kultura pedagogiczna pracy nauczycieli, etyka zawodowa nauczycieliAbstrakt
W obrębie wielości i różnorodności zagadnień podejmowanych przez subdyscyplinę pedagogiki określaną mianem pedeutologia, wyróżnić można te, które oscylują wokół profesjonalizmu i kultury pedagogicznej pracy reprezentantów tej kategorii społeczno-profesjonalnej, którą stanowią nauczyciele. Niejednokrotnie podkreśla się, że to właśnie nauczyciele mają cechować się wysokim poziomem profesjonalizmu, który jest kształtowany już na etapie edukacji nauczycielskiej, a następnie rozwijany i aktualizowany w trakcie podejmowanej aktywności zawodowej na poszczególnych jej płaszczyznach. Aktywność ta przejawia się między innymi w rozmaitych układach i relacjach międzypodmiotowych, w które wchodzi nauczyciel i które wraz z innymi elementami współkonstytuują jego pedagogiczną kulturę pracy.
W artykule ‒ na podstawie analizy literatury przedmiotu i własnych przemyśleń ‒ podjęto próbę określenia zarówno profesjonalizmu nauczycielskiego, jak i kultury pedagogicznej pracy nauczycieli. Celem podjętych rozważań jest określenie istoty tych kategorii, a w jego następstwie ustalenie, że zarówno profesjonalizm, jak i kultura pedagogiczna pracy nauczycieli mają ze sobą wiele wspólnego. Elementem łączącym te kategorie jest między innymi etyka zawodowa nauczycieli.
Bibliografia
Banach, Cz. (1997). Polska szkoła i system edukacji. Przemiany i perspektywy. Toruń: Adam Marszałek.
Czakon, T. Czy profesjonalizm może być powszechną normą etyczną. Przegląd Służby Cywilnej, 6 (2014).
Duraj-Nowakowa, K. (2000). Nauczyciel. Kultura – osoba – zawód. Kielce: Mediator.
Jakimiuk, B. Sukcesy zawodowe i profesjonalizm w doświadczeniach nauczycieli. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin – Polonia, XXXII (2019).
Janowski, A. (1989). Uczeń w teatrze życia szkolnego. Warszawa: WSiP.
Jemielniak, D. Kultura: zawody i profesje. Prace i Materiały Instytutu Studiów Międzynarodowych, 32 (2005).
Kaniowski, A.M. (2010). Etyka i pedagogika. Etyczne aspekty pracy nauczyciela: wyzwania dla profesjonalizmu nauczycielskiego. W: J.M. Michalak (red.), Etyka i profesjonalizm w zawodzie nauczyciela. Łódź: UŁ.
Kawula, S. (1997). Kultura pedagogiczna rodziców jako czynnik stymulacji rozwoju i wychowania młodego pokolenia. W: S. Kawula, J. Brągiel, A.W. Janke, Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki. Toruń: Adam Marszałek.
Korcz, I., Pietrulewicz, B. Kultura profesjonalizmu jako klucz do rozwoju zawodowego i kariery profesjonalnej we współczesnych organizacjach. Problemy Profesjologii, 1 (2007).
Kostyło, P. (2008). Wykluczanie jako problem filozofii edukacji. Komentarz do badań empirycznych. Kraków: Impuls.
Krawcewicz, S. (1987). Rozważania nad etyką zawodu nauczyciela. Warszawa: IWZZ.
Kwiatkowska, H. (2008). Pedeutologia. Warszawa: WAiP.
Michalak, J.M. (2010). Profesjonalizm w zawodzie nauczyciela. W: J.M. Michalak (red.), Etyka i profesjonalizm w zawodzie nauczyciela. Łódź: UŁ.
Okoń, W. (2004). Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Żak.
Opłocka, U. (2014). Na drodze do profesjonalizmu. W: B. Kutrowska, A. Pereświet-Sołtan (red.), Poprzez praktykę do profesjonalizmu. Przygotowanie do zawodu nauczyciela. Wrocław: DSW.
Ostrowska, U. (2010). Heroiczny wymiar etyki nauczyciela: między ideą a realnością. W: J.M. Michalak (red.), Etyka i profesjonalizm w zawodzie nauczyciela. Łódź: UŁ.
Plewka, Cz. Znaczenia i dylematy nauczycielskiej profesji i nauczycielskiego profesjonalizmu. Edukacja Humanistyczna, 1 (2011).
Szczepański, J. (1963). Socjologiczne zagadnienia wyższego wykształcenia. Warszawa: PWN.
Szempruch, J. (2013). Pedeutologia. Studium teoretyczno-pragmatyczne. Kraków: Impuls.
Szempruch, J. (2012). Nauczyciel w warunkach zmiany społecznej i edukacyjnej. Kraków: Impuls.
Szorc, K. (2017). Znaczenie inteligencji emocjonalnej w budowaniu profesjonalizmu współczesnego nauczyciela. W: J. Kołodziejczyk, G. Mazurkiewicz (red.), Współpraca, dialog, profesjonalizm w edukacji – aby uczyć lepiej. Kraków: Instytut Spraw Publicznych UJ.
Tchorzewski de, A.M. (2003). Deontologia nauczycielska. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, t. I. Warszawa: Żak.
Tchorzewski, A.M. (1994). Prawość jako zasadnicza postawa i powinność moralna nauczyciela. W: A.M. Tchorzewski (red.), Rola wartości i powinności moralnych w kształtowaniu świadomości profesjonalnej nauczycieli. Bydgoszcz: WSP.
Wiatrowski, Z. (2005). Podstawy pedagogiki pracy. Bydgoszcz: Akademia Bydgoska.
Winiarski, M. (2003). Kultura pedagogiczna. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, t. II. Warszawa: Żak.
Wołk, Z. Kultura pracy jako cecha osobowa opisująca potencjał zawodowy pracownika. Problemy Profesjologii, 2 (2009).
Wołk, Z. (2009a). Kultura pracy, etyka i kariera zawodowa. Radom: ITE PIB.
Wołk, Z. (2017). Kultura pracy profesjonalisty. Warszawa: Difin.
Wołk, Z. Kultura pracy. Pomiędzy niezależnością i powinnością. Rocznik Lubuski, t. 46, cz. 1 (2020).
Zając, D. (2009). Etyka zawodowa jako składnik kultury pedagogicznej nauczycieli akademickich. W: A.J. Sowiński (red.), Kultura akademicka w oglądzie pedagogicznym. Szczecin: Ars Atelier.
Zając, D. (2018). Etyczność pracy zawodowej nauczycieli. Studium teoretyczne. Bydgoszcz: UKW.
Zdyb, M. (1993). Istota decyzji. Lublin: UMCS.