Cechy temperamentu i charakteru a skłonność do kształtowania pracy
DOI:
https://doi.org/10.34767/SZP.2019.01.11Słowa kluczowe:
kształtowanie pracy, praca, pracownik, osobowość, charakter, temperamentAbstrakt
Celem artykułu jest wykazanie, czy dyspozycje pracownika w postaci cechy charakteru i temperamentu R. Cloningera mogą sprzyjać skłonności do kształtowania pracy. Kształtowanie pracy1 jest zachowaniem polegającym na dokonywaniu zmian w zadaniach oraz relacjach w ramach wykonywanej przez siebie pracy. Badanie przeprowadzono wśród 162 pracowników z wykorzystaniem Kwestionariusza Temperamentu i Charakteru TCI-R (56) oraz Kwestionariusza Kształtowania Pracy – KKPracy. Zaprezentowane wyniki potwierdzają, że poziom kształtowania pracy jest zależny (R2=0,36) od unikania szkody (β=-0,39), uzależnienia od nagrody (β=0,32), samokierowania (β=-0,28), autotranscendencji (β=0,24) oraz skłonności do współpracy (β=0,15). Kształtowanie zadań jest objaśniane przez 24% zmiennych unikanie szkody (β=-0,42) oraz wytrwałość (β=0,16). Kształtowanie myślenia o pracy jest wyjaśniane w 22% przez autotranscendencję (β=0,39) i skłonność do współpracy (β=0,19), natomiast skłonność do kształtowania relacji interpersonalnych jest objaśniana w 22% przez uzależnienie od nagrody (β=0,40) oraz skłonność do współpracy (β=0,17).
Bibliografia
Ashford S., Black J.S., Proactivity during organizational entry: The role of desire for control, „Journal of Applied Psychology” 1996, vol. 81 (2).
Bakker A.B., Demerouti E., The job demands – Resources model: state of the art, „Journal of Managerial Psychology” 2007, vol. 22 (3).
Bakker A.B., Muñoz A.R., Sanz Vergel A.I., Modelling job crafting behaviours: Implications for work engagement, „Human Relations” 2015.
Bakker A.B., Schaufeli W.B., Leiter M.P., Taris T.W., Work engagement: An emerging concept in occupational health psychology, „Work & Stress” 2008, vol. 22 (3).
Bakker A.B., Tims M., Derks D., Proactive personality and job performance: The role of job crafting and work engagement, „Human Relations” 2012, vol. 65 (10).
Bedyńska S., Brzezicka A., Statystyczny drogowskaz, SWPS Academica, Warszawa 2007.
Berg J.M., Wrzesniewski A., Dutton J.E., Perceiving and responding to challenges in job crafting at different ranks: When proactivity requires adaptivity, „Journal of Organiza-tional Behavior” 2010, vol. 31.
Bipp T., Demerouti E., Which employees craft their jobs and how? Basic dimensions of per-sonality and employees’ job crafting behaviour, „Journal of Occupational and Organiza-tional Psychology” 2015, vol. 88.
Carmeli A., Spreitzer G.M., Trust, Connectivity, and Thriving: Implications for Innovative Work Behavior, „Journal of Creative Behavior” 2009, vol. 43 (3).
Cloninger C.R., Przybeck T.R., Svrakic D.M., Wetzel R.D., The Temperament and Character Inventory (TCI): a guide to its development and use, St. Louis, Missouri, Center for Psychobiology of Personality, Washington University 1994.
Cloninger C.R., Svrakic D.M., Przybeck T.R., A psychobiological model of temperament and character, „Archives of General Psychiatry” 1993, vol. 50.
Gasiul H., Psychologia osobowości. Nurty, teorie, koncepcje, Difin, Warszawa 2016.
Gray J.A., Perspectives on anxiety and impulsivity: A commentary, „Journal of Research in Personality” 1987, vol. 21.
Gray J.A., The neuropsychology of temperament, [w]: J. Strelau, A. Angleitner (red.), Explo-rations in temperament: international perspectives on theory and measurement, Plenum Press, New York 1991.
Hornowska E., Temperamentalne uwarunkowania zachowania: badania z wykorzystaniem kwestionariusza TCI R.C. Cloningera, Bogucki Wyd. Nauk, Poznań 2003.
Jang K.L., Vernon P.A., Livesley W.J., Behavioural-Genetic Perspectives on Personality Func-tion, „Canadian Journal of Psychiatry” 2001, vol. 46.
Kasprzak E., Michalak M., Minda M., Kwestionariusz Kształtowania Pracy – KKPracy. Polska Adaptacja Narzędzia, „Psychologia społeczna” 2017, 12, vol. 4 (43).
Kohn M., Schooler C., Praca, a osobowość. Studium współzależności, PWN, Warszawa 1986.Lu C., Wang H., Lu J., Du D., Bakker A.B., Does work engagement increase person–job fit? The role of job crafting and job insecurity, „Journal of Vocational Behavior” 2014, vol. 84.
Lyons P., The crafting of Jobs and Individual Differences, „Journal of Business and Psycho-logy” 2008, vol. 23.
Morrison E.W., Phelps C.C., Taking charge at work: Extrarole efforts to initiate workplace change, „Academy of Management Journal” 1999, vol. 42.
Niessen C., Weseler D., Kostova P., When and why do individuals craft their jobs? The role of individual motivation and work characteristics for job crafting. Erschienen, „Human Relations” 2016, vol. 69.
Parker S.K., Ohly S., Designing motivating work, [w:] R. Kanfer, G. Chen, R. D. Pritchard (Eds.), Work motivation: Past, present, and future, Routledge, New York 2008.
Petrou P., Demerouti E., Schaufeli W.B., Crafting the Change: The Role of Employee Job Crafting Behaviors for Successful Organizational Change, „Journal of Management” 2018, vol. 44 (5).
Petrou P., Demerouti E., Schaufeli W.B., Job Crafting in Changing Organizations: Antece-dents and Implications for Exhaustion and Performance, „Journal of Occupational Health Psychology” 2015, vol. 20 (4).
Roczniewska M., Puchalska M., Are managers also crafting leaders? The link between organizational rang, autonomy and job crafting, „Polish Psychological Bulletin” 2017, vol. 48 (2).
Sakuraya A., Shimazu A., Eguchi H., Kamiyama K., Hara Y., Namba K., Kawakami N., Job crafting, work engagement, and psychological distress among Japanese employees: a cross-sectional study, „Biopsychosoc Med.” 2017, vol. 11 (6).
Samochowiec J., Fiszer-Piosik E., Kucharska-Mazur J., Horodnicki J., Wpływ genów na kształtowanie się cech osobowości, „Psychiatria Polska” 2000, vol. 34 (1).
Shin J., Taylor S., Seo M., Resources for change: The relationship of organizational inducements psychological resilience to employes’ attitudes and behaviors toward organizational change, „Academy of Management Journal” 2012, vol. 55 (3).
Stanisławek J., Podstawy statystyki, Polit. Warszawska, Warszawa 2010.
Tims M., Bakker A.B., Derks D., Development and validation of the job crafting scale, „Journal of Vocational Behavior” 2012, vol. 80.
Tims M., Bakker A.B., Derks D., Van Rhenen W., Job crafting at the team and individual level: Implications for work engagement and performance, „Group & Organization Management” 2013, vol. 38 (4).
Van Hooff M.L., Van Hooft E.A., Boredom at work: Proximal and distal consequences of af-fective work-related boredom, „J Occup Health Psychol.” 2014, vol. 19.
Wang Z., Lu H., Wang X., Psychological resilience and work alienation affect perceived overqualification and job crafting, „Social Behavior and Personality: An international journal” 2019, vol. 47 (2).
Wojciszke B., Psychologiczne różnice płci, „Wszechświat: Tydzień mózgu” 2012, vol. 113 (1-3).
Wontorczyk A., Niebezpieczne zachowania kierowców. Psychologiczny model regulacji, UJ, Kraków 2011.
Wrzesniewski A., Dutton J.E., Crafting a Job: Revisioning Employees as Active Crafters of Their Work, „The Academy of Management Review” 2001, vol. 26.
Wrzesniewski A., LoBuglio N., Dutton J.E., Berg J.M., Job Crafting and Cultivating Positi-ve Meaning and Identity in Work, „Advances in Positive Organizational Psychology” 2013, vol. 1.
Zhang L., Lu H., Li F., Proactive personality and mental health: The role of job crafting, „PsyCH Journal” 2018, vol. 7.
