Rezyliencja i rówieśnicze sieci wsparcia studentów po pandemii COVID-19
DOI:
https://doi.org/10.34767/SZP.2024.01.06Słowa kluczowe:
wsparcie rówieśnicze, rezyliencja, zdalne nauczanie, zdrowie psychiczne, DigiPsyRes, COVID-19Abstrakt
Po pandemii COVID-19 edukacja w trybie online na stałe wpisała się w ofertę szkół wyższych, a przystosowanie się do niej stało się dla studentów koniecznością. Wiele badań wykazało, że transformacja cyfrowa jest trudna dla studentów, którzy cierpią z powodu zwiększonego poziomu stresu i wycofania społecznego, a także innych zagrożeń zdrowia psychicznego. W związku z tym
dużą uwagę poświęcono zagadnieniom odporności i sieci wsparcia. Zarówno badacze, jak i praktycy podjęli działania wspierające rozwój i wzmacnianie odporności młodych ludzi. Przykładem tego jest projekt DigiPsyRes – realizowany na trzech uniwersytetach w Serbii, Polsce i Włoszech. Jego celem jest przedstawienie aktualnej diagnozy odporności młodych ludzi oraz opracowanie
gotowego zestawu szkoleniowego dla sieci wzajemnego wsparcia na rzecz odporności psychicznej i cyfrowej. Celem artykułu jest promowanie działań służących optymalizacji funkcjonowania studentów. Służy temu szczegółowy raport dobrych praktyk, jakimi są sieci DigiPsyRes, gwarantujące studentom zasoby i wsparcie do budowania zarówno cyfrowej, jak i psychologicznej rezyliencji.
Bibliografia
Ahmed, Z., Julius, S.H. Academic performance, resilience, depression, anxiety and stress among women college students. Indian Journal of Positive Psychology, 6(4) (2015).
Ali, K., Farrer, L., Gulliver, A., Griffiths, K.M. Online peer-to-peer support for young people with mental health problems: a systematic review. JMIR Mental Health, 2(2) (2015).
Aslan, I., Ochnik, D., Çınar, O. Exploring perceived stress among students in Turkey during the COVID-19 pandemic. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(23) (2020).
Baik, C., Naylor, R., Arkoudis, S. (2015). The first year experience in australian universities: findings from two decades, 1994–2014. Melbourne: University of Melbourne, Centre for the Study of Higher Education.
Bastiaensens, S., Van Cleemput, K., Vandebosch, H., Poels, K., DeSmet, A., De Bourdeaudhuij, I. (2019). ‘Were you cyberbullied? Let me help you.’ Studying adolescents’ online peer support of cyberbullying victims using thematic analysis of online support group fora. In:
H. Vandebosch, L. Green (eds.), Narratives in research and interventions on cyberbullying among young people. Cham: Springer.
Bjekić, D., Bojović, M., Benjak, M.B. (2024). Empowering psychological resilience: evaluation of training. In: I. Milićević (ed.), Proceedings TIE 2024. 10TH International Scientific Conference Technics, Informatics, and Education – TIE 2024. Kragujevac: University of Kragujevac, Faculty of Technical Sciences Čačak.
Bjekić, D., Krsmanović, I., Milošević, M., Đorić, B., Stojković, M., Błachnio, A., Kapsa, I., Litwic-Kaminska, K., Brzeziński, Ł., Kopowski, J., Ciechanowska, K., Benjak, M.B., Bojović, M., Tica, L., Hinić, D., Mitrović, K., Logrieco, M.G.M., Iuso, S., Sulla, F., di Furia, M. (2024). Manual for Programme: Step by Step from Trainees to Trainers and Supporters in Student Peer Support Network. Kragujevac: University of Kragujevac.
Block, J., Kremen, A.M. IQ and ego-resiliency: Conceptual and empirical connections and separateness. Journal of Personality and Social Psychology, 70 (1996).
Błasiak, A., Dybowska, E. Wzmacnianie rezyliencji w rodzinie – współczesną potrzebą. Roczniki Pedagogiczne, 13(4) (2021).
Borucka, A., Ostaszewski, K. Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia. Medycyna Wieku Rozwojowego, 12(2 Pt 1) (2008).
Borucka, A., Pisarska, A. (2012). Koncepcja resilience – czyli jak pomóc dzieciom i młodzieży z grup podwyższonego ryzyka. Warszawa: ORE.
Brewer, M., van Kessel, G., Sanderson, B., Carter, A. Enhancing student resilience by targeting staff resilience, attitudes and practices. Higher Education Research and Development, 41(4) (2022).
Browne, V., Munro, J., Cass, J. Under the radar. The mental health of Australian university students. Journal of the Australian and New Zealand Student Services Association, 25(2) (2017).
Bryan, A.E., Arkowitz, H. Meta-analysis of the effects of peer-administered psychosocial interventions on symptoms of depression. American Journal of Community Psychology, 55 (2015)
Brzózka, A., Pękala, N., Pokusa, A., Pyzik, N., Sobol, A., Kaczmarczyk, K., Nalepa, A. (2021). Satysfakcja studentów ze zdalnego nauczania w trakcie pandemii COVID-19: badanie empiryczne studentów Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Katowice: Towarzystwo Inicjatyw Naukowych.
Byrom, N. An evaluation of a peer support intervention for student mental health. Journal of Mental Health, 27(3) (2018).
Charles, N.E., Strong, S.J., Burns, L.C., Bullerjahn, M.R., Serafine, K.M. Increased mood disorder symptoms, perceived stress, and alcohol use among college students during the COVID-19 pandemic. Psychiatry Research, 296 (2021).
Chien, W.T., Clifton, A.V., Zhao, S., Lui, S. Peer support for people with schizophrenia or other serious mental illness. The Cochrane Database of Systematic Reviews, 4(4) (2019).
Chmitorz, A., Kunzler, A., Helmreich, I., Tuscher, O., Kalisch, R., Kubiak, T., Wessa, M., Lieb, K. Intervention studies to foster resilience. A systematic review and proposal for a resilience framework in future intervention studies. Clinical Psychology Review, 59 (2018).
Cook, L.J. Striving to help college students with mental health issues. Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services, 45(4) (2007).
Davidson, L., Chinman, M., Kloos, B., Weingarten, R., Stayner, D., Tebes, J.K. Peer support among individuals with severe mental illness: A review of the evidence. Clinical Psychology: Science and Practice, 6(2) (1999).
Długosz, P. (2020). Raport z II etapu badań studentów UP. Opinia na temat zdalnego nauczania i samopoczucia psychicznego. Kraków: UKEN, https://is.uken.krakow.pl/wp-content/uploads/sites/9/2020/06/Raport-Studenci-UP-II-etap.pdf (2.11.2023).
Ellis, L.A., Campbell, A.J., Sethi, S., O’Dea, B.M. Comparative randomized trial of an online cognitive-behavioral therapy program and an online support group for depression and anxiety. Journal of CyberTherapy and Rehabilitation, 4(4) (2011).
Fruehwirth, J.C., Biswas, S., Perreira, K.M. The COVID-19 pandemic and mental health of first-year college students: Examining the effect of COVID-19 stressors using longitudinal data. PloS One, 16(3) (2021).
Grzegorzewska, I., Cierpiałkowska, L. Pozytywna i negatywna adaptacja dzieci i młodzieży rodziców uzależnionych od alkoholu. Alcoholism and Drug Addiction, 28(4) (2015).
Gutowski, T., Ignaciuk, E. Nauczanie zdalne w świetle wytycznych dla szkolnictwa oraz w praktyce akademickiej. Teoria i Praktyka Dydaktyki Akademickiej, 1(1) (2022).
Gwiżdż, M. (2021). Rezyliencja i praktyka uważności, czyli jak budować odporność psychiczną dzieci i młodzieży. W: B. Majerek, A. Domagała-Kręcioch (red.), Kategorie (nie) obecne w edukacji. Wychowanie – kształcenie – rozwój. Kraków: Impuls.
Hafekost, J., Lawrence, D., Boterhoven de Haan, K., Johnson, S.E., Saw, S., Buckingham, W.J., Sawyer, M.G., Ainley, J., Zubrick, S.R. Methodology of young minds matter: the second Australian child and adolescent survey of mental health and wellbeing. The Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 50(9) (2016).
Herrero, R., Mira, A., Cormo, G., Etchemendy, E., Baños, R., García-Palacios, A., Ebert, D.D., Franke, M., Berger, T., Schaub, M.P., Görlich, D., Jacobi C., Botella, C. An Internet based intervention for improving resilience and coping strategies in university students. Study protocol for a randomized controlled trial. Internet Interventions, 16 (2019).
Houston, T.K., Cooper, L.A., Ford, D.E. Internet support groups for depression: a 1-year prospective cohort study. American Journal of Psychiatry, 159(12) (2002).
Howe, A., Smajdor, A., Stöckl, A. Towards an understanding of resilience and its relevance to medical training. Medical Education, 46(4) (2012).
Juszczyk, S. Edukacja na odległość: kilka refleksji konstruktywistycznych i kognitywistycznych. Chowanna, 1 (2003).
Karaś, W. Znaczenie społeczeństwa informacyjnego w kontekście wizji życia zawodowego adolescentów. Szkoła – Zawód – Praca, 26 (2023).
Klohnen, E.C. Conceptual analysis and measurement of the construct of ego-resiliency. Journal of Personality and Social Psychology, 70 (1996).
Kumpfer, K.L. (2002). Factors and processes contributing to resilience. The resilience framework. In: M.D. Glantz, J.L. Johnson (eds.), Resilience and development: positive life adaptations. New York: Kluwer Academic Publisher.
Litwic-Kaminska, K., Błachnio, A., Kapsa, I., Brzeziński, Ł., Kopowski, J., Stojković, M., Hinić, D., Krsmanović, I., Ragni, B., Sulla, F., Limone, P. Resilience, positivity and social support as perceived stress predictors among university students. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(19) (2023).
Luthar, S.S., Zelazo, L.B. (2003). Research on resilience: an integrative review. In: S.S. Luthar (ed.), Resilience and vulnerability: adaptation in the context of childhood adversities. Cambridge: Cambridge University Press.
Łangowska-Marcinowska, K. Nauczanie zdalne (e-learning) cechą nowoczesnych technologii w edukacji. Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna, 2(16) (2020).
McAllister, M., McKinnon, J. The importance of teaching and learning resilience in the health disciplines: a critical review of the literature. Nurse Education Today, 29(4) (2009).
McPherson, A.V. (2012). College student life and financial stress: an examination of the relation among perception of control and coping styles on mental health functioning. A dissertation submitted to the Graduate Faculty of North Carolina State University in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy. Raleigh: North Carolina State University.
Mead, S., Hilton, D., Curtis, L. Peer support: a theoretical perspective. Psychiatric Rehabilitation Journal, 25(2) (2001).
Milošević, M., Dorić, B., Mitrović K., Mada Logrieco, M.G. (2024). Implementation and evaluation of a digital resilience program. In: I. Milićević (ed.), Proceedings TIE 2024. 10TH International Scientific Conference Technics, Informatics, and Education – TIE 2024. Kragujevac: University of Kragujevac, Faculty of Technical Sciences Čačak.
Naslund, J.A., Aschbrenner, K.A., Marsch, L.A., Bartels, S.J. The future of mental health care: peer-to-peer support and social media. Epidemiology and Psychiatric Sciences, 25(2) (2016).
Naylor, P., Cowie, H. The effectiveness of peer support systems in challenging school bullying: the perspectives and experiences of teachers and pupils. Journal of Adolescence, 22(4) (1999).
Okońska-Walkowicz, A., Plebańska, M., Szaleniec, H. (2009). O kompetencjach kluczowych, e-learningu i metodzie projektów. Warszawa: WSiP.
Oleński, J. (2003). Ekonomika informacji. Warszawa: PWE.
Ozbay, F., Johnson, D.C., Dimoulas, E., Morgan III, C.A., Charney, D., Southwick, S. Social support and resilience to stress: from neurobiology to clinical practice. Psychiatry (Edgmont), 4(5) (2007)
Pichola, E.A. Symulator rzeczywistości – uwagi o procesie nauczania zdalnego. Rocznik Tomistyczny, 10 (2021).
Pidgeon, A.M., Rowe, N., Stapleton, P.B., Magyar, H.B., Lo, B.C.Y. Examining characteristics of resilience among university students: An international study. Open Journal of Social Sciences, 2 (2014).
Pilecka, D., Trzeciak, J., Różycka, I., Kulik, A. Ocena wpływu pandemii COVID-19 na poziom aktywności fizycznej oraz stan psychiczny studentów Akademii Wychowania Fizycznego. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 29(2) (2023).
Reavley, N.J., Yap, M.B., Wright, A., Jorm, A.F. Actions taken by young people to deal with mental disorders: findings from an Australian national survey of youth. Early Intervention in Psychiatry, 5(4) (2011).
Robbins, A., Kaye, E., Catling, J.C. Predictors of student resilience in higher education. Psychology Teaching Review, 24(1) (2018).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. 2020, poz. 493).
Rutter, M. Resilience as a dynamic concept. Development and Psychopathology, 24 (2012).
Simmons, M.B., Cartner, S., MacDonald, R., Whitson, S., Bailey, A., Brown, E. The effectiveness of peer support from a person with lived experience of mental health challenges for young people with anxiety and depression: a systematic review. BMC Psychiatry, 23 (2023).
Sokołowska, E., Zabłocka-Żytka, L., Kluczyńska, S., Wojda-Kornacka, J. What mental health promotion do university students need? Polish Journal of Applied Psychology, 14(3) (2016).
Sokół-Szawłowska, M. Wpływ kwarantanny na zdrowie psychiczne podczas pandemii COVID-19. Psychiatria, 18(1) (2021).
Stojković, M., Krsmanović, I., Tica, L. (2024). Horizontal psychological support in the digital network: DigiPsyRes Project Training Evaluation. In: I. Milićević (ed.), Proceedings TIE 2024. 10TH International Scientific Conference Technics, Informatics, and Education –
TIE 2024. Kragujevac: University of Kragujevac, Faculty of Technical Sciences Čačak.
Strona internetowa projektu DigiPsyRes, https://digipsyres.kg.ac.rs/ (9.09.2024).
Strona internetowa projektu MoodGarden, https://www.moodgarden.org (9.09.2024).
Uchnast, Z. Prężność osobowa a egzystencjalne wymiary wartościowania. Roczniki Psychologiczne, 1 (1998).
Waller, M.A. Resilience in ecosystemic context. Evolution of the concept. American Journal of Orthopsychiatry, 71 (2001).
Wang, P.S., Angermeyer, M., Borges, G., Bruffaerts, R., Tat Chiu, W., DE Girolamo, G., Fayyad, J., Gureje, O., Haro, J.M., Huang, Y., Kessler, R.C., Kovess, V., Levinson, D., Nakane, Y., Oakley Brown, M.A., Ormel, J.H., Posada-Villa, J., Aguilar-Gaxiola, S., Alonso, J., Lee, S., Heeringa S., Pennell B.-E., Chatterji, S. Ustün, T.B. Delay and failure in treatment seeking after first onset of mental disorders in the World Health Organization’s World Mental Health Survey Initiative. World Psychiatry: Official Journal of The World Psychiatric Association, 6(3) (2007).
Wilson, O.W., Holland, K.E., Elliott, L.D., Duffey, M., Bopp, M. The impact of the COVID-19 pandemic on US college students’ physical activity and mental health. Journal of Physical Activity and Health, 18(3) (2021).
World Health Organization (2021). Guidance and technical packages on community mental health services. Promoting person-centred and rights-based approaches, https://www.who.int/publications/i/item/guidance-and-technical-packages-on-community-mental-health-services (3.11.2023).
Yokus, T. The relation between pre-service music teachers psychological resilience and academic achievement levels. Educational Research and Reviews, 10(14) (2015).
Żylińska, M. (2013). Neurodydaktyka. Nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi. Toruń: UMK
